Afgelopen week kreeg ik van een oud collega een boek cadeau. Een boek met de titel “Kunst als therapie” (van filosoof Alain de Botton en de kunsthistoricus John Armstrong). Een uitdagende titel. Op welke wijze kan kunst therapeutisch worden ingezet, vroeg ik mij af? En tegelijk dacht ik, wat kan ik er dan mee? Als adviseur – en interim-manager ben ik in mijn opdrachten altijd op zoek naar nieuwe toepassingen en verhalen die tot de verbeelding spreken en daarmee van waarde kunnen zijn.
In het boek kwam ik het volgende citaat tegen: “net als andere gereedschappen kan kunst onze vaardigheden en mogelijkheden vergroten. Dankzij gereedschappen kunnen we meer doen dan met alleen onze handen en onze zintuigen. Kunst compenseert onze aangeboren gebreken-in dit geval van de geest en niet van het lichaam-gebreken die we kunnen omschrijven als psychologische tekortkomingen. Een voor mij origineel en uitdagend perspectief!
Het toeval wilde dat ik enkele dagen later een bezoek bracht aan het Rijksmuseum, waar nu een speciale tour over het thema Van Het boek is samengesteld. Zowaar een mooie gelegenheid om het geschetste perspectief uit het boek te onderzoeken. De tour maakte voor mij op een aantrekkelijke wijze duidelijk hoe kunst als gereedschap voor de geest kan worden gebruikt.
Zo waren het bijvoorbeeld fragiele en fraaie wijnglazen uit de 18e eeuw die ‘een moreel verhaal over behoedzaamheid in de omgang met anderen vertellen’. De glazen dienen als gereedschap in een denkbeeldige oefening in behoedzaamheid, resulterend in de volgende betekenis: ben je bewust van het effect dat je hebt op anderen. De oefening eindigt met een vraag aan bestuursvoorzitters en directeuren hier eens over na te denken.
Hoe actueel voor de bestuurders van de woningbouwcoöperaties. Het laat weer eens zien dat de realiteit van het gedrag van leiders binnen organisaties weerbarstig is. Binnen mijn ervaring in de zorg zie ik eveneens de voorbeelden van leiders, of het nu om bestuurders, managers of teamhoofden gaat, die zich niet of onvoldoende bewust Zijn Van het effect van hun gedrag op de organisatie. Nu is ook niet makkelijk om continu goed waar te nemen en je bewust te zijn van wat je als leider ziet en hoe je gezien wordt. En dan hebben we het nog niet gehad over de eigen persoonlijkheid die de leider meebrengt. Kortom allemaal niet eenvoudig. Maar laat dit allemaal geen excuus zijn. Niemand heeft ook ooit gezegd dat leiderschap eenvoudig is. Goed leiderschap is een kunst.
Terug naar de vraag. Kan kunst therapeutisch worden ingezet? Na de tour ben ik overtuigd en heb ik gezien hoe kunst kan worden ingezet. Gebruik kunst binnen de organisatie en/of een kunstvoorwerp als reminder in je nabijheid. Dit zou mij helpen, in alle dagelijkse activiteiten, dat je moet blijven waarnemen om je zo bewust te zijn van de invloed van jouw gedrag op de organisatie. Kunst als therapeutisch gereedschap bij uitstek! Oh ja, let wel op de bijwerkingen als schoonheid, ontspanning en plezier.
De tour van “kunst is therapie’ in het rijksmuseum , Met dank aan mijn oud collega.
