MESAJLA SÜREKLİ RAHATSIZLIK VERMENİN YA DA BİRİSİNİ TAKİP ETMENİN SUÇU VE CEZASI NEDİR?

Sosyal medya ağları olan Instagram, Twitter (X), Snapchat, Whatsapp, Telegram, Facebook gibi sitelerden ya da kısa mesaj (SMS) yoluyla birini devamlı olacak şekilde rahatsız etmek, karşı taraf istemediği halde haberleşme araçları üzerinden kişiyle iletişim kurmaya çalışmak yahut kişiyi fiziksel olarak Takip etmek ve kişinin bu durumlardan rahatsızlık duyması sebebiyle fiili işleyeni şikayet etmesi durumunda TCK m. 123 uyarınca kişilerin huzur ve sükununu bozmanın özel hali olan TCK m. 123/A ısrarlı takip suçundan söz edilir. Bu fiilin suç sayılması için birden fazla kez tekrar etmiş olması gerekmektedir.

ISRARLI TAKİP NEDİR?

Israrlı takip, bir kişinin başka bir kişiye yönelik olarak, açık Veya gizli cinsel bir istek yahut yönelim duyması sebebiyle, o kişiye karşı sarkıntılık veya taciz olarak nitelendirilebilecek şekilde bir fiil işlemesi, devamlı surette kişiyi fiziksel açıdan takipte bulunması ya da iletişim kanalları üzerinden rahatsızlık vermesi anlamına gelir. Israrlı takip olgusu yeni bir kavram olmamakla beraber hukuki açıdan değer kazanması oldukça yenidir.

ISRARLI TAKİP SUÇU NEDİR?

Israrlı takip suçu, kişilerin huzur ve sükununu bozma suçu ile benzerlik göstermekle birlikte, bu suçun cezası ve hukuki süreci 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’na Kanun değişikliğiyle eklenen 12/05/2022 tarihli 123/A maddesinde özel olarak düzenlenmiştir.

Israrlı takip suçu, kişilerin özel yaşamlarına müdahale eden, rahatsız eden veya tehdit eden davranışları cezalandırmayı amaçlamaktadır. Bu suçun cinsiyet veya kimlikle ilgisi olmaksızın uygulanması, toplumun her kesimini koruma altına almayı amaçlar ve bu açıdan oldukça geniş kapsamlıdır.

Kanunda düzenlenen bu suçun temel amacı, kişilerin huzur ve sükûnunu korumaktır. Bu suç, mağdura ciddi huzursuzluk verme veya güvenlik endişesi yaratma amacı taşıyan kişileri cezalandırmayı hedefler. Ayrıca, suçun nitelikli halleri, daha ciddi cezalar getirerek, mağdurları daha etkin bir şekilde korumayı amaçlar. Özellikle, mağdurların güvenliğini sağlamak ve suçluları caydırmak için bu tür yasal düzenlemeler önemlidir. Bu tür suçların cinsiyet veya kimlik temelinde değil, suçun niteliği ve faillere odaklanarak ele alınması, adil bir yaklaşımı temsil eder.

Bu makalemizde, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 123/A maddesinde düzenlenen “Israrlı Takip Suçu”nu detaylı bir şekilde ele alacağız ve suçun hukuki unsurlarını, nitelikli hallerini ve ceza hükümlerini açıklayacağız.

Israrlı takip suçuna ilişkin TCK 123/A maddesi aşağıdaki gibidir:

“(1) Israrlı bir şekilde; fıziken takip etmek ya da haberleşme ve iletişim araçlarını, bilişim sistemlerini veya üçüncü kişileri kullanarak temas kurmaya çalışmak suretiyle bir kimse üzerinde ciddi bir huzursuzluk oluşmasına ya da kendisinin veya yakınlarından birinin güvenliğinden endişe duymasına neden olan faile altı aydan iki yıla kadar hapis cezası verilir.

(2) Suçun;

1. a) Çocuğa ya da ayrılık kararı verilen veya boşandığı eşe karşı işlenmesi,
2. b) Mağdurun okulunu, iş yerini, konutunu değiştirmesine ya da okulunu veya işini bırakmasına neden olması,
3. c) Hakkında uzaklaştırma ya da konuta, okula veya iş yerine yaklaşmama tedbirine karar verilen fail tarafından işlenmesi,

hâlinde faile bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir.”

ISRARLI TAKİP SUÇUNDA NİTELİKLİ HALLER

Israrlı takip suçunun nitelikli halleri, suçun daha ciddi bir şekilde işlendiği durumları tanımlar. Bu haller şunlardır:

1. Çocuğa veya Ayrılık Kararı Almış veya Boşanmış Eşe Karşı İşlenmesi: Israrlı takip suçu, çocuğa veya ayrılık kararı almış veya boşanmış bir eşe karşı işlendiğinde ceza oranı artmaktadır.

1. Mağdurun Hayatını Etkilemesi: Failin hareketleri, mağdurun okulunu, iş yerini, konutunu değiştirmesine veya okulu veya işini bırakmasına neden oluyorsa, ceza oranı artmaktadır.

1. Uzaklaştırma veya Yaklaşmama Tedbirine Karar Verilen Fail: Mahkeme tarafından uzaklaştırma veya konuta, okula veya iş yerine yaklaşmama tedbirine karar verilmiş bir fail, ısrarlı takip suçu işlediğinde daha ağır cezalarla karşı karşıya kalır.

ISRARLI TAKİP SUÇU CEZASI

Israrlı takip suçunun temel hâli, Türk Ceza Kanunu’nun 123/A-1. maddesinde düzenlenmiştir. Bu suçun cezası, 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezasıdır. Kanunda belirtilen ceza miktarı, standart bir hapis cezası olarak öngörülmüştür. Ancak, hâkimin takdir yetkisiyle hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir.

SUÇUN NİTELİKLİ HÂLİNİN CEZASI

Israrlı takip suçunun nitelikli hâli, Türk Ceza Kanunu’nun 123/A-2. maddesinde düzenlenmiştir. Bu suçun nitelikli hâli işlendiğinde, ceza bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasını içerir. Suçun nitelikli halleri şunlardır:

• Israrlı takip suçunun çocuğa ya da ayrılık kararı verilen veya boşandığı eşe karşı işlenmesi
• Israrlı takip suçunun mağdurun okulunu, işyerini, konutunu değiştirmesine veya okulunu veya işini bırakmasına neden olması
• Israrlı takip suçunun hakkında uzaklaştırma veya konuta, okula veya iş yerine yaklaşmama tedbirine karar verilen fail tarafından işlenmesi

ISRARLI TAKİP SUÇU UNSURLARI

Israrlı takip suçu, kişinin ısrarlı bir şekilde fiziken takip etmek ya da haberleşme ve iletişim araçlarını, bilişim sistemlerini veya üçüncü kişileri kullanarak temas kurmaya çalışmak suretiyle başka bir kimsede ciddi bir huzursuzluk oluşturan ya da güvenlik endişesi veren fiili niteler. Bu suçun oluşması birtakım unsurların varlığına bağlıdır:

1. Israrlı Takip Hareketleri: Fail, mağduru fiziken takip edebilir veya haberleşme araçları, bilişim sistemleri, sosyal medya veya üçüncü kişiler aracılığıyla temas kurmaya çalışabilir. Bu hareketler tek seferlik olmayıp ısrarlı bir şekilde tekrarlanmalıdır.

1. Ciddi Huzursuzluk veya Güvenlik Endişesi: Failin hareketleri mağdur üzerinde ciddi bir huzursuzluk oluşturmalı veya mağdurun kendisinin veya yakınlarının güvenliği ile ilgili endişelere yol açmalıdır.

ISRARLI TAKİP SUÇU VE İÇTİMA

Israrlı takip suçu, kişilerin huzur ve sükûnunu bozma suçu ile benzerlik gösterir ancak özel bir suç türüdür. Bu nedenle, ısrarlı takip suçunun işlendiği hâllerde, kişilerin huzur ve sükununu bozma suçundan ayrı bir ceza verilmez. Ancak failin ısrarlı takip suçu işlediği fiiller başka suçların oluşumuna sebep oluyorsa, fail bu suçlar nedeniyle ayrıca cezalandırılabilir. Örneğin, tehdit, hakaret, şantaj gibi suçlarla birlikte işlenen ısrarlı takip suçu, ayrı ayrı cezalandırılabilir.

ISRARLI TAKİP SUÇU ŞİKÂYETE TABİ MİDİR?

Israrlı takip suçunun soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlıdır. Israrlı takip suçu, mağdurun şikâyeti olmadan soruşturulmaz veya kovuşturulmaz. Mağdur, şikâyet hakkını kullanarak fail hakkında yasal süre içinde şikâyette bulunmalıdır.

ISRARLI TAKİP SUÇU ZAMANAŞIMI SÜRESİ

Israrlı takip suçunun zamanaşımı süresi 8 yıldır. Suçun faili daha sonradan ortaya çıksa bile ısrarlı takip suçu zamanaşımı süresi içinde şikâyet edilmelidir.

ISRARLI TAKİP UZLAŞTIRMAYA TABİ MİDİR?

Israrlı takip suçu, uzlaştırma prosedürüne tabi değildir. Yani taraflar arasında uzlaşma sağlanamaz.

HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, bir suçlu hakkında verilen hükmün infazının belirli bir denetim süresine kadar ertelenmesini ifade eder. Israrlı takip suçu nedeniyle verilen cezaların açıklanmasının geri bırakılması da mümkündür. Bu durumda, mağdurun doğrudan maddi zarara uğramış olması gerekmez ve dolaylı maddi zararlar da dikkate alınmaz. (Anayasa Mahkemesi, 2 yıl ve daha az hapis cezası ya da adli para cezası öngörülen suçlarda uygulanan ‘Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması düzenlemesini iptal etmiştir. İptal kararı 1 Ağustos 2024’te yürürlüğe girecektir.)

CEZANIN ERTELENMESİ VEYA ADLİ PARA CEZASINA ÇEVRİLMESİ

Hapis cezası, belli koşullarda adli para cezasına çevrilebilir veya ertelenebilir. Bu da ısrarlı takip suçu için geçerlidir. Ertelenme, mahkeme tarafından belirlenen hapis cezasının infaz edilmemesi anlamına gelir.

YARGILAMA USULÜ VE GÖREVLİ MAHKEME

Israrlı takip suçu ile ilgili yargılama görevi Asliye Ceza Mahkemesine aittir. Temel haliyle ilgili yargılama usulü, suçun üst sınırının 2 yıl olması nedeniyle basit yargılama usulü olarak uygulanır. Nitelikli hallerin düzenlendiği ikinci fıkra kapsamında yapılacak yargılamalar ise Ceza Muhakemesi Kanunu’nun genel yargılama usulüne göre gerçekleştirilir.

MAĞDURUN AVUKAT İSTEME HAKKI

Israrlı takip suçunda mağdurun vekili yoksa, mağdur hem soruşturma hem de kovuşturma aşamasında ücret ödemeksizin kendisine bir avukat atanması talebinde bulunabilir. Davaya katılma halinde de mağdurun ankara avukat isteme hakkı vardır. Bu talep, savcılık veya mahkeme tarafından ilgili baroya iletilerek avukatın görevlendirilmesini sağlar.

ISRARLI TAKİP SUÇU YARGITAY KARARLARI

YARGITAY 4. CEZA DAİRESİ E: 2021/21142, K: 2021/25277, 25.10.2021 TARİHLİ KARARI

‘‘Sanık ile katılan arasındaki iletişim kayıtları getirtilerek, sanığın ne sıklıkla katılanı aradığı, konuşmaların ne kadar sürdüğü ve katılan tarafından karşılık bir aramanın olup olmadığı belirlendikten sonra ısrar unsurunun oluşup oluşmadığı değerlendirilerek sanığın hukuki durumunun takdiri gerektiğinin gözetilmemesi…’’

YARGITAY 4. CEZA DAİRESİ E: 2019/3198, K: 2019/11771 SAYILI KARARI

“Dosyaya yansıyan olayda, şikâyetçi vekili, iki cihaz için de şikâyetçiye borç çıkarıldığını, bu borç nedeniyle sürekli şikâyetçinin arandığını ve şikâyetçiye mesaj gönderildiğini ileri sürmüştür. Borçların ne şekilde tahsil edilebileceği, icra iflas hukukunda ve borçlar hukuku kapsamında belirlenmiştir. Yasal yollara başvurulmadan önce borçlunun borcundan haberdar edilmesi amacıyla borçluya mesaj, uyarı yazısı ya da ihtar gönderilmesi veya borçlunun telefonla aranması mümkündür. Ancak bu mesaj, uyarı yazısı ya da ihtarın veya aramanın süreklilik arz etmemesi, muhatapları açısından çekilmez bir hale gelmemesi gerekmektedir. Bu bağlamda, Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından şikâyetçinin iddia ettiği arama ve mesaj gönderme sıklığının tespiti bakımından şikâyetçiye ait telefon dökümlerinin temin edilmesi, arama veya mesaj gönderme sıklığı nazara alınarak gerektiğinde, şüpheliler tespit edilerek savunmalarının alınması ve sonucuna göre bir karar verilmesi gerekmektedir.”

YARGITAY 4. CEZA DAİRESİ E: 2019/2009 K: 2021/25261, 25.10.2021 TARİHLİ KARARI

“Sanığın, gece vakti katılanlar ve şikayetçinin birlikte yaşadıkları eve giderek onları rahatsız ettiğinin ve katılan Hale Yıldız’ı tehdit ettiğinin kabul edilmesi, yine katılan Hale Yıldız ile şikayetçi Azime Yıldız’a farklı günlerde birden fazla tehdit içeren mesaj gönderdiğinin tespit edilmesi karşısında, sanık hakkında hükmedilen cezalarda, kişilerin huzur ve sükununu bozma suçu açısından TCK’nın 43/2. maddesi delaletiyle aynı Kanun maddesinin 1. fıkrası, tehdit suçu açısından ise anılan Kanun’un 43/1. maddesine göre artırım yapılması gerektiğinin gözetilmemesi…”

YARGITAY 9. CEZA DAİRESİ, E: 2021/1858, K: 2021/9223 SAYILI KARARI

‘‘Olay günü yürüyerek işe gitmekte olan on yedi yaşındaki mağdureyi kullandığı araçla ısrarlı şekilde takip eden sanığın, korna çaldıktan sonra kendisine bakan mağdureye “gideceğiniz yere kadar sizi götüreyim” şeklinde beyanda bulunması eyleminin 5237 sayılı TCK’nın 123. maddesinde düzenlenen kişilerin huzur ve sükununu bozma suçunu oluşturduğu gözetilerek mahkumiyeti yerine suç vasfının tayininde yanılgıya düşülerek cinsel taciz suçundan beraatine karar verilmesi…’

YARGITAY 4. CD., E:2020/23955, K: 2021/13869, 17.05.2021 TARİHLİ KARARI

“Sanığın, ilgi duyduğu katılanın kendisini istemediğini belirtmesine rağmen, katılana hitaben ısrarla mesaj atması ve mesaj içerikleri karşısında, eylemlerinin TCK’nın 123/1. maddesinde düzenlenen huzur ve sükununu bozma suçunu oluşturduğu gözetilmeden, yerinde olmayan gerekçe ile beraat kararı verilmesi…”

YARGITAY 4. CD. E: 2018/7076, K: 2021/18701, 10.06.2021 TARİHLİ KARARI

“Sanığın, farklı zamanlarda ve birden çok kez telefon etme, mesaj gönderme ve evin önüne not bırakma şeklinde gerçekleştirdiği suça konu eylemlerinde, TCK’nın 123. maddesinde düzenlenen kişilerin huzur ve sükununu bozma suçunun “ısrar” öğesinin oluşması karşısında, zincirleme suç hükümlerinin uygulanma koşullarının bulunmadığı gözetilmeden, aynı Kanunun 43/1. maddesinin tatbiki suretiyle fazla ceza belirlenmesi…”

YARGITAY 4. CEZA DAİRESİ, E: 2020/22848, K: 2022/6156, 01.03.2022 TARİHLİ KARARI

‘‘Sanığın, müştekiye yönelik farklı zamanlarda gerçekleştirdiği, telefona mesaj gönderme şeklindeki suça konu eylemlerinin, TCK’nın 123. maddesinde düzenlenen kişilerin huzur ve sükûnunu bozma suçunun “ısrar” öğesini oluşturması karşısında, zincirleme suç hükümlerinin uygulanma koşullarının bulunmadığı gözetilmeden, aynı Kanun’un 43/1. maddesinin uygulanması…’’

YARGITAY 4. CEZA DAİRESİ E: 2019/4748, K: 2020/21587, 24.12.2020 TARİHLİ KARARI

“Sanığın, katılanın kullandığı telefona yüzlerce mesaj göndermesi, el konulan telefonunda çok sayıda porno içerikli resim ve videoların yer alması, soruşturma aşamasında dinlenen diğer mağdurlara da şantaj, hakaret ve cinsel taciz içeren mesajlar gönderdiğinin anlaşılması, katılanın aşamalarda değişmeyen birbirini doğrulayan ve oluşa uygun beyanları ve diğer katılan Necmi’nin, aşamalarda; sanığın kendisini arayarak Nurcan’ın resimlerini yayınlayacağını söyleyip para istediğini beyan etmesi karşısında, sanığın eylemleriyle, katılana yönelik kişilerin huzur ve sükununu bozma suçunun yanında, cinsel taciz ve şantaj suçlarını da işlediğinin anlaşılması ve bu suçlardan da sanığın mahkumiyetine karar verilmesi gerektiği gözetilmeden, sanığın katılana yönelik bütün eylemlerinin, kişilerin huzur ve sükununu bozma suçunu oluşturduğu kabul edilerek, yalnızca kişilerin huzur ve sükununu bozma suçundan mahkumiyet hükmü kurulması,”