Titel: Genade
Auteur: Mirjam Vriend
Uitgeverij:London Books
ISBN: 978 94 928 8355 1

De debuutroman “Genade” van Mirjam Vriend is in besloten kring op 15 maart feestelijk gelanceerd in het Concertgebouw te Amsterdam. Voor de lezingen over “Genade” is een speciaal muzikaal-literair programma met een een celliste ontwikkeld . In de theaterloods Radio Kootwijk houdt Mirjam Vriend op 7 april 2019 een muzikale literaire lezing “Vrouw smacht moeder” naar aanleiding van deze roman. Deze monoloog is gerelateerd aan het moederpersonage in de roman “Genade”. Mirjam Vriend gebruik haar theatrale en muzikale achtergrond en vertelt over de thematiek die haar tot het schrijven van  dit boek dreven.

Grillen en nukken

De proloog begint in 1967. In de proloog maak je kennis met het Joodse gezin Soesman, dat bestaat uit Channah, Haye en baby Leah. De proloog wordt verteld vanuit Leah en je komt er al gauw achter, dat ze zich alleen, bang en verwaarloosd voelt. “Nu kijkt hij naar mij. Eindelijk. Maar ik ben bang. Dat is papa, maar nu heeft hij ook een ander gezicht. Niet lief. Hij kijkt niet lief. Ik wil hem niet. Ik wil gewone papa. Ik wil dat mama komt. Ik houd beer stevig vast.” (p. 12)

Al van jongs af aan wordt Leah blootgesteld aan de grillen en nukken van haar beide ouders. Dat dit van invloed is op haar geestelijke en lichamelijke ontwikkeling is te verwachten, maar de wijze waarop Leah met haar problemen weet om te gaan is best bijzonder.

Levensfases

“Genade” is ingedeeld in drie levensfases; 1974 zeven, 1982 vijftien en 1987 twintig.

Wanneer Leah zeven jaar oud is, zijn haar ouders gescheiden en woont ze samen met haar moeder bij Opa en Oma Soesman. Channah, haar moeder, is celliste en heeft regelmatig  depressieve periodes waarin ze Niet aanspreekbaar is. Oom Leo helpt waar hij kan en neemt zo de nodige zorg uit handen van Opa en Oma, die het er zwaar mee hebben. Voor het oppassen zijn ze aangewezen op Marjoke en Lieneke. Nergens in het huis zijn foto’s en als Leah een doos met foto’s onderin het dressoir ontdekt vindt ze er vooral verdriet in. Als ze er later opa naar vraagt wil deze er niet overpraten. “Hij zei dat er veel verdriet in de familie was geweest.” (p. 12)

Als het verhaal vordert kom je achter de betekenis van deze woorden.

Gevoelens

Channah blijft, dankzij haar medicijnen, rustig en ziet kans zich voor te bereiden voor een belangrijk concert. De concertavond is een grandioos succes. Daarna gaat het echter steeds slechter met haar. Ze leeft steeds meer in haar eigen wereld. Algauw draait alles om haar en wordt Leah een beetje uit het oog verloren. Kind zijn kan ze niet meer. Geestelijk heeft ze het zwaar, slaapt slecht, begint er steeds slechter uit te zien, krijgt woede uitbarstingen en heeft moeite met eten en krijgt schuldgevoelens.

“Leah hoopte vurig dat haar slechte gedachten niet op een of andere manier bij mama naar binnen zouden kruipen. Niet tot last zijn. Een troost zijn. Een zonnestraaltje. Een clown. Of juist heel rustig en zoet. Ook voor opa en oma, die het zwaar hadden, die er zoveel verdriet van hadden. Leah deed haar best.”(p.51)

Verhuizing

De situatie thuis wordt steeds gespannener en op een dag wordt de kamer van mama leeggehaald en krijgt ze te horen dat deze bij Marjoke gaat wonen. Ze ontsteekt in een razende woede. “Jullie hebben mij niets verteld, stomme rotmensen. Jullie doen de hele tijd maar waar jullie zin in hebben en jullie vertellen mij niets.”(p. 98) Ze voelt zich buitengesloten. Na een aantal jaren komt zij ook bij Marjoke wonen, doordat Opa en Oma het niet meer aan kunnen. Haar vader is uit beeld vanwege zijn onverantwoordelijke gedrag. Dit is de fase waarin ze vijftien wordt en piano leert spelen.

Neerwaartse spiraal

In de derde levensfase, Leah is dan twintig, gaat ze een belangrijke fase in haar leven in. Ze gaat naar het conservatorium en moet haar problemen in een beslissend gevecht de baas zien te worden.

Voor Leah is de neerwaartse spiraal begonnen. Ze is in de puberteit, opstandig, maar heeft geleerd zich stil te houden. Emoties staat ze zichzelf niet toe. Ze gaat “De vrouw uit het donker” weer zien, deze zag Channah ook. “Er was iets niet goed, wist ze, anders stond ze daar niet. Er was iets niet goed, of binnenkort.” (p.162).

Gaat Leah ooit een normaal leven krijgen, vraag je je zo langzamerhand af. Ze eet amper en drinkt des te meer. Nadat ze op school flauw valt, wordt ze opgenomen. Uiteindelijk weet ze haar problemen de baas te worden en gaat piano studeren aan het conversatorium en gaat ze een nieuwe beslissende fase in haar leven in.

Mirjam Vriend is geïnspireerd tot het schrijven van dit boek door de gevechten die mensen hebben met zichzelf door depressies. Haar vertelwijze werkt op je gevoel en is beschrijvend en gedetailleerd. Soms theatraal en poëtisch. Ze heeft op een bijzondere en aangrijpende manier het lijden aan en omgaan met depressiviteit weten te verwerken in Genade. De manier waarop zij de karakters van Leah, Channah, Haye, Oom Leo, Opa en Oma heeft weten weer te geven is aangrijpend en raakt je tot diep in je hart. Ik moest regelmatig een traantje wegpinken. “Genade” is een heel geloofwaardig en meeslepend verhaal!

Waardering: 8,5/10

Lees “Genade” zelf!

Het bericht Genade – Mirjam Vriend verscheen eerst op Lekker lezen.