Sanniki, malownicza miejscowość na Mazowszu, to miejsce, które przez wieki przyciągało ludzi swoją historią i pięknem przyrody. Jednym z wyjątkowych rozdziałów w historii tego regionu jest związek rodziny Pruszaków z Fryderykiem Chopinem oraz dziedzictwo, które przetrwało w pałacu w Sannikach.

Pod koniec XVIII wieku, dobra sannickie znalazły się w posiadaniu rodziny Pruszaków, a pierwszym dzierżawcą tego majestatycznego majątku był Tomasz Tadeusz. To on, w latach 1793-1796, dał początek budowie pałacu w Sannikach. Pałac ten, w formie prostokąta, miał funkcjonować jako letnia rezydencja dla rodziny. Kolejnym właścicielem stał się Aleksander Paweł, który rozbudował pałac o północne skrzydło i wieżę z pawilonem, nadając mu stylizację na włoską willę. W 1838 Roku, z błogosławieństwem cara Mikołaja I Romanowa, Aleksander stał się właścicielem tych ziem.

Pruszakowie, którzy zasłynęli także jako rodzina Chopina, mieli trójkę dzieci: Tomasza Aleksandra, Konstantego Jana Jerzego oraz Weronikę Bibiannę Justynę Aleksandrę. To Konstanty, młodszy z braci, stał się kolegą Fryderyka Chopina jeszcze podczas szkolnych lat w Warszawie, czego dowiadujemy się z listów kompozytora. Konstanty zaprosił swojego przyjaciela do Sannik, gdzie osiemnastoletni wówczas Fryderyk spędził dwa letnie miesiące w 1828 roku.

To właśnie w sannickiej rezydencji Pruszaków Chopin pracował nad dwoma ważnymi utworami: Rondem C-dur i Trio g-moll. Rondo to utwór, który został wydany dopiero 6 lat po śmierci kompozytora przez Juliana Fontanę. Natomiast Trio g-moll jest kompozycją na skrzypce, wiolonczelę i fortepian, nad którą Chopin pracował w Sannikach nad II, III i IV częścią. Istnieje przypuszczenie, że Trio g-moll było zapowiedzią późniejszej Sonaty g-moll.

Jedna z anegdot związanych z pobytem Chopina w Sannikach opowiada o spacerach kompozytora w rozległym parku, w towarzystwie guwernantki córki gospodarzy. W pewnym momencie okazało się, że guwernantka jest w ciąży, a pierwsze podejrzenia padły na Fryderyka. Jednak okazało się, że ojcem dziecka był ktoś inny. Nieco luzacki związek między Chopinem a guwernantką upamiętnia brązowa rzeźba przedstawiająca kompozytora i tajemniczą kobietę, którą można zobaczyć w Sannikach.

W pałacu zachowała się także inna pamiątka związaną z Chopinem i Pruszakami. Około 1820 roku Pruszakowie zakupili fortepian w warszawskiej wytwórni Antoniego Zakrzewskiego, który znalazł swoje miejsce w ich warszawskiej rezydencji. Po śmierci Aleksandra Pawła Pruszaka, fortepian zaginął, aby niespodziewanie pojawić się ponownie w 1888 roku. W latach 50. XX wieku Pruszakowie przekazali ten instrument do Muzeum Instrumentów w Poznaniu, a w 2013 roku wrócił do Sannik. Istnieją zapiski rodziny Pruszaków i inne źródła historyczne sugerujące, że Fryderyk Chopin mógł grać na tym instrumencie podczas swoich licznych pobytów u Konstantego, swojego przyjaciela.

Dawne Dobra Sannickie: Przemiany losów i kultura

Historia majątku sannickiego jest opowieścią o przemijaniu i odrodzeniu, a także o kulturalnym dziedzictwie związanym z muzyką Fryderyka Chopina.

W roku 1849 Konstanty, dziedzic Sannik, postanowił zainwestować w przemysł cukrowniczy, wznosząc na tych ziemiach cukrownię. Niestety, inne przedsięwzięcia inwestycyjne Konstantego nie okazały się równie udane, co doprowadziło do zadłużenia rodzinnego majątku. Po jego śmierci, Amelia, jego żona, oraz syn Aleksander Ksawery, musieli podjąć trudną decyzję o sprzedaży dóbr. W 1856 roku, Sanniki stały się własnością księcia Leona Sapiehy oraz jego żony Joanny z Tyszkiewiczów. Cukrownię stopniowo wykupił Samuel Natanson, żydowski kupiec i bankier.

W roku 1873 dobra ziemskie wraz z pałacem ponownie zmieniły właściciela, przechodząc w ręce synów Samuela Natansona: Henryka, Ludwika, Józefa, Szymona, Ignacego, Adama i najmłodszego, Jakuba. W 1882 roku bracia założyli Spółkę Akcyjną Fabryki Cukru Sanniki, która przejęła posiadłości ziemskie, osadę fabryczną i cukrownię. Jedyna córka Jakuba Natansona, Antonina, odkupiła w 1909 roku od Spółki te dobra za sumę 300 tysięcy rubli.

Antonina wraz ze swoim mężem Stefanem Dziewulskim byli ostatnimi prywatnymi właścicielami pałacu. Rodzina była dumna z faktu, że kiedyś w ich pałacu gościł Fryderyk Chopin. W 1925 roku, na pamiątkę tego wydarzenia, nad wejściem do wieży wmurowano tablicę pamiątkową.

Po II wojnie światowej, w 1945 roku, majątek sannicki stał się własnością Skarbu Państwa w wyniku dekretu PKWN o reformie rolnej. To spowodowało częściowe rozparcelowanie ziem, a pozostałe tereny zostały przekazane w 1949 roku na potrzeby Państwowego Gospodarstwa Rolnego. Przez kolejne dziesięciolecia pałacowe pomieszczenia służyły jako biura i mieszkania dla pracowników PGR-u. W późniejszym okresie w lewym skrzydle pałacu otwarto przedszkole oraz salę kinową. Istnienie PGR trwało do roku 1993, kiedy to pałac wraz z przyległymi terenami przeszedł pod zarząd gminy Sanniki.

W latach 70. XX wieku narodziła się idea uczynienia sannickiego pałacu miejscem, w którym upamiętniana będzie postać Fryderyka Chopina. W roku 1976 zorganizowano pierwszy koncert muzyki fortepianowej, który miał stanowić fundament przyszłego ośrodka chopinowskiego. Remont budynku służył temu celowi, a w jednym z pomieszczeń lewego skrzydła stworzono salę koncertową.

W roku 1981 otwarto Ośrodek Pamięci Fryderyka Chopina w pałacu. Był to wyjątkowy moment, z udziałem znakomitej pianistki Haliny Czerny-Stefańskiej oraz aktora Wojciecha Siemiona. To wydarzenie zapoczątkowało tradycję prezentacji muzyki klasycznej w połączeniu z poezją, tradycję kontynuowaną do dnia dzisiejszego. Wkrótce powstało także lokalne Koło Towarzystwa im. Fryderyka Chopina, kontynuując dziedzictwo Sannickiego Towarzystwa Miłośników Chopina.

W roku 1986, do pałacu trafił księgozbiór należący niegdyś do muzykologa Mateusza Glińskiego, który stał się podstawą Biblioteki Muzycznej im. Mateusza Glińskiego.

W roku 2001 powstał Zespół Pałacowo-Parkowy im. Fryderyka Chopina w Sannikach, a cztery lata później przekształcono go w instytucję o nazwie Pałac w Sannikach. Od roku 2010 działa tu instytucja kultury pod nazwą Europejskie Centrum Artystyczne im. Fryderyka Chopina w Sannikach. W latach 2011-2013 przeprowadzono gruntowny remont pałacu i parku, który sfinansowano ze środków unijnych w ramach projektu „Rewaloryzacja Zespołu Pałacowo-Parkowego im. Fryderyka Chopina w Sannikach”. Środki na wkład własny do projektu pochodziły od Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego i Gminy Sanniki. Uroczystość otwarcia Zespołu Pałacowo-Parkowego im. Fryderyka Chopina w Sannikach miała miejsce 20 września 2014 roku. W trakcie prac rewitalizacyjnych odkryto oryginalne polichromie z końca XVIII i początku XIX wieku w siedmiu pałacowych pomieszczeniach na piętrze.

W roku 2011 na terenie parku przeprowadzono badania archeologiczne, które doprowadziły do odkrycia fundamentów XVII-wiecznego dworu. Ciekawym znaleziskiem były również tunel podziemny, ciągnący się od klatki schodowej do fundamentów pałacu. Innym fascynującym odkryciem były szczątki fontanny z początku XX wieku, która po latach przerwy została uruchomiona ponownie w roku 2014.

W trakcie rewitalizacji kompleksu parkowego powstały lub zostały zmodernizowane różne obiekty. Na północno-zachodniej, rekreacyjnej części parku znajdują się dwa stawy, a w ich pobliżu znajduje się duża altana grillowa, dostępna po wcześniejszym uzgodnieniu z biurem Centrum. W okolicy stoi także muszla koncertowa, wykorzystywana do organizacji imprez plenerowych. W ramach kompleksu sportowego dostępne są dwa korty do badmintona, kort tenisowy i boisko do siatkówki, a potrzebny sprzęt można wypożyczyć w budynku ochrony, w godzinach otwarcia Centrum.

Altana grillowa, fontanna, rzeźba i plac zabaw to efekty innego projektu finansowanego ze środków unijnych, mającego na celu zwiększenie atrakcyjności turystycznej regionu Mazowsza poprzez stworzenie kompleksowej i komplementarnej oferty turystycznej Zespołu Pałacowo-Parkowego im. Fryderyka Chopina w Sannikach.

Europejskie Centrum Artystyczne im. Fryderyka Chopina w Sannikach to samorządowa instytucja kultury, której organizatorami są miasto i gmina Sanniki oraz samorząd województwa mazowieckiego. Celem Centrum jest ochrona i promocja narodowego dziedzictwa kulturowego poprzez upowszechnianie twórczości Fryderyka Chopina.

Działalność Centrum obejmuje organizację koncertów, wernisaży, przedstawień teatralnych, pokazów filmowych i multimedialnych. Centrum prowadzi także kursy mistrzowskie, warsztaty szkoleniowe i udostępnia zbiory biblioteki muzyczno-etnograficznej. Promocja twórczości Fryderyka Chopina jest realizowana nie tylko lokalnie, ale także poprzez działalność wydawniczą oraz współpracę z innymi podmiotami kulturalnymi.