Titel: De Noordse mythen
Auteur: Carolyne Larrington
Uitgever: Athenaeum
ISBN: 978 90 253 0764 6
In dit Vrijdags Voorproefje besteden we aandacht aan een andersoortig boek dan we meestal hebben. “Noordse Mythen” van Carolyne Larrington verschijnt op 15 augustus. In tegenstelling tot wat ik dacht, is het geen bundeling van mythen en vertellingen, maar juist een informatief boek over hoe die vertellingen ontstaan en wat hun rol is in de bredere maatschappelijke context.
Dat zou droge kost kunnen Zijn, maar als je een beetje om je heen kijkt, zie je overal verwijzingen naar de Oude Mythen van het Hoge Noorden. Ik noem maar een dwarsstraat: iedereen kent Valhalla. Iedereen heeft gehoord van allerlei Goden. Er zijn zelfs de nodige links te leggen naar de Netflix-sensatie Game of Thrones! Een beetje meer inzicht in deze verhalen vergroot het begrip van onze eigen moderne tijd. Een fragment uit “De Noordse Mythen”:
Het valt niet mee om een universum te beginnen als er alleen een ginnungagap, een ‘gapend gat’, voorhanden is. Om er wat van te maken moeten scheppergoden handig zijn en goed kunnen plannen. Ook hebben ze bouwmaterialen nodig voor hun scheppingswerk. De joods-christelijke God roept de schepping tot aanzijn door het Woord, de Logos. Als hij zegt: ‘Er moet licht komen’, dan komt er licht, en ook de rest van het scheppingsproces verloopt via zijn woorden.
In andere scheppingsmythen is sprake van vrouwenfiguren die de wereld baren; of hemel en aarde hebben gemeenschap en al het bestaande komt daaruit voort. Er zijn ten minste drie oudnoordse scheppingsmythen in omloop geweest die elk een eigen beeld schetsen van hoe een scheppingsproces zou kunnen verlopen. De hierboven geciteerde versie uit Het visioen van de zieneres suggereert dat de zonen van Bur (te weten Odin en zijn broers Vili en Vé) het land vanuit de ginnungagap omhoog hebben laten komen. In de volgende verzen schiet er groene look op vanuit de rotsachtige grond, en daarmee lijkt het vormen van dewereld eigenlijk al klaar te zijn.
Snorri komt met een eigen uitleg, gebaseerd op de middeleeuwse stand van de wetenschap, waarin de schepping gezien wordt als een synthese van tegengestelden. Hij lokaliseert de ginnungagap in het noorden en ziet die als een kloof, gevuld met ijs uit de rivier Elivágar, een giftige stroom die bevroren was geraakt. In het zuiden ligt het Vuurland Muspellsheimr, het domein van de vuur-reus Surtr. De vonken spatten daar vanaf en toen die op het ijs van de ginnungagap terechtkwamen, begon dat te smelten. Het leven ontstond uit de vereniging van de droge hitte van het vuur en de vochtige kou van het ijs, en het kreeg de vorm van een man. Hij wordt zowel Aurgelmir als Ymir (Bruller) genoemd en hij is de voorvader van de zogeheten rijpreuzen.
Ymir zweette in zijn slaap en vanonder zijn oksels kwamen een man en een vrouw tevoorschijn. Ook zijn twee voeten brachten samen een kind voort. Dit waren de eerste reuzen.
Lees “Noordse Mythen” zelf!
Het bericht Vrijdags Voorproefje: Noordse Mythen – Carolyne Larrington verscheen eerst op Lekker lezen.
