ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİNİ İHLAL SUÇU

Özel hayatın gizliliği, bir bireyin kişisel yaşamının, düşüncelerinin, inançlarının, sağlık bilgilerinin, iletişimlerinin ve benzeri özel bilgilerinin devlet Veya diğer bireyler tarafından izlenmesine veya müdahale edilmesine karşı koruma sağlar. Bu koruma, kişilerin özgürce düşünme, inanma, ifade etme ve özel yaşamlarını sürdürme hakkını güvence altına alır. Özel hayatın gizliliği, modern demokratik toplumların temel bir ilkesi olarak kabul edilir ve bireylerin insan haklarına saygı duyulmasının ayrılmaz bir parçasıdır.

5237 sayılı Ceza Kanunu’nun 134. maddesi, özel hayatın gizliliğine yönelik ihlalleri cezalandırır. Bu maddeye göre, özel yaşamın gizliliğine karşı işlenen suçlar, hukuki yaptırımlara tabidir. Örneğin, bir kişinin özel hayatını izinsiz olarak kaydeden, dinleyen veya ifşa eden kişi, cezai sorumluluğa çekilir. Bu hükümler, özel hayatın gizliliğinin toplum içindeki yeri ve değerini vurgular.

Anayasa ise, özel hayatın gizliliğini daha geniş bir perspektiften ele alır. Anayasa’nın 20. maddesi, “Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliği esastır” der. Bu madde, devletin ve diğer bireylerin bir kişinin özel hayatına saygı gösterme yükümlülüğünü vurgular. Ayrıca, 21. madde ise kişisel verilerin korunmasını düzenler ve bu verilerin işlenmesi sırasında özel hayatın gizliliğinin korunmasını güvence altına alır.

Bu makalede, özel hayatın gizliliği kavramının önemini vurgulanacak ve ceza hukuku bakımından açıklamalarda bulunulacaktır.

ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİNİ İHLAL SUÇU ŞARTLARI NELERDİR?

Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu ile bireylerin özel hayatı korunmaktadır. Bireylerin özel hayatı, kişisel yaşamları ve gizli tutmak istedikleri bilgilerin bulunduğu alanı ifade eder. Özel hayat, kişisel mahremiyeti, düşünce ve inançları, sağlık durumunu, aile yaşamını, iletişimlerini ve benzeri özel bilgileri içerir. Bu alan, bireylerin kamuya açık olmayan, sadece kendilerine veya belirledikleri kişilere ait olan ve genellikle izinsiz olarak başkaları tarafından erişilmesi veya ifşa edilmesi istenmeyen bilgileri içerir. Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun şartları ise Türk Ceza Kanunu 134. maddede düzenlenmiştir. Ancak belirtmek gerekir ki bu suç zaman zaman diğer suç tipleri ile karıştırılabilmektedir. Haberleşmenin gizliliği, kişisel verilerin kaydedilmesi, kişisel verileri yayma gibi hususlar Ceza Kanunu’nda başka maddelerde düzenlenmiş suç tipleridir.

Madde 134- (1) Kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal eden kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gizliliğin görüntü veya seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır.

(2) Kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü veya sesleri hukuka aykırı olarak ifşa eden kimse iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. İfşa edilen bu verilerin basın ve yayın yoluyla yayımlanması halinde de aynı cezaya hükmolunur.

134. maddenin 1. fıkrasında 134. maddenin 2. fıkrası iletişim araçları üzerinden işlenen özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun nitelikli halidir. İletişim araçlarından kasıt Whatsapp, Instagram, Facebook gibi sosyal medya platformlarıdır.

Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunda mağdur, özel hayatı kendi istekleri dışında ihlal edilen ve bu ihlal sonucunda doğrudan ya da dolaylı olarak zarar gören bireylerdir.

Özel hayatın gizliliğini ihlale ilişkin aşağıda bazı örnekler verilmiştir:

Gizli Kamera Kullanımı: Bir kişinin haberi veya izni olmadan, gizli kameraların kullanılması, özel hayatın gizliliğinin ihlali olarak kabul edilir. Örneğin, bir kişinin evine yerleştirilen gizli kamera ile onun günlük yaşamının izlenmesi.

Kişisel Mektupların Okunması: Bir kişinin kişisel mektuplarının veya e-postalarının izni olmadan okunması veya ele geçirilmesi, özel hayatın gizliliğine yapılan bir müdahaleyi temsil eder.

Ev İhlali: Bir kişinin evine izni olmadan girmek veya ev içindeki özel bilgilere izinsiz olarak erişmek, özel hayatın gizliliğinin ihlalidir.

Posta ve E-Posta İhlali: Bir kişinin posta veya e-postalarının izni olmadan açılması veya başkası tarafından okunması, özel hayatın gizliliğine yapılan bir müdahaledir.

Çöp Karıştırma: Bir kişinin çöplerinin karıştırılması ve bu yolla kişisel bilgilerin ele geçirilmesi, özel hayatın gizliliğinin ihlaline örnek olarak verilebilir.

Sayılan örnekler çok çeşitli şekillerde arttırılabilir. Bu suçun oluşup oluşmadığını belirlemede dikkate alınması gereken husus bireyin toplumsal bağlamı ve mahremiyetidir. Özel hayatın sınırları, kişisel ve toplumsal faktörlerin birleşimiyle belirlenir ve her durum farklılık gösterebilir. Ancak belirtmek gerekir ki özel hayat, sadece kişinin içinde bulunduğu özel yaşantısı ve mahremiyetiyle sınırlı değildir.

ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİNİ İHLAL SUÇUNUN NİTELİKLİ HALİ

Türk Ceza Kanunu m. 134/1’de göre gizliliğin görüntü veya seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır” ibaresiyle bu suçun nitelikli hali düzenlenmiştir. Ayrıca Türk Ceza Kanunu m. 137’ye göre bu suçun “kamu görevlisi tarafından ve görevinin verdiği yetki kötüye kullanılmak suretiyle ya da belli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle, işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.

GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME

Bu suç bakımından görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise suçun işlendiği yer mahkemesidir.

ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİNİ İHLAL SUÇU ŞİKÂYETE TABİ MİDİR?

Türk Ceza Kanunu m. 134’te düzenlenen özel hayatın gizliliğini ihlal suçu şikâyete tabi bir suçtur. Bu suça ilişkin soruşturma yapılabilmesi için şikâyette bulunulması gereklidir. Suçtan zarar gören, fail ve fiili öğrenmesinden itibaren 6 ay içerisinde kolluk kuvvetlerine ya da savcılığa şikâyette bulunmalıdır. Bu süre hak düşürücü süredir. Bu süre kaçırıldığında soruşturma ve kovuşturma yapılması mümkün değildir. Belirtmek gerekir ki mağdur şikâyet hakkından vazgeçebilir.

ZAMANAŞIMI SÜRESİ NEDİR?

Zamanaşımı, bir kişinin belirli bir hukuki hak veya iddia ile ilgili olarak yasal olarak belirlenmiş olan süre içinde dava açma veya hak talebinde bulunma hakkını kullanması gerektiği kavramını ifade eder. Yani zamanaşımı, belirli bir dava veya hak iddiasının, yasal olarak belirlenmiş süre içinde ileri sürülmemesi durumunda, bu hak veya iddia hakkının kaybedilmesine neden olur. Bu suç bakımından ise zamanaşımı süresi suçun işlendiği tarihten itibaren 8 yıldır.

ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİNİN GEÇERSİZ SAYILABİLECEĞİ HALLER

Bazı durumlarda özel hayatın gizliliği geçersiz sayılabilir veya sınırlanabilir. Bu durumlar yasal düzenlemelere ve yargı kararlarına bağlı olarak değişebilir, ancak genel olarak aşağıdaki koşullarda özel hayatın gizliliği geçersiz sayılabilir:

1. Kanuni İzni veya Mahkeme Kararı: Özel hayatın gizliliği, yasal bir izin veya mahkeme kararı olmadan ihlal edilmemelidir. Bazı özel durumlarda, kamu güvenliği veya suç önleme gibi nedenlerle mahkeme kararıyla veya yasal izinle gizlilik ihlali mümkün olabilir.

2. Rıza: Bir kişi, kendi özel bilgilerini veya yaşamını başkalarıyla paylaşmışsa veya rıza göstermişse, bu bilgilerin gizliliği bazı durumlarda geçersiz sayılabilir.

3. Kamu Güvenliği ve Soruşturmalar: Kamu güvenliği veya suç soruşturmaları gibi ciddi kamu çıkarları söz konusu olduğunda, özel hayatın gizliliği belirli sınırlamalara tabi tutulabilir. Ancak, bu sınırlamalar yasa ve insan haklarına uygun olmalıdır.

4. İstisnai Durumlar: Yasalar genellikle bazı istisnai durumları özel hayatın gizliliğine zarar vermeden düzenler. Örneğin, çocuk koruma veya kamu sağlığı gibi durumlarda bilgilerin paylaşılması gerekebilir.

5. Halkın Çıkarı: Bazı durumlarda, halkın genel çıkarları özel hayatın gizliliğinin önünde gelebilir. Ancak, bu tür durumlar özenle değerlendirilmelidir ve keyfi olarak kullanılmamalıdır.