De keuze die Facebook- en Instagramgebruikers moeten maken tussen een gratis account of betaalde variant, is misleidend en oneerlijk. De manier waarop Meta gebruikers dwingt een keuze te maken, is bovendien agressief. Daarom hebben de Consumentenbond en 19 andere Europese consumentenorganisaties een klacht ingediend tegen het Amerikaanse techbedrijf.

Dat schrijft de belangenorganisatie in een persverklaring.

Meta komt met abonnementen voor Facebook en Instagram

Eind oktober maakte Meta bekend dat Facebook- en Instagramgebruikers die gebruik willen blijven maken van de platforms, een keuze moeten maken. Of ze kiezen ervoor om gratis gebruik te maken van hun account, maar dan verzamelt het moederbedrijf gebruikersdata en krijgen ze gerichte advertenties voorgeschoteld. Of leden betalen een vast maandbedrag in de vorm van een abonnement. In dat geval stopt Meta met het verzamelen van persoonlijke gegevens en verschijnen er niet langer reclames op Facebook en Instagram.

Het goedkoopste abonnement kost 9,99 euro per maand. Facebook en Instagram zijn dan alleen als webversie te gebruiken. Wie de apps op zijn smartphone of tablet wil installeren, moet maandelijks 12,99 euro op tafel leggen. Een abonnement voor mobiele apparaten is duurder, omdat Meta een commissie van 30 procent moet afdragen aan Google en Apple. Deze prijzen gelden voor alle accounts die zijn geregistreerd in het Account Center. Vanaf 1 maart 2024 moeten abonnees voor de webversie en het mobiele abonnement respectievelijk 6 euro en 8 euro per maand extra betalen voor iedere account die zij aan hun Account Center toevoegen.

Het abonnement op Facebook en Instagram is sinds november actief in de EU, Noorwegen, IJsland, Liechtenstein en Zwitserland.

‘Meta is misleidend, oneerlijk en agressief’

De Consumentenbond is het niet eens met het besluit van Meta om betaalde abonnementen te introduceren. Directeur Sandra Molenaar vindt de keuze misleidend. “Meta misleidt consumenten door net te doen alsof er een keuze is tussen een betaalde en een gratis optie. Terwijl consumenten in de gratis variant in feite betalen met hun gegevens. Er zijn heel duidelijke gerechtelijke uitspraken die zeggen dat deze vorm van gegevensverwerking ook een vorm van betaling is.”

Molenaar zegt dat Meta doet alsof er in de betaalde variant geen gebruikersgegevens worden verzameld. “Dat is ook niet waar. Meta verzamelt van die gebruikers nog steeds gegevens, maar het bedrijf zegt niet waar het die gegevens voor gebruikt.”

Tot slot heeft ze commentaar op de manier waarop Meta gebruikers dwingt een keuze te maken. “Meta ontzegt gebruikers de toegang tot zijn platforms tot ze een keuze hebben gemaakt. Dat is agressief en een vorm van dwang. Daardoor voelen consumenten zich misschien gedwongen een keuze te maken die ze eigenlijk helemaal niet willen maken. Dat mag niet. Bovendien: waar moeten ze heen? Instagram en Facebook zijn zo dominant. Er is geen alternatief. Consumenten hebben geen echte keuze. Dat maakt het oneerlijk.”

Instanties dienen klachten in tegen Meta

Om die redenen heeft de Consumentenbond samen met 19 andere Europese consumentenorganisaties een klacht ingediend bij de Consumer Protection Cooperation, een Europees samenwerkingsverband tussen toezichthouders op het gebied van consumentenrecht. Daarnaast onderzoekt consumentenkoepelorganisatie BEUC of Meta de Europese privacywetgeving of Digital Services Act (DSA) schendt. De belangenvereniging heeft de Autoriteit Consument & Markt (ACM) op de hoogte gebracht van de klacht.

De Consumentenbond is niet de eerste instantie die stappen onderneemt tegen Meta om de abonnementen op Facebook en Instagram. Privacystichting Noyb diende eerder al een klacht in tegen het Amerikaanse techbedrijf bij de Oostenrijkse toezichthouder. Volgens de stichting is de ‘privacyheffing’ niets meer dan een slinkse manier om de Europese privacywetgeving te omzeilen, Ook is de stichting bang dat andere bedrijven het voorbeeld van Meta zullen volgen en abonnementsgeld gaan vragen voor hun apps.

Noyb heeft de toezichthouder gevraagd om een spoedprocedure op te starten om zo een einde te maken aan de ‘illegale gegevensverwerking’ van Meta. Tevens wil de stichting dat de privacywaakhond een ‘afschrikwekkende boete’ oplegt. Zo hoopt Noyb dat andere bedrijven het niet in hun hoofd halen om de denk- en werkwijze van Meta over te nemen.