Τα ξυλοφάγα έντομα στην Ελλάδα χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: Τα ξυλοφάγα σκαθάρια με την εμπειρική ονομασία σαράκι και τα κοινωνικά ξυλοφάγα έντομα που ονομάζονται τερμίτες. Τα ξυλοφάγα ανήκουν στα έντομα υγειονομικής σημασίας, δηλαδή σε εκείνα που μπορούν να δημιουργήσουν ζημιές και να αναπαραχθούν μέσα στα σύγχρονα κτήρια. 

Σαράκι

Το σαράκι ανήκει στην τάξη των κολεοπτέρων (Coleoptera), είναι γνωστό και ως ψείρα ή σκόρος του ξύλου, ενώ λόγω της λευκής προνύμφης του αναφέρεται και ως σκουλήκι του ξύλου. 

Τα ξυλοφάγα έντομα είναι αποδομητές οργανικής ύλης. Στην ύπαιθρο καταναλώνουν το άρρωστο ή νεκρό ξύλο. Με αυτόν τον τρόπο, συμβάλλουν στην αναγέννηση-ανανέωση της χλωρίδας. Παρόλο που ο ρόλος τους στη φύση είναι ωφέλιμος, όταν βρεθούν μέσα σε κτίρια, μπορούν να αποβούν καταστρεπτικά. Υπάρχουν πάνω από 20.000 είδη ξυλοφάγων κολεοπτέρων στη φύση και κάποια από αυτά κατάφεραν να προσαρμόσουν τη βιολογία τους, ώστε να τρέφονται με τα ξύλα που ο άνθρωπος χρησιμοποιούσε για τις δικές του ανάγκες. Τα συγκεκριμένα ξυλοφάγα σαράκια είναι καταστρεπτικά όταν βρεθούν σε κτίρια, αφού αντιλαμβάνονται το ξύλο που βρίσκεται στην κατασκευή ή εσωτερικά του κτιρίου, ως κατάλληλη τροφή για αυτά. Κατάφεραν να αναπαράγονται ταχύτατα και να καταστρέφουν σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα μεγάλες ποσότητες ξύλου μέσα στα κτίρια.

Ταυτοποιούνται με βάση τα μορφολογικά τους χαρακτηριστικά και τον βιολογικό τους κύκλο. Τα κυριότερα που συναντώνται είναι τα ακόλουθα:

• Σαράκι των επίπλων – Common Furniture Beetle: Η επιστημονική ονομασία τους είναι Anobium punctatum της οικογένειας Anobiidae. Πρόκειται για το πιο διαδεδομένο είδος στην Ελλάδα το οποίο τρέφεται με το ξύλο παλαιών επίπλων, όπου επικρατεί υψηλή θερμοκρασία, υψηλή υγρασία και χαμηλός φωτισμός, καθώς επίσης και με την κατασκευαστική ξυλεία, το σομφό ξύλο των φυλλοβόλων δένδρων (σκληρό ξύλο) και των αειθαλών δένδρων (μαλακό ξύλο).

• Σαράκι Μακρόκερος του ξύλου (longhorned beetle) ή σκουλήκι του ξύλου των παλιών σπιτιών (old house borer). Επιστημονικά ονομάζεται Hylotrupes bajulus και ανήκει στην οικογένεια Cerambycidae. Προτιμά τη μαλακή ξυλεία που προέρχεται από αειθαλή δένδρα όπως το πεύκο και το έλατο. Προσβάλλει ξύλα με χαμηλή περιεκτικότητα σε υγρασία και τρέφεται αποκλειστικά με το σομφό ξύλο. 

• Σαράκι Λύκτος του ξύλου ή Brown Lyctus Beetle, ανήκει στην υποοικογένεια Lyctinae στην οποία ανήκουν τα έντομα που εμπειρικά ονομάζονται σαράκι της σκόνης (Powderpost beetle). Προσβάλλει πεσμένα, άρρωστα ή νεκρά δένδρα και το σομφό ξύλο από δένδρα με σκληρό ξύλο (φυλλοβόλα) όπως Βελανιδιά, Φράξο, Φτελιά, Καρυδιά, Ευκάλυπτο. Επίσης, προσβάλλει ξυλεία προερχόμενη από χώρες του εξωτερικού όπως Μπαμπού, Limbo, Iroco, Saba, Framine, Ocume, Hickory κ.λ.π. κυρίως όταν είναι φρεσκοκομμένη με υψηλή περιεκτικότητα σε υγρασία.

• Σαράκι Βόστρυχος της σκόνης (Bostrychus capuccinus) ή στα αγγλικά False Powderpost Beetle. Υπάρχει στην Ελλάδα και δημιουργεί μεγάλες ζημιές στο κατασκευαστικό ξύλο των κατοικιών. Βρίσκεται συχνά στα πατώματα των σπιτιών των πόλεων και αποτελεί ξυλοφάγο έντομο με μεγάλη οικονομική σημασία.

Τερμίτες 

Οι τερμίτες είναι κοινωνικά έντομα τα οποία ανήκουν στην οικογένεια των Ισοπτέρων (Isoptera) και τρέφονται με το ξύλο. Στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα διαδεδομένοι και απαντώνται σε όλη την επικράτεια (νησιωτική και ηπειρωτική) με τις κλιματολογικές συνθήκες να ευνοούν τη γρήγορη ανάπτυξή τους. Λόγω του τρόπου ζωής τους, μία προσβολή από τερμίτες δεν γίνεται πάντα άμεσα αντιληπτή. Μπορεί να περάσουν πολλά χρόνια για να αποκαλυφθεί η ζημιά που κάνουν, αφού τρέφονται με το ξύλο που βρίσκεται εσωτερικά μιας κατασκευής, αφήνοντας την εξωτερική της επιφάνεια άθικτη. Η ζημιά αποκαλύπτεται ξαφνικά, ενώ το ξύλο μπορεί να έχει ήδη καταστραφεί. Στην Ελλάδα συναντώνται τα παρακάτω είδη τερμιτών: 

• Υπόγειοι Τερμίτες, που περιλαμβάνουν τα είδη Reticulitermes flavipes και Reticulitermes lucifugus, της οικογένειας Rhinotermidae. Ζουν στο έδαφος και εισβάλλουν στα σπίτια για να βρουν τροφή (ξύλο) από αρμούς διαστολής, μικρά κενά γύρω από τις υδραυλικές ή ηλεκτρολογικές σωληνώσεις, μέσα από λεπτές ρωγμές μπετόν, μετάλλου ή σοβά.

• Τερμίτες Ξηρού Ξύλου, που περιλαμβάνουν το είδος Kalotermes flavicolis, της οικογένειας Kalotermidae. Ζουν αποκλειστικά μέσα στο ξύλο δημιουργώντας θαλάμους.

Υπάρχουν διάφορα στοιχεία της δραστηριότητάς τους τα οποία μπορούν να αποτελέσουν ενδείξεις προσβολής, αλλά και να συμβάλλουν στη διάκριση του είδους του τερμίτη. Μερικά από αυτά είναι η ύπαρξη ή μη χώματος στις στοές (tubes) που δημιουργούν, ο αριθμός των κυρίων νεύρων των στοών, η αίσθηση υγρασίας στο χώρο ή μη. Η σωστή και εμπεριστατωμένη διάγνωση, μπορεί να γίνει μόνο από εξειδικευμένο τεχνικό ο οποίος θα πραγματοποιήσει επιθεώρηση, πριν από οποιαδήποτε εφαρμογή καταπολέμησης.

Συμπερασματικά, υπάρχουν διάφορα σημάδια, τα οποία μπορεί να προδώσουν την παρουσία των ξυλοφάγων εντόμων. Τόσο για την προστασία των κτιρίων όσο και αντικειμένων υψηλής αξίας όπως έργα τέχνης, παλαιά έπιπλα κ.ά. είναι σημαντικό να ενημερωθεί άμεσα υπεύθυνη εταιρεία, σε περίπτωση παρουσίας τους, η οποία θα πραγματοποιήσει ορθή επιθεώρηση και θα προβεί στην άμεση αντιμετώπισή τους.