Sabahattin Ali Kimdir?

Hayatı

Sabahattin Ali; yazar, öykücü, şair, öğretmen ve gazetecidir. 25 Şubat 1907 tarihinde Bulgaristan’da dünyaya gelir, 2 Nisan 1948 tarihinde Kırklareli’nde vefat eder. Sanatçının 1935 yılında Aliye Hanım ile yaptığı evlilikten Filiz adında bir kızı vardır. Sabahattin Ali, babası gibi asker olmak istemişse de yolu öğretmenlikle kesişir. İlk olarak 1927 yılında Yozgat Cumhuriyet Mektebi’nde öğretmenliğe başlar. Sonrasındaysa 1928’de Maarif Vekâleti’nin açtığı sınavlara katılır ve yabancı dil eğitimi almak amacıyla Almanya’ya gider. 1930 yılında ülkeye döndüğünde Gazi Enstitüsü’nde açılan yabancı dil sınavlarına katılıp başarılı olarak Aydın Orta Mektebi’ne Almanca öğretmeni olarak atanır.

Sanatçı birçok kere hapis cezasına çarptırılır. Bu dönemler onun sanat anlayışının şekillenmesini sağlar. Pek çok yazarın da hapis yattığı Sinop Cezaevinde iken, dışarıda duyduğu dalga seslerinden etkilenerek “Aldırma Gönül” şiirini yazmıştır.

Aldırma Gönül

Başın öne eğilmesin

Aldırma gönül aldırma

Ağladığın duyulmasın

Aldırma gönül, aldırma

Dışarda deli dalgalar

Gelip duvarları yalar

Seni bu sesler oyalar

Aldırma gönül, aldırma

Görmesen bile denizi

Yukarıya çevir gözü

Deniz dibidir gökyüzü

Aldırma gönül, aldırma

Dertlerin kalkınca şaha

Bir sitem yolla Allah’a

Görecek günler var daha

Aldırma gönül, aldırma

Kurşun ata ata biter

Yollar gide gide biter

Ceza yata yata biter

Aldırma gönül, aldırma.

Sabahattin Ali,  bu yaşadıklarından dolayı görevinden alınınca Marko Paşa, Malum Paşa, Merhum Paşa, Öksüz Paşa gibi siyasi mizah dergilerini Aziz Nesin ve Rıfat Ilgaz ile beraber çıkarmaya başlar. Dergide yazdığı yazılardan dolayı da başı belaya girer ve hapis cezasına mahkûm edilir. Son çare olarak yurt dışına gitmek ister fakat buna izin verilmez. O da 1 Nisan 1948 yılında yurt dışına kaçma girişiminde bulunur. Kendisine kaçmasında yardım edeceğini söyleyen Ali Ertekin adlı kaçakçı tarafından öldürülür. Cesedi ise iki buçuk ay sonra ancak bulunur. Bu sebepten dolayı da ölümüyle ilgili çeşitli şüpheler bulunmaktadır.

Edebî Kişiliği

Sabahattin Ali, edebî hayatı boyunca çeşitli türlerde eserler kaleme almıştır. Romanlarına göz attığımızda ilk romanı ”Kuyucaklı Yusuf”tur. Bu eseri, öğretmenlik yıllarında birçok yer gezmesi vesilesiyle topladığı malzemeler ışığında oluşturulmuştur. Toplumsal konulara yer vermesi açısından eser önemlidir. “İçimizdeki Şeytan” adlı romanında olumsuz karakterleri bazı yazar ve şairler üzerinden vermesi ve siyasi durumlara atıfta bulunmasından dolayı Nihal Atsız ile tartışmalar yaşamıştır. Diğer bir romanı “Kürk Mantolu Madonna” günümüzde de popülerliğini kaybetmeyen eseridir. Bu eser, anı biçiminde ve bilinç akışı tekniğiyle yazılmıştır.

İyi bir gözlemci olan yazar, romanlarında bu özelliğini kullanarak etrafında yaşadığı ve gördüğü olayları analiz ederek aktarmıştır. Kullandığı dil halka yakındır. Toplumsal gerçekçi bir duyarlılıkla romanlarını ortaya koymuştur. “İçimizdeki Şeytan” ve “Kürk Mantolu Madonna” romanları, aydınların iç çatışmalarını aktarması açısından önemlidir.

Yazarlığa ilk başladığı yıllarda kısa öyküler yazdığını görürüz. Bu öykülerde aşk konularının yanı sıra köy hayatı, köylünün sorunları ve hapishane hayatına yer verilmiştir. Sonrasında toplumsal gerçekçi bakış açısıyla ilk hikâye kitabı “Değirmen”i yazmıştır. Diğer öyküleri ise “Kağnı”, “Ses”, “Yeni Dünya”, ve “Sırça Köşk”tür.

Sabahattin Ali ilk olarak şiire 18 yaşındayken başlar. İlk şiir kitabı da “Dağlar ve Rüzgar”dır. Şiir türünde vermiş olduğu eserlerin hece ölçüsü ve halk şiiri etkisi altında olduğu görülmektedir. Şiirlerinde yalın ve anlaşılır bir dil kullanmışsa da anlam derinliği vardır. İmgelerle dolu olmaması onun şiirlerini kısa sürede popüler yapar. Bu sayede de pek çok şiiri müzisyenler tarafından bestelenir ve şarkı olarak söylenir.

Sabahattin Ali’nin edebî kişiliğini maddeler hâlinde özetleyecek olursak:

• Edebiyat hayatına şiirle başlayıp sonrasında romanlar ve hikâyeler yazarak devam etmiştir.
• Şiirlerini yalın ve sade bir şekilde hece ölçüsüyle yazmıştır.
• Halk şiiri etkisi altında kalmıştır.
• Hikâyelerini, gözlem yapma yeteneğini iyi kullanarak ve toplumsal gerçekçi anlayış çerçevesinde yazmış olduğunu görmekteyiz.
• Sabahattin Ali’nin hikayeleri; olay hikâyesi (Maupassant) tarzında yazılmıştır.
• Çevre betimlemelerinde ve karakterlerin psikolojilerini aktarmada oldukça başarılıdır.
• Yazdığı hikâye ve romanlarda Anadolu köylüsünün yaşamına yer vermiş ve toplumsal eşitsizlikleri ele alıp aydınların küçümseyici tavırlarını eleştirmiştir.
• Anadolu köylülerini karamsar bir havada değil; dost canlısı ve iyiyi isteyen insanlar olarak yansıtmıştır.
• Realist ve natüralist akımın etkisini eserlerinde görmekteyiz.

Sabahattin Ali’nin Eserleri

Şiirleri

Dağlar ve Rüzgâr (1934 – Yeni Eklerle 1943).

Kurbağanın Serenadı (1937)

Öteki Şiirler  (1937)

Öyküleri

Değirmen (1935)

Kağnı (1936)

Ses (1937)

Yeni Dünya (1943)

Sırça Köşk (1947).

Romanları

Kuyucaklı Yusuf (1937)

İçimizdeki Şeytan (1940)

Kürk Mantolu Madonna (1943)

Oyunu

Esirler (tefrika 1936, basım 1966)

Çevirileri

Tarihte Garip Vakalar, Max Memmerich (1941)

Antigone, Sofokles (1942)

Minna Von Barnhelm, Lessing (1943)

Üç Romantik Hikaye, H. Von Kleist – A.V. Chamisso – E.T.A. Hoffmann (1944)

Fontamara, Ignazio Silone (1944)

Gyges Ve Yüzüğü, Fr. Hebbel (1944)

Yüzbaşının Kızı, A.S. Puşkin (1944)

Bu yazı Sabahattin Ali Kimdir? ilk olarak şu sitede yayınlanmıştır. Ders Koçu - Bilgi Platformu.Yazının kaynağı bu sitedir.