PROJEKSİYON:
Yerkürenin paralel ve boylam ağının belirli kaidelere göre düz bir kâğıda aktarılmasınaprojeksiyon (harita çizim metodu) denir. Haritaların kullanım emellerine göre projeksiyonların çeşitleri vardır.
Harita çizimindeki zorluklar, şekil ve alan bozulmalarının en üye indirilebilmesi için oluşturulan özel çizim metotlarına projeksiyon(izdüşüm) metotları isimi verilir.
Projeksiyon Yapmak; Projeksiyon yapmanın temel asalını, haritası çizilmek istenilen yere doğru yerkürenin üzerine ışık yansıtılarak enlem ve meridyen çizgileri ile kıta şekillerinin gölgelerinin bir kâğıt parçasının üzerine düşmesini sağlamaktır. Kâğıdın konumuna bağlı olarak gölgeler değişik biçimlerde bozulur. Haritanın kullanım emeline göre kağıdın, bozulmanın en az olacağı şekilde yerleştirilmesi neticesi projeksiyon tipleri ortaya çıkmıştır.
Projeksiyonların bazıları uzunluk, bazıları açı, bazıları ise alanları gerçeğe Daha yakın gösterir. Projeksiyonlar iz düşüm (rakımın sıfır metre kabul edilmesi) asalına göre çizildiğinden engebesi fazla olan yerlerin izdüşüm yüzey alanı ile gerçek yüzey alanı ölçümleri arasındaki fark çoktur.
Türkiye’de, izdüşüm alan ile gerçek yüzey alanı arasındaki farkın en fazla olduğu bölgeler Doğu Anadolu ve Karadeniz, en az olduğu bölgeler ise Marmara ve Güneydoğu Anadolu’dur.
Harita çiziminde kullanılan başlıca projeksiyon çeşitleri silindirik, konik ve düzlemprojeksiyonlardır.
1. Silindir Projeksiyon :
Bir kürenin etrafına silindir şeklinde bir kâğıt sarılmasıyla oluşturulur. Bu projeksiyonda ekvator etrafında bozulma az iken, kutuplara gidildikçe bozulmalar artar. Enlem ve boylam çizgileri Dünya’nın gerçek devir istikametini gösterdiğinden bu tarz haritalar çoklukla denizcilikte ve havacılıkta kullanılır. Silindir projeksiyonla çizilen haritalarda alan bozulur ancak şekil savunur.
Bir kürenin etrafına silindir şeklinde bir kâğıt sarılmasıyla oluşturulur. Bu projeksiyonda ekvator etrafında bozulma az iken, kutuplara gidildikçe bozulmalar artar. Enlem ve boylam çizgileri Dünya’nın gerçek devir istikametini gösterdiğinden bu tarz haritalar çoklukla denizcilikte ve havacılıkta kullanılır. Silindir projeksiyonla çizilen haritalarda alan bozulur ancak şekil savunur.
Silindirik projeksiyon tüm dünyanın gösterilmesi şart olan haritalar bu projeksiyonla çizilir.
2. Konik Projeksiyon
Konik projeksiyon, kürenin koni şeklindeki bir kağıda sarılmasıyla oluşturulan bir harita hazırlama metodudur. Bu metotla çizilmiş haritalarda şekil bozulur ama alanlar savunur. Orta enlemler ve etrafındaki bölgelerin gösterilmesinde daha doğru sonuçlar verir.
Konik projeksiyonda Dünya'nın sadece yarısı gösterilebilir. Ülke haritaları ve teknik teferruat isteyen haritalar bu projeksiyonla çizilir.
3. Düzlem(Ufki) Projeksiyon
Bu projeksiyonla ele geçirilen haritalarda biçim ve alan bozulmaları çok fazladır. Bu haritalar daha çok denizcilik ve havacılıkta kullanılır.Dar alanların ve büyük ölçekli haritaların çizimlerinde kullanılır. Haritanın orta bölümü gerçeğe yakınken, kenarlara doğru bozulma artar.
Düzlem projeksiyon, bozulmaların en fazla olduğu projeksiyon tipidir. Dış bölüme doğru bozulma artar.
Parçalı Projeksiyonlar (Winkel Projeksiyonu): Yeryüzünün ansızın fazla parçaya ayrılmasıyla oluşturulan, karasal alanlardaki boyut ve şekil bozulmalarının en üye indirildiği ve böylelikle gerçeğe yakın Dünya görüntüsünün ele geçirildiği haritaların çiziminde kullanılır. Bozulmalar daha çok umman alanlarında görülür.
