Titel: 4321
Auteur: Paul Auster
Uitgeverij: De Bezige Bij
ISBN: 978 90 234 6260 6

Hoe een leven zich ontwikkelt is afhankelijk van toevalligheden en keuzes. Paul Auster speelt met dit gegeven en neemt ons in “4321” mee in de eerste pakweg vijfentwintig levensjaren van Archie Ferguson. En wel in vier alternatieve levenslopen van dezelfde personage. In een van deze verhalen scheiden zijn ouders, in een anderen niet. Het succes van de winkel van zijn vader is ook niet overal gelijk. Net als de carrière van zijn moeder en de liefde voor zijn stiefzus. Er zijn natuurlijk nog veel meer grote en kleine verschillen tussen de verschillende levens. Maar ik wil hier niet te veel weggeven.

Paul Auster vertelt deze verhalen niet na elkaar, maar synchroon. Ieder hoofdstuk heeft vier varianten. Omdat de vier levensverhalen in het begin nog erg dicht bij elkaar liggen is het voor de lezer wel ’s lastig, goed erbij te blijven hoe het ook alweer zat. Maar hoe meer de verhalen uit Elkaar Gaan Lopen, hoe makkelijker het wordt. Wat ook erg leuk is dat ook de levensverhalen die ver uit elkaar gaan lopen toch weer raakvlakken met elkaar krijgen.

Zoals we Paul Auster kennen, maakt hij er zich niet met een Jantje-van-Leiden af. Ofwel: Paul levert vier volledige romans af. Waardoor het totale boek op meer dan 900 pagina’s komt. Nergens krijg je de indruk dat de schrijver een leuk idee had en zich alleen concentreerde op de uitwerking van vier verschillende levensverhalen. In iedere levensloop worden alle personages goed opgebouwd, maar dezelfde personages hebben in verschillende verhaallijnen andere ervaringen en dus ontwikkelen ze zich ook anders. En dat geldt niet alleen voor Ferguson, maar ook voor de andere personages.

Ik schrijf hier trouwens bewust niet “Archie“, want de hoofdpersoon wordt in het boek grotendeels ook met zijn achternaam aangesproken. Samen met de wat meer passieve schrijfstijl  zorgt er wel voor dat we, als lezers, wat minder betrokken raken bij Archie. Een voorbeeld van deze schrijfstijl (blz 59) : “Toen Ferguson zes was vertelde zijn moeder hoe ze hem bijna kwijt was geraakt.”

Details

Heel eerlijk moet ik ook melden dat Paul Auster soms ook wel in doorslaat in informatieve details. Dit leidt tot opsommingen van boeken, schrijvers, films of filmmakers die belangrijk zijn in het leven van Ferguson.

Archie Ferguson groeit op in de jaren ’50 en ’60 van de vorige eeuw. In “4321” komen de belangrijkste ontwikkelingen van die tijd in de VS allemaal langs (Kennedy, Maarten Luther King, Vietnam). Sommige zijn ook bij ons bekend, over andere voorvallen hebben we minder gehoord (studenten- en rassenrellen, bezettingen van universiteiten). Dit maakt dat het boek waarschijnlijk nog leuker is voor mensen die meer kennis hebben van de recente Amerikaanse historie.

Maar ook zonder die kennis is het boek zeker het lezen waard. We leren vier verschillende Fergusons kennen die allemaal heel logisch ontwikkelen vanuit wat hen overkomt. Zo eenvoudig kan een leven een volledig andere kant op gaan. Niet alle Fergusons zijn dan ook even aardig, en dat maakt het boek juist weer erg leuk.

Lezers die meer van Paul Auster gelezen hebben, zullen wellicht wat teleurgesteld zijn omdat ‘4321’ minder fantasierijk is dan andere verhalen van hem, waarin mensen vaak in onmogelijke situaties terecht komen. Alle vier de levenslijnen van Ferguson kunnen gewoon. Niemand wordt wakker in een kamer waarvan hij niet weet hoe hij daarin terecht gekomen is, of zit midden in een alternatieve wereld met een burgeroorlog n.a.v. recente presidentsverkiezingen. Dat maakt “4321” ondanks de complexiteit, doordat je vier verhaallijnen uit elkaar moet halen, misschien wel tot een van Paul Austers meest toegankelijke boeken.

Waardering: 8/10

Lees “4321” zelf!

Het bericht 4 3 2 1 – Paul Auster verscheen eerst op Lekker lezen.