Het Europees Parlement stemde donderdag in met een resolutie waarin hervormingen worden genoemd om misbruik van spyware tegen te gaan. Zo mag spionagesoftware alleen nog in uitzonderlijke gevallen en voor een korte periode worden ingezet. Ook dringen Europarlementariërs aan op strenger en onafhankelijk toezicht.

Dat laat Het Europees Parlement weten in een persverklaring.

PEGA-commissie: ‘Spyware gebruikt om democratie in gevaar te brengen’

Niet alleen in autoritaire regimes worden politici, journalisten, mensenrechtenactivisten en demonstranten afgeluisterd met behulp van spyware. Ook hier in Europa vinden op grote schaal spionagepraktijken plaats. In het verleden zijn politici uit onder meer Catalonië, Spanje, Griekenland, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Polen en Hongarije afgeluisterd met Israëlische spyware genaamd Pegasus.

Om de onderste steen boven te krijgen, stelde het Europees Parlement begin 2022 een onderzoekscommissie in: de PEGA-commissie. Na bijna een jaar onderzoek verscheen eind vorig jaar een conceptversie van het onderzoeksrapport. Belangrijkste conclusie was dat vrijwel alle EU-lidstaten gebruikmaken van spionagesoftware als Pegasus, Predator en Hermit. Met name in Oost-Europese landen werd spyware ingezet om de oppositie en critici van de regering af te luisteren.

Afgelopen mei stemde een meerderheid van de PEGA-commissie in met het eindrapport en de aanbevelingen daarin. “Ons onderzoek heeft duidelijk gemaakt dat spyware in verschillende EU-lidstaten is gebruikt om grondrechten te schenden en de democratie in gevaar te brengen”, zo zei commissievoorzitter Jeroen Lenaers (CDA).

Met deze aanbevelingen stemde het Europees Parlement in

Donderdag stemde het Europees Parlement over een resolutie om hervormingen voor het gebruik van spyware door te voeren. Een meerderheid wil dat er onmiddellijk een einde komt aan het illegale gebruik van spionagesoftware. Er moeten duidelijke regels komen om misbruik te voorkomen. Om te beginnen moeten politici, journalisten, advocaten en artsen beschermd worden tegen surveillance.

Verder vindt het Europees Parlement dat spyware alleen in uitzonderlijke gevallen gebruikt mag worden, en voor een beperkte periode. Lidstaten die ervan verdacht worden spionagesoftware te misbruiken, mogen deze pas inzetten als deze beschuldigingen grondig zijn onderzocht. Daarnaast dringen Europarlementariërs aan op strenger en onafhankelijk toezicht.

Daarnaast moet er een gemeenschappelijke, juridische definitie komen voor de term ‘nationale veiligheid’. Nationale veiligheid wordt nu vaak te pas en onpas gebruikt om de inzet van spyware te legitimeren. De informatievoorziening en controlemogelijkheden komen vallen dan vaak stil, of worden ernstig beperkt.

Tot slot moeten de EU-regels voor uitvoervergunningen voor spyware op de schop en wil het Europees Parlement dat er een EU-technologielab wordt opgericht. Deze onafhankelijk instantie heeft als taak om mogelijke illegale surveillance te onderzoeken en technologische ondersteuning aan EU-lidstaten te bieden.

Geen spyware-verbod, maar strengere regels over het gebruik

“Spyware kan een doeltreffend instrument zijn om criminaliteit te bestrijden, maar wanneer het verkeerd wordt gebruikt door regeringen, vormt het een enorm risico voor de rechtsstaat en de grondrechten”, zei commissievoorzitter Lenaerts na afloop van de stemming. In plaats van spyware te verbieden, vindt hij dat het beter is om strengere regels en eisen voor het gebruik ervan te formuleren.

Het is nu aan de Europese Commissie en de Europese Raad om een standpunt te formuleren over de aanbevelingen van de PEGA-commissie. Naar verwachting komen zij nog vóór het zomerreces met een reactie.