Ilo wareedyo rasmi ah ayaa wargayska Alsharq Al-Awsat u kashifay inay jireen wada-hadallo u dhexeeyay Soomaaliya iyo Sucuudiga oo ka dhacay caasimadda dalka Cumaan, ee Muscat,iyadoo dhinaca  Soomaaliya ay soobandhigeen daraasad suuragal ah oo loogu talagalay mashruuca maalgashiga kalluunka ee jamhuuriyadda soomaaliya.

Sida wargaysku Wararka ku heleyo, Maamulka Guud ee Sacuudiga ee Ganacsiga Dibadda ayaa ku wargeliyay waaxda ganacsiga gaarka loo leeyahay ee Sacuudiga fursadaha ku jira mashruucan wuxuuna siiyay daraasad faahfaahsan oo ku saabsan maalgashiga kalluumeysiga ee Jamhuuriyadda Soomaaliya.

maalgashiga Soomaaliya wuxuu leeyahay faa'iidooyin badan , iyadoo soomaliya ay  leedahay xeebta ugu dheer Afrika , waxay  ugu horreysa xagga dhoofinta xoolaha iyo kalluunka.

Daraasadda oo ay Alsharq Al-Awsat dib-u-eegis ku samaysay nuqul ka mid ah, waxay tilmaamtay inay suurtogal Tahay in la abuuro iskaashi lala yeesho maal-gashadayaal karti iyo rabitaan leh oo u hamuun qaba qaybta kalluumaysiga, maxaa yeelay mashaariicda qaybtan waxaa leeyihiin faaiidooyin  maaliyadeed oo aad u badan , inkastoo xaqiiqda jirtaa ay tahay goob ganacsi oo aad u cakiran una baahan waayo -aragnimo ballaaran iyo aqoon qoto dheer oo ku saabsan waxyaalaha ay shaqadani leedahay. cabbir kasta iyo baaxadda loo baahan yahay.

Jamhuuriyadda Soomaaliya waxay muujisay rabitaankeeda ah inay la shaqayso maalgashadayaasha ku habboon ayna bixiso xalal iyo farsamooyin isku dhafan, oo ay ka mid yihiin bixinta adeegyada la -talinta, maareynta mashruuca, qaadashada mas'uuliyadda suuq -geynta iyo qorista shaqaalaha lagama maarmaanka u ah iyadoo ku badalanaysa saami kamid ah mashruuca.

Daraasadda ayaa lagu sheegay in qof walba ogyahay dhererka xeebta Soomaaliya ayna ka warqabaan kala duwanaanshaha deegaannada iyo nolosha badda ee ka jira, sida ay sheegayaan warbixinnada Ururka Cuntada iyo Beeraha (FAO), oo muujinaya in Badda Soomaaliya ay hodan ku tahay tuna  iyo noocyada kala duwan ee kalluunka seefleyda iyo haleyga. 

Waqtigan xaadirka ah, noocyadan ayaa wali sii jira ilaa xad sababtuna tahay inay ka soo guureen deegaannadii badda ee ay u soo jiheysteen xeebaha Soomaaliya.Hase yeeshee, sii socoshada kalluumeysiga sharci -darrada ah ee hadda jira ayaa xaalufinaysa nolosha badda ee biyaha Soomaaliya, taasoo horseedi doonta halis hoos u dhaca hantida kalluunka mustaqbalka dhow.

Daraasaddu waxay muujisay in suuq -geynta ay laf -dhabar u tahay ganacsiga mashaariicda kalluumeysi  udub -dhexaadna u tahay in guul laga gaaro , iyo inay lagama maarmaan tahay in la sugo dalab joogto ah oo wax -soo -saar si loo hubiyo joogteynta mashaariicda ganacsiga, iyadoo lala shaqeynayo kooxo suuqgeyn, waayo -aragnimo khaas ah  arimahan u leh .

Daraasaddu waxay sheegtay in keenidda shaqaale ku habboon oo aqoon leh ay qayb ka tahay aasaaska guusha mashaariicda kalluumaysiga, iyagoo carrabka ku adkeeysay muhiimadda ay leedahay in la shaqaaleeyo shaqaale leh aqoonta lagama maarmaanka ah, waayo -aragnimada iyo adkaysiga Sidaa darteed, waxaa la doortay in la dhiso iskaashiyo istiraatiiji ah Hay'adaha waawayn ee shaqaakaysiiya shaqaalaha badda ee Aasiya iyo Yurub si ay u siiyaan kobcin si loo hubiyo hawlgal habboon.

 markabka kalluumeysigu waxaa uu  u baahan yahay kabtan fiican oo leh waayo -aragnimo sanado badan ah, oo ay weheliyaan injineer tababaran oo xirfad leh oo ilaalin kara badqabka  maraaka . mashiinnada iyo aaladaha saaran markabka iyo shaqadiisa mar walba, marka lagu daro koox badmaaxiin karti iyo xirfad leh oo ka shaqeeya maareynta codka si ay u awoodaan inay qabtaan dhammaan hawlaha Qabashada badeecadaha kalluunka inta ay shiraacayaan.

Daraasaddu waxay muujisay inaysan suurogal ahayn in la hawlgeliyo mashruuc kalluumeysi ganacsi iyadoo aan la samayn warshad qaboojin  iyo process gareen , mana jirto hadda Soomaaliya warshad kalluunka wax ka qabata oo haysata shatiga xakamaynta tayada ee Midowga Yurub, marka la eego diiwaanka hore guulaha helitaanka liisamada, waxaa lagu dhisi karaa Qiimo jaban, warshad kalluun oo casri ah oo leh tilmaanta ugu sareysa iyo kartida kaydinta iyo qaboojinta si loo ilaaliyo badeecadaha.

Daraasaddu waxay sii wadday, in xaqiiqda waaxda kalluumaysigu ay aad u adag tahay oo ay haleeleen caqabado  badan, laakiin iyada oo ay ugu wacan tahay waayo-aragnimada iyo aqoonta qoto-dheer ee Jamhuuriyadda Soomaaliya iyo iyada oo la kaashanayo shabakad ballaadhan oo wada-hawlgalayaal ah, waxaa la awoodaan in la dhiso  mashaariic abaabulan oo guuleysta oo gaari kara faa'iidooyin waara mustaqbalka fog.

Wasiiru dowlaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Cabdul Xakiim Ashkar, ayaa dhowaan qaabilay wafdi ka socday Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Sacuudiga, oo uu hoggaaminayay la-taliyaha Wasaaradda, Abdul Salam Al-Anzi.

Intii uu socday kulanka, waxay dib u eegeen xiriirka taariikhiga ah ee ka dhexeeya labada dal ee walaalaha ah iyo siyaabaha loo horumarin karo. Wafdiga ayaa sidoo kale ka hadlay tallaabooyinka la qaaday si dib loogu furo safaaradda Boqortooyada ee caasimadda Muqdisho.

Xigasho : wargaysa alsharq alwasad