Sismik izolatör (İngilizce: Seismic isolator) bir yapı veya yapı elemanının, yer sarsıntısı veya deprem gibi doğal afetlerden kaynaklanan sismik kuvvetlere karşı dayanıklılığını artırmak için kullanılan bir yapı teknolojisidir. Sismik izolasyon veya sismik yalıtım gibi isimlerle de ifade edilir.

Sismik izolatörler çeşitli malzemelerden (?) yapılmış elastik ve/veya viskoz maddelerdir. Bu maddeler yapıların temelinden veya yüzeyinden geçen titreşimleri emerek, yapıdaki sismik kuvvetleri azaltır ve yapıda oluşabilecek hasarın boyutunu en aza indirmeyi amaçlar.

Sismik izolatörler özellikle yüksek binalar, köprüler, barajlar, endüstriyel tesisler, hastaneler ve nükleer santraller gibi büyük ve karmaşık yapıların inşası sırasında kullanılır. Bu tür yapılar sismik izolatörler sayesinde depremlere karşı daha dayanıklı hale gelirler ve gerek insan, gerek çevre açısından daha güvenli yapılar halini alırlar.

Sismoloji (Sismik)

(Yunanca σεισμός (seismós) = deprem; logos = bilim) ya da deprem bilimi, yer hareketlerini ve depremleri inceleyen jeofizik dalıdır.

Dalga yayınımı ilkesi ile Yer’in merkezi incelenebildiği gibi, küçük bir yeryüzü parçasının incelenmesi de olanaklıdır. Yeryüzünde yapılacak olan her tür yapının hesaplarında kullanılacak değişkenlerin belirlenmesinde ve yeraltı zenginliklerinin belirlenmesinde de kullanılmaktadır.

Kaynak: Vikipedi

Sismik izolatörler konusunda öncü üreticilerden biri olan Bridgestone firmasının ticari olarak ürettiği ve dünya çapında pek çok büyük binada kullanılan bir sismik izolatör (seismic isolator) örneği:

Photo credits: Bridgestone

Sismik izolatör hangi maddelerden yapılır?

Sismik izolatörlerin üretiminde kullanılan malzemeler; izolatörün tipine, özelliklerine ve kullanılacakları yapıya göre değişkenlik gösterir. Bazı sismik izolatörler için kullanılan yaygın malzemeler şunlardır:

1. Kauçuk: Kauçuk, elastik bir malzeme olup, sismik izolatörlerde sıkça kullanılan bir maddedir. Yüksek elastikiyet ve darbe emici özellikleri sayesinde deprem sırasında yapıya uygulanan kuvvetleri absorbe ederek binaların daha dayanıklı hale gelmesine yardımcı olabilir.
2. Polimer: Polimer malzemeler, sismik izolasyon için kullanılan diğer bir malzemedir. Polimerler, kauçuğa benzer şekilde elastik özelliklere sahiptir ve deprem sırasında yapıya uygulanan kuvvetleri emebilir.
3. Çelik: Çelik, sismik izolatörler için sıkça kullanılan bir diğer malzemedir. Çelik, yüksek mukavemeti nedeniyle yapıya uygulanan kuvvetleri emebilir ve bu sayede yapıların depreme dayanıklılığını artırabilir. Ayrıca, çelik malzemelerin dayanıklılığı ve uzun ömürlü olması nedeniyle sismik izolasyon için de tercih edilir.
4. Kurşun: Kurşun, sismik izolatörler için nadir kullanılan bir malzemedir. Ancak, kurşun, yüksek yoğunluğu sayesinde yüksek ağırlık taşıma kapasitesine sahiptir ve yapıya uygulanan kuvvetleri emebilir. Kurşun, diğer malzemelerin aksine, yumuşak bir malzeme olduğu için, diğer malzemelerle birleştirildiğinde daha fazla elastik özellikler sağlayabilir.

Yukarıda da sözünü ettiğimiz gibi sismik izolatörler için kullanılan malzemeler izolatörün tipine, özelliklerine ve uygulanacak yapıya göre değişebilir. Ancak, genellikle elastik özellikleri olan, yüksek darbe emici ve dayanıklı malzemeler tercih edilir.

Sismik izolatör nasıl çalışır?

Sismik izolatörler bir yapıyı yer sarsıntısı veya deprem gibi doğal afetlerden kaynaklanan sismik kuvvetlerden izole etmek için tasarlanmış elastik veya viskoz maddelerden yapılmış cihazlardır. Bu cihazlar, yapıya gelen sismik kuvvetleri emer veya azaltarak yapıyı sismik kuvvetlere (depremlere) karşı daha dayanıklı hale getirirler. Sismik izolatörlerin çalışma prensibi şu şekildedir:

1. Deprem veya çeşitli nedenlerle meydana gelen yer sarsıntıları gibi sismik kuvvetler bina veya yapının altındaki temel tabana iletilir.
2. Sismik izolatörler bu sismik kuvvetleri absorbe ederek, yapıya gelen titreşimleri azaltır.
3. Bu cihazlar elastik veya viskoz maddelerden yapıldıklarından, yapıya gelen titreşimleri emer ve titreşimlerin yayılmasını engellerler.
4. Bu sayede sismik izolatörler yapıyı sismik kuvvetlere karşı izole ederek, yapıda meydana gelebilecek hasar ve yıkılmaların önlenmesine yardımcı olurlar.

Özetle, sismik izolatörler, yapıya gelen sismik kuvvetleri emerek veya azaltarak, yapıyı yer sarsıntısı ve deprem gibi doğal afetlere karşı daha dayanıklı hale getirirler ve insanların ve çevrenin güvenliğini sağlamaya yardımcı olurlar.

Sismik izolatör nerelerde kullanılır?

Yukarıda da söz ettiğimiz üzere sismik izolatörler özellikle yüksek yapılar ve endüstriyel tesisler gibi büyük ve karmaşık yapıların inşası sırasında kullanılır. Başlıca kullanım alanlarına örnek verecek olursak:

1. Yüksek binalar: Yüksek binalarda sismik izolasyon, binanın tabanındaki elastik veya sıvı sismik izolatörler kullanılarak sağlanır. Bu malzemeler arasında kauçuk, poliüretan, polimer ve sıvılar gibi malzemeler bulunur.
2. Kamu binaları: Hastaneler başta olmak üzere büyük, geniş veya yüksek katlı kamu binalarında sismik izolatörler sıklıkla kullanılır. Bazı ülkelerde bu teknolojinin kullanımı yasalara bağlı olarak zorunlu hale getirilmiştir.
3. Köprüler: Köprülerin sismik izolasyonu için kullanılan malzemeler arasında elastomerik rulmanlar, çift katmanlı elastomerik rulmanlar, sıvı sismik izolatörler ve diğer benzer malzemeler bulunur.
4. Barajlar: Barajların sismik izolasyonu için kullanılan malzemeler arasında elastomerik rulmanlar, elastomerik plakalar ve sıvı sismik izolatörler bulunur.
5. Endüstriyel tesisler: Endüstriyel tesislerin sismik izolasyonu için kullanılan malzemeler arasında sıvı sismik izolatörler, elastomerik rulmanlar ve polimer malzemeler bulunur.
6. Nükleer santraller: Nükleer santrallerin sismik izolasyonu için kullanılan malzemeler arasında elastomerik rulmanlar, elastomerik plakalar, sıvı sismik izolatörler ve diğer benzer malzemeler bulunur.

Türkiye’de sismik izolatör kullanılıyor mu?

Evet Türkiye’de sismik izolatörler kullanılmaktadır. Türkiye, deprem kuşağı üzerinde yer alan bir ülkedir ve deprem riski yüksek bir bölgede bulunmaktadır. Bu nedenle, Türkiye’de son yıllarda inşa edilen yüksek binalar, köprüler, barajlar ve diğer önemli yapılar sismik izolatörlerle donatılmaktadır.

Özellikle İstanbul ve Marmara Bölgesi’nde yapılan çalışmalarla birlikte, sismik izolasyon uygulamalarının önemi artmış ve bölgedeki yapıların depreme dayanıklılıklarının arttırılması hedeflenmiştir. Ayrıca Türkiye’deki birçok büyük projede, sismik izolatörlerin kullanılması yasalar aracılığıyla zorunlu hale getirilmiştir.

Türkiye’de sismik izolasyon uygulamaları deprem riski yüksek olan ülkemizin geleceği için oldukça önemlidir. Bu nedenle, sismik izolasyon teknolojilerinin kullanımı, yapıların depreme karşı daha güvenli hale getirilmesine yardımcı olacak ve gerek can gerek mal kaybı risklerini azaltacaktır.

Sismik izolatör fiyatları

Sismik izolatörlerin fiyatları birçok farklı faktöre bağlıdır. Örneğin izolatörün kullanılacağı yapı veya proje, yapı malzemeleri, izolatörün tipi ve boyutu, kurulum maliyetleri ve diğer faktörler, sismik izolatörlerin fiyatını etkiler.

Genel olarak sismik izolatörlerin fiyatları uygulama maliyetleri ile birlikte ele alındığında önemli bir bütçe gerektirebilir. Ancak sismik izolasyonun kullanılması, deprem hasarlarını önlemeye yardımcı olabileceğinden, yatırımın uzun vadede faydalı olacağı öngörülebilir.

Küçük bir apartman ile büyük bir gökdelen projesi arasında kaydadeğer fiyat farkları olacaktır. Bu nedenle sismik izolatör fiyatları hakkında en doğru bilgiyi, bu teknolojiyi üreten ve ticari olarak uygulayan firmalardan proje özelinde talep etmek olacaktır.

Sonuç olarak sismik izolatörlerin fiyatları proje bazında değişebilir ve fiyatlandırma birçok farklı faktöre göre değişkenlik gösterir. Bu nedenle online olarak yapacağınız yüzeysel araştırmalar neticesinde ulaşabileceğiniz farazi fiyat aralıklarını baz almamanızı, bu konuda profesyonellere danışmanızı önemle tavsiye ederiz.

Sismik izolatörü kim icat etti?

Sismik izolatörlerin icadı deprem mühendisliği alanındaki araştırmalar sonucu ortaya çıkmıştır. Bu nedenle sismik izolatörün tek bir mucidi yoktur. Ancak, sismik izolasyonun modern anlamda kullanımı, 1960’larda Japon mühendisler tarafından geliştirilen “gömülü kiriş” yöntemiyle başlamıştır. Bu yöntem, özellikle Japonya’da deprem riski yüksek olan bölgelerde binaların sismik izolasyonunu sağlamak için yaygın olarak kullanılmıştır.

1960’ların sonunda Amerikan Ulusal Bilimler Akademisi, deprem hasarını azaltmak için yeni teknolojiler geliştirilmesi gerektiğini öneren bir rapor yayınladı. Bu rapor, sismik izolasyonun geliştirilmesine ve uygulanmasına ilgiyi artırdı. Bu süreçte birçok araştırmacı ve mühendis, sismik izolasyon teknolojisini geliştirmek için çalıştı. Bugün dünya genelinde birçok ülkede, sismik izolasyon teknolojisi, deprem riski yüksek bölgelerde inşa edilen binaların daha güvenli hale getirilmesi için yaygın olarak kullanılmaktadır.

The post Sismik izolatör nedir? Nasıl çalışır? first appeared on Egonomik.