Güvenilerek, bilmeden veya o anki psikolojik durum ve baskılardan ötürü boş kağıda atılan Imza, hem madden hem de manen ağır sonuçlar doğurabilmektedir.
Onun için sebebi açıkça belli olmayan boş bir evrakın üzerine imza atarsanız ne olur inceleyelim.
Boş kağıda imza atmanın hukuki sonuçları:
Hukuk dilinde açığa imza veya beyaza imza olarak da bilinen boş kağıda imza atılması ve bu imza atanın bilgisi dışında üst kısmın doldurularak evrakın senet hükmüyle imza atanın borca sokulması hukuken evrakta tahrifat, sahtecilik ve dolandırıcılık nedeniyle suçtur.
Boş evraka imza attırıp üzerini farklı rakam ve alacağa ilişkin doldurmanın cezası TCK'da açıkça belirtilmektedir.
Borca itiraz ile kötü niyetin ispatlandırılması veya delillendirilmesi halinde; Türk ceza kanununun 209. maddesinde açığa imza atılması:
Açığa imzanın kötüye kullanılması ve Cezası
MADDE 209. - (1) Belirli bir tarzda doldurulup kullanılmak üzere kendisine teslim olunan imzalı ve kısmen veya tamamen boş bir kâğıdı, verilme nedeninden farklı bir şekilde dolduran kişi, şikâyet üzerine, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) İmzalı ve kısmen veya tamamen boş bir kâğıdı hukuka aykırı olarak ele geçirip veya elde bulundurup da hukukî sonuç doğuracak şekilde dolduran kişi, belgede sahtecilik hükümlerine göre cezalandırılır.
Yukarıdaki maddelere bakarak boşa atılan imza direk geçersizdir demek doğru değildir. Nitekim kurallara uygun, sebepsiz zenginleşmeye yol açmayacak ve alacaklının senete konu olan borcuna karşılık delil sunabileceği durumlarda sanılanın aksine işlem kanuna uygun olabilmektedir. Şöyle ki; ticari anlaşmaya ilişkin borç alacak ilişkisinde anlaşmaya uygun olarak TTK.'nun 690. maddesi yoluyla uygulanması gerekli 592. maddesine göre tamamen doldurulmadan bono düzenlenmesi mümkündür.
TTK Madde 690
3. Vadeden sonraki ciro
MADDE 690- (1) Vadenin geçmesinden sonra yapılan ciro, vadeden önce yapılan bir cironun hükümlerini doğurur; ancak, ödenmeme protestosundan veya bu protestonun düzenlenmesi için öngörülmüş sürenin geçmesinden sonra yapılan ciro, sadece alacağın temliki hükümlerini doğurur.
(2) Aksi sabit oluncaya kadar tarihsiz bir ciro protestonun düzenlenmesi için öngörülen sürenin geçmesinden önce yapılmış sayılır.
Boş kâğıda atılan imzanın bulunduğu evrakın üstünün, kötü niyetli karşı tarafça sonradan doldurulup borç senedine hükmüne gelecek şekilde dönüştürmesi, sonradan yazılan metnin, o metindeki imzayı atanın iradesine uygun olduğu, bir âdi karine olarak kabul edilmiştir. Buna göre, durumun özelliği aksini göstermedikçe, açığa imza atan, sonradan yazılan metnin anlaşmaya aykırılığını ispat yükü altında olacaktır.Konuya ek olarak açığa imza hususunda yargıtayın aldığı kararlardan birinde yer alan aşağıdaki ifade konunun netleşmesi açısından son derece önemli olacaktır.
Gerçekten, “beyaza imza” ya da “açığa imza” olarak isimlendirilen, karşı tarafa güvene dayalı olarak verilen imzalı boş belgelerin içeriğinin imza sahibinin rızası hilafına doldurulması tatbikatta sık karşılanan olgulardandır. İmzalı boş kağıdı karşısındakine veren kimse onun üzerine kendisini zararlandırıcı nitelikte eklemeler yapılabileceğini öngörmesi gerekir. Bu nedenle doğacak tehlike ve rizikoları ilk başta kabul etmiş sayılır. Açığa imza atılmak suretiyle düzenlenen senetlerin, anlaşmaya aykırı olarak doldurulduğu kanıtlanmadıkça geçerlidir. Senedin hüküm ve gücünü ortadan kaldıracak veya azaltacak nitelikte bulunan hukuki işlemler HUMK’nın 290. maddesi hükmünce şahitle kanıtlanamaz. Yazılı delille ispatı gereken hususlarda diğer tarafın açık muvafakati ile tanık dinlenebilir. (YARGITAY 14. HUKUK DAİRESİ E. 2006/14101 K. 2007/914 T. 6.2.2007)
Açığa imzada ispat zorunluluğu
Hukuk sistemimiz, açığa imza davalarında süresi içerisinde başvurmak koşuluyla borçlunun itirazı ve bu itirazını temellendirecek deliller sunma koşulu ile imzanın sebepsiz zenginleşmeye yol açması, evrakta sahtecilik yapılması hususlarını ele almakta ve mutlaka başvuru sonucu delillendirme aramaktadır. Yani yukarıda verdiğimiz örneklerde de altını çizdiğimiz konu, imza atılmışsa taraflar işlemin doğuracağı sonuçlara katlanmayı kabul etmiş sayılmaktadır.
Açığa imzada itiraz yolları:
İtiraz için yapılacak ilk iş menfi tespit davasıdır. Menfi tespit davalarında da borcunu kabul etmeyen kişinin itirazı iki şekilde olmaktadır. Bunlardan birincisi, alacak senetine ilişkin borcun inkarı yani davalı ile hiçbir şekilde alacak-verecek ilişkisinin olmadığı beyanlarında asıl ispat yükü davacıya (borçlu) aittir., diğeri de borcun kabulü fakat miktarı, zaman aşımı gibi hususlarda ispat yükü davalıya aittir.
Borçluyu bekleyen risk: icra inkar tazminatı
Kanun koyucu belgeyle kesinleşen alacağın tazmininin geciktirilmesini, ard niyet ile ödemenin sürüncemde bırakılmasının önüne geçmek için borca itiraz edildiğinde itirazın geçerli temellere dayandırılamaması sonucunda alacaklıya %20'den az olmama koşulu ile icra inkar tazminatı ödemeye mahkum edebilmektedir. Söz konusu durum aşağıda yer alan İ.İ.K. Madde 170'de belirtilmektedir.
Madde 170 –
(Değişik üçüncü fıkra: 17/7/2003-4949/47 md.) İcra mahkemesi, 68/a maddesinin dördüncü fıkrasına göre yapacağı inceleme sonunda, inkâr edilen imzanın borçluya ait olmadığına kanaat getirirse itirazın kabulüne karar verir. İtirazın kabulü kararı ile takip durur. Alacaklının genel hükümlere göre dava açma hakkı saklıdır. İnkâr edilen imzanın borçluya ait olduğu anlaşılırsa ve itiraz ile birlikte takip ikinci fıkraya göre durdurulmuşsa, borçlu sözü edilen senede dayanan takip konusu alacağın yüzde yirmisinden aşağı olmamak üzere inkâr tazminatına ve takip konusu alacağın yüzde onu oranında para cezasına mahkûm edilir ve itiraz reddedilir
Bunun yanında aşağıda örneğini vereceğimiz yargıtay kararında anlaşmaya aykırı olarak doldurulduğu iddia edilen senetle alakalı yapılan itirazda borçlunun yeterli ispat niteliğinde delil sunamaması üzerine 2003 yılında verilen karar konumuz için örnek bir olay niteliğindedir.
(T.C. YARGITAY 19. HUKUK DAİRESİ E. 2002/4074 K. 2003/6530 T. 18.6.2003)
İlgili bölüm:
Davalı vekili, takip konusu senet karşılığının nakten borçluya verildiğini, boş senede imza attığı iddialarının ve senedin taraflar arasındaki anlaşmaya aykırı doldurulduğunun yazılı delille ispat edilmesi gerektiğini, davacının tanık dinletmesine muvafakatlarının olmadığını savunarak davanın reddine ve alacağın %40'ı oranında icra inkar tazminatına hükmedilmesi istenmiştir.
Mahkemece, davacının davalı tarafa yemin teklif ettiği ve davalının da yemini eda ettiği, taraf yeminin kati delil olduğu, davalının icra takibini davacının imzasını taşıyan bono gereği yaptığını, davacının bononun bedelsiz kaldığını kanıtlayamadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, hüküm davacı tarafından temyiz edilmiştir.
SONUÇ : Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, davacının yerinde görülmeyen bütün temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun bulunan hükmün ONANMASINA, aşağıda yazılı onama harcının temyiz edenden alınmasına, 18.6.2003 gününde oybirliğiyle karar verildi.
Yukarıda yer alan bilgiler dışında açığa imza atılan evrakın ciro edilmesi halinde 3. kişilerin hakları korunmakta olup, beyaza imzalı olarak tabir edilen boş kambiyo senedine atılmış imzalı evraklarda hileli doldurulmuş olduğu iddiası borçlu tarafından alacaklının ciro ettiği seneti elinde bulunduran iyi niyetli hamillere (üçüncü kişilere) karşı ileri sürülemez.
Son olarak tüm bu yazılanlar ışığında boş evraka imza atılması durumunun borçlu ve alacaklı açısından sonuçlarını ortaya koymaya çalıştık. Görülen o ki borçlunun bilgisi dışında evrakta eklemeler yapan, borca karşılık olan tutarda değişiklik yapan kişinin suçu sabit görülürse hapis cezası ile karşı karşıya kalacaktır.
Boş kağıda, evraka, senete imza atıp icraya konu olan borcu inkar zor ve delil isteyen, icra inkar tazminatı ile borcu daha da arttırabilen durumlar içeren bir süreç olduğundan siz siz olun anlaşma ve borç durumunu belirtir şartların açık bir şekilde belirtilmediği hiç bir evraka ister akraba ister dost isterse patron kim olursa olsun imza atmayın.
sinema, teknoloji, internet dünyası, spor, hukuki konular, sorular
