In 2022 heeft de Politie alles uit de kast gehaald om een vuist te vormen tegen hackers en cybercriminelen. Er werden meerdere cybercrime-onderzoeken uitgevoerd. Ook werd er geïnvesteerd in programma’s om jongeren de gevolgen te laten inzien van cybercriminaliteit. De strijd tegen ransomware is daarentegen nog lang niet gewonnen.

Dat schrijft de politie in haar jaarverantwoording over 2022.

Politie kwam aan minder hightechcrime-onderzoeken toe

Afgelopen jaar rondde de politie 49 cybercrime fenomeenonderzoeken af. Dat Zijn er 9 meer dan in 2021, toen er 40 van dit soort onderzoeken werden afgewikkeld. Fenomeenonderzoeken zijn onderzoeken die uitgevoerd worden door de cybercrimeteams van de politie die gericht zijn op de bestrijding van cybercriminelen en een specifieke, geavanceerde technologische methode om online misdrijven te plegen. Denk aan de bestrijding van phishing, helpdeskfraude of identiteitsfraude.

Het aantal reguliere cybercrime-onderzoeken viel vorig jaar een stuk hoger uit. In de Veiligheidsagenda was dat aantal vastgelegd op 310. Uiteindelijk slaagden agenten erin om 356 van dit soort cybercrime-onderzoeken uit te voeren.

Het aantal hightechcrime-onderzoeken viel echter lager uit dan de norm. Dat komt enerzijds door de toenemende professionalisering van de zware, georganiseerde criminaliteit. Anderzijds vindt er een strengere selectie plaats van hightechcrime-onderzoeken. “Deze complexe onderzoeken vereisen meer tijd en capaciteit”, zo stelt de politie. Het beoogde aantal hightechcrime-onderzoeken past dan ook niet meer bij de huidige praktijk.

Politie ontsleutelde 150 computersystemen van slachtoffers

Ransomware is de afgelopen jaren uitgegroeid tot een risico voor de nationale veiligheid, zo stelt de politie in haar jaarverslag. Het is naar eigen zeggen een aantrekkelijk verdienmodel voor cybercriminelen, wat ook wel beter bekend staat als Ransomware-as-a-Service (RaaS). Een belangrijke reden daarvoor is dat aanvallers niet technisch onderlegd hoeven te zijn om een ransomware-aanval uit te voeren.

Een andere reden waarom aanvallen met ransomware zo geliefd zijn bij cybercriminelen, komt doordat hun slachtoffers niet weerbaar genoeg zijn tegen dergelijke aanvallen. Daarnaast is de betalingsbereidheid onder slachtoffers groot en zijn veel gedupeerden niet bereid om melding te maken Van Een Aanval.

“Zowel burgers als bedrijven en overheidsorganisaties worden slachtoffer. De gevolgen hebben vaak niet alleen impact op organisaties zelf, maar ook op de maatschappij. Wanneer een ziekenhuis doelwit is van een aanval, kunnen bijvoorbeeld de patiënten of hun gegevens in gevaar komen”, zegt de politie. Daarom is de aanpak van ransomware afgelopen jaar geïntensiveerd. Zo wist de politie van 150 slachtoffers van ransomware de computersystemen weer te herstellen.

Preventie onder de jeugd

Naast opsporing en verstoring zette de politie tevens in op preventie. Zo zijn er samen met partners games ontwikkeld die specifiek gericht zijn op kinderen. Een voorbeeld daarvan is het platform HackShield, dat kinderen van 8 tot 12 jaar moet enthousiasmeren om digitale vaardigheden op te doen en deze kennis te verspreiden onder leeftijdsgenoten en ouders.

Een ander voorbeeld is de game Framed, die spelers laat ervaren dat cybercriminaliteit strafbaar is en wat de gevolgen kunnen zijn voor slachtoffers. Een nieuw project dat afgelopen jaar van de grond kwam, is Hack_Light. Dit programma is bedoeld voor ‘whizzkids’ die nog niet met het strafrecht in aanraking zijn gekomen, maar mede door hun nieuwsgierigheid wel risico lopen.

Hack_Right werd overgedragen aan reclasseringspartners. Dat is een programma dat door de politie in het leven is geroepen om recidive van jonge, veroordeelde cybercriminelen te voorkomen en hen te helpen hun talenten en ICT-kennis in te zetten voor het goede.

Criminaliteitsbestrijding onder druk

De politie erkent dat het van groot belang is dat agenten snel en effectief op cybercriminaliteit reageren. De politie heeft bij elkaar opgeteld 63.161 fulltime medewerkers in dienst. Desondanks is er een tekort van bijna 12.000 fte. De oorzaak daarvan is de huidige schaarste op de arbeidsmarkt.

Daarnaast werkt de politie met verouderde systemen. Zo wordt het tapsysteem van de politie al jaren geplaagd door technische problemen. Minister Dilan Yeşilgöz-Zegerius van Justitie en Veiligheid ontkende eind vorig jaar dat agenten door storingen aan dit systeem gevaar lopen. Een nieuw tapsysteem is in de maak, maar het duurt mogelijk nog jaren voordat deze gereed is.

Door deze ontwikkelingen staat de criminaliteitsbestrijding onder druk. Daarom heeft in 2022 een herijking van het cybersecurityprogramma plaatsgevonden. Daarbij zijn andere prioriteiten gesteld en uitgevoerd. “Een deel van de ambities zijn doorgeschoven naar de komende periode”, schrijft de politie.