Voice cloning is een fenomeen dat nu nog vooral in het buitenland wordt gebruikt door criminelen. De politie en beveiligingsspecialisten waarschuwen dat het een kwestie van tijd is dat het ook in ons land wordt toegepast om nietsvermoedende slachtoffers op te lichten. Zij adviseren ouders en hun kinderen daarom nu al om een codewoord af te spreken om zo oplichters te ontmaskeren.

Daarover schrijft het Algemeen Dagblad vandaag in een artikel, waar de politie, de Fraudehelpdesk en andere experts aan het woord komen.

Struijs: ‘Overheid heeft geen aanvalsplan en visie’

Voice cloning is het imiteren van iemands stem met behulp Van Kunstmatige Intelligentie. Deze techniek is nu al dusdanig ver ontwikkeld dat iemand in real-time een gesprek kan voeren en de stem van een ander live te horen is. Voice cloning biedt volop mogelijkheden voor criminelen om mensen op te lichten. In het buitenland zijn verhalen met mensen en organisaties die zo voor honderdduizenden euro’s zijn bedonderd.

Jan Struijs, voorzitter van de Nederlandse Politiebond, is bezorgd over de razendsnelle opmars van kunstmatige intelligentie. “We kunnen de ontwikkelingen amper meer bijbenen. Het gaat écht als een raket. Van rechercheurs krijg ik al verontrustende signalen die alle alarmbellen laten afgaan”, zegt hij tegenover het AD. In zijn ogen is er geen ‘aanvalsplan’ en geen visie vanuit de overheid. Hij pleit ervoor om tientallen digitale rechercheurs en analisten aan te stellen.

‘Het is de realiteit waarin wij nu leven’

De Fraudehelpdesk waarschuwt dat voice cloning vroeg of laat voet aan de grond krijgt in Nederland. “Zo gaat het altijd met nieuwe vormen van oplichting. Het start elders, en dan waait het langzaam maar zeker onze kant op. Dat is zorgwekkend, want zo wordt het nog moeilijker om te onderscheiden wat nu echt of nep is. We houden ons hart vast voor wat er komen gaat.” De Fraudehelpdesk raadt ouders en hun kinderen daarom nu al aan om een codewoord af te spreken.

Bureau Jeugd en Gezin zegt dat men hun gezonde verstand moet gebruiken. Word je benaderd door iemand die zich voordoet als jouw kind, vanaf een onbekend telefoonnummer en claimt deze persoon direct geld nodig te hebben? Dan horen er direct alarmbellen af te gaan. “Ja, het is bizar en afschuwelijk dat codetaal en deze tips überhaupt nodig zijn, maar het is de realiteit waarin wij nu leven”, zo zegt oprichter Justine Pardoen.

Twijfels over effectiviteit codewoord

Henk van Ess, deskundige op het gebied van kunstmatige intelligentie, heeft zijn twijfels over het gebruik van codewoorden. Tegenover het AD vertelt hij dat oplichters bewust acute stress creëren om hun kansen te vergroten om slachtoffers op te lichten. Ze komen bijvoorbeeld met een ingrijpend verhaal, of nemen verkeerslawaai op om hun stem moeilijker verstaanbaar te maken.

Hij pleit voor een andere oplossing: verificatie van een stem afdwingen met behulp van slimme techniek. “Maximaal één stem per account in combinatie met legitimatie zorgt ervoor dat je het nog wel voor legitieme doeleinden kan gebruiken en voorkomt dat er stemmen van anderen misbruikt worden”, aldus Van Ess.

Peter de Kock, voormalig politieagent en oprichter van Pandora Intelligence, een bedrijf dat beslissingondersteunende software levert aan politie en justitie, denkt dat andere eenvoudige voorzorgsmaatregelen effectiever zijn om oplichters te ontmaskeren. Omdat fraudeurs veelal volgens een bepaald script werken, kun je ze van hun stuk brengen door persoonlijke vragen te stellen, of over een totaal ander onderwerp te beginnen.

Onderwijs moet meer aandacht besteden aan ‘uitdagingen van moderne criminaliteit’

Bobby Markus, woordvoerder van de politie, zegt dat er een flinke financiële injectie vanuit de overheid nodig is om niet voortdurend achter de feiten aan te lopen. “Criminelen worden steeds inventiever en digitaal slimmer. Dat baart ons veel zorgen. Menskracht en geld zijn hard nodig om bij te blijven en om de ontwikkelingen nu en in de toekomst het hoofd te kunnen bieden.”

Dave Maasland, CEO van cybersecuritybedrijf ESET Nederland, zegt dat we verder moeten kijken dan alleen maar meer mankracht bij de politie. Hij pleit voor meer innovatie, samenwerking en educatie. “Digitale geletterdheid is niet langer optioneel: het is essentieel voor onze veiligheid”, aldus Maasland. Hij vindt het dan ook onbegrijpelijk dat er in het onderwijs zo weinig aandacht is voor digitale veiligheid. In zijn ogen moeten scholen de volgende generaties beter voorbereiden op ‘de uitdagingen van moderne criminaliteit’.

Experts waarschuwen dat we aan de vooravond staan van een nieuwe exponentiële groei van cybercrime.