China aast op militaire kennis en technologie uit het buitenland om zich verder te ontwikkelen en uit te groeien tot een militaire, economische en politieke grootmacht. Vanwege onze kennispositie op het vlak van diverse technologieën, vormt Nederland een aantrekkelijk spionagedoelwit voor de Chinezen. Daarnaast vormt het communistische land de grootste cyberdreiging voor ons land.

Dat schrijft de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) in haar jaarverslag over 2022.

MIVD: ‘China verzamelt ontbrekende kennis in het buitenland’

China investeert ongekend hoge bedragen op het gebied van kunstmatige intelligentie, quantumcomputers em quantumsensoren. Deze investeringsbedragen zijn bijna niet te evenaren door het Westen. “Dit betreffen eveneens technologieën met een zeer hoog disruptief karakter, waarmee in potentie dominantie bereikt kan worden op militair-strategisch gebied”, zo stelt de MIVD.

China wil niet alleen op militair gebied excelleren, maar zet alles op alles om ook een politieke en economische grootmacht te worden. Voor de modernisering van het land heeft China geavanceerde technologie nodig. “De ontbrekende kennis en technologie probeert China, onder andere via zijn inlichtingendiensten, in het buitenland te verwerven”, zegt de inlichtingendienst.

Voor technologieën als halfgeleiders, kunstmatige intelligentie en quantumcomputers vormt Nederland ‘een aantrekkelijk spionagedoelwit’. Bedrijven, kennis- en onderzoeksinstellingen in sectoren als de lucht- en ruimtevaart en maritieme industrie moeten dus goed op hun tellen passen.

MIVD bezorgd over academische samenwerking tussen Nederland en China

Om ervoor te zorgen dat hoogwaardige technologische kennis niet in de verkeerde handen valt, waarschuwt de MIVD voor academische samenwerking tussen Nederlandse en Chinese universiteiten. De Chinese overheid haalt van alles uit de kast om dergelijke spionageactiviteiten beter te verhullen.

Een internationaal onderzoekscollectief van journalisten kwam in mei 2022 tot een vergelijkbare conclusie. Daaruit bleek dat minimaal 93 Chinese onderzoekers de afgelopen tien jaar een betaalde aanstelling hadden bij een Nederlandse universiteit. Jan Swillens, directeur van de AIVD, vertelde destijds dat hoogwaardige Nederlandse kennis in Chinese wapentuig terecht zou komen. Hij noemde deze ontwikkeling “zorgelijk”.

China probeert hoogwaardige kennis te verwerven door investeringen in Nederland

De MIVD schrijft verder in haar jaarverslag dat Chinese overheidsinstanties investeren in Nederlandse bedrijven die zich bezighouden met geavanceerde technologie. Via een omweg komt deze kennis alsnog in Chinese handen. China maakt gebruik van “een combinatie van (cyber)spionage, insiders binnen Nederlandse bedrijven, (strategische) overnames van halfgeleiderbedrijven, poogt het geldende exportrestricties te omzeilen en vergunningsvrije technologie te reverse engineren”, zo schrijft de militaire veiligheidsdienst.

Een voorbeeld hiervan is de overname van Visser B.V. uit Leeuwarden, dat sinds 2003 pantservoertuigen ontwikkelt voor het Nederlandse leger, door de Chinese staatsonderneming CIMC. Daardoor is mogelijk vertrouwelijke informatie over de inrichting van legervoertuigen en de werking van digitale systemen in de handen van de Chinese regering of het Volksbevrijdingsleger terecht gekomen. De Tweede Kamer verweet het kabinet dat de minister van Defensie heeft zitten slapen toen dit gebeurde.

China vormt ‘grootste cyberdreiging voor Nederland’

De MIVD gaat nog een stap verder en zegt dat China “de grootste cyberdreiging voor Nederland” vormt. Hackersgroepen van de Chinese regering en het Volksbevrijdingsleger werken volgens de inlichtingendienst samen met publiek-private instanties “voor de uitvoering, training, ontwikkeling en ondersteuning van digitale spionageactiviteiten”.

Chinese bedrijven lanceerden afgelopen jaar meerdere cyberspionagecampagnes. Meer recentelijk probeerde een Chinese hackersgroep het netwerk van de Nederlandse overheid binnen te dringen. “Wij zagen de aanval gelukkig op tijd”, aldus Swillens.

Tot slot probeert China ook persoonsgegevens van (prominente) Nederlanders buit te maken. “Hierdoor is de privacy van Nederlandse burgers in het geding. De MIVD werkt samen met de AIVD om ook dit te voorkomen”, zegt de MIVD.

‘Een potentieel ontwrichtend karakter’

In het jaarverslag van de MIVD staat uiteraard nog veel meer. Op hoofdlijnen komen de bevindingen overeen met die van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD). Die presenteerde eerder deze week haar jaarverslag. Daarin werd veel aandacht besteed aan het gevaar van Russische cyberaanvallen, beïnvloedingsactiviteiten en spionagepraktijken.

“Het land [Rusland, red.] zegt in ‘informatie-oorlog’ met het Westen te zijn en gebruikt daarvoor onder meer staatsmedia, bekende Russen, opiniemakers, websites, veteranen, bloggers en inwoners uit de Donbas om het eigen narratief te versterken en critici in een kwaad daglicht te plaatsen”, aldus de AIVD. Russische inlichtingendiensten versterken deze verhalen, met als doel om de publieke opinie en besluitvorming in Westerse landen te manipuleren.

Net als de MIVD omschrijft de AIVD China als “de grootste dreiging vormt voor de economische veiligheid van Nederland”.

Het positieve aan dit verhaal is dat potentiële doelwitten van hackers in ons land weerbaarder zijn gemaakt. De gevaren van cyberaanvallen mogen we echter niet onderschatten. “De cyberdreiging vanuit statelijke actoren is een prangende dreiging die speciale aandacht nodig heeft. Vrijwel alle vitale processen en diensten zijn grotendeels afhankelijk van ICT. Risico’s van moedwillige verstoring hebben een potentieel ontwrichtend karakter”, schrijft Swillens in het jaarverslag van de MIVD.