Uzlaşma, uzlaşma kapsamında olan bir suçun işlenmiş olamsı sebebiyle, şüpheli veya sanık ile mağdur veya suçtan zarar görenin Kanun ve Yönetmelikteki usul ve hükümlere uygun olarak uzlaştırma süreci sonunda anlaşmalarının sağlanması ya da anlaşmalarına dair yapılan işlemleri ifade eden bir ceza muhakemesi kurumudur.

Yargıtay’a göre karma nitelikli bir kurum olan uzlaştırmanın hem usul hukukuna dair hem de cezalandırmayı sona erdirmesi nedeniyle ceza hukukuna dair yönleri bulunmaktadır.

Uzlaştırma “alternatif bir usul” ve “Onarıcı Adalet Uygulamaları” kapsamında AB Ülkeleri uygulamalarından alınmış bir kurumdur.

Uzlaşmanın yapılabilmesi için belirli koşulların bulunması gerekir. Buna göre;

          1- Suçun Uzlaşma Yapılabilecek Suçlardan Olması

          2-Suçun İşlendiğine ve kamu davası açmaya dair yeterli Şüphe ve Oluşturacak Delil Bulunması

          3-Fiilin Soruşturulabilir Olması

          4-Tarafların Uzlaşma Teklifini Kabul Etmesi

Uzlaşma Kapsamında Olmayan Suçlar

CMK Md. 253/3 uzlaştırma kapsamındaki suçları sınırlamıştır. Cinsel suçlar ve ısrarlı takip gibi suçlar kapsam dışındadır.

          – Cinsel Saldırı Suçu ( TCK.m. 102),

          – Çocukların Cinsel İstismarı Suçu ( TCK. m. 103),

          – Reşit Olmayanla Cinsel İlişki Suçu ( TCK. m. 104),

          – Cinsel Taciz Suçu ( TCK.m. 105),

          – Israrlı Takip (TCK m.123/A)

          – Kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret (TCK m. 125)

          – Hırsızlık Suçları ( TCK. m. 141-142)

          – Dolandırıcılık ( TCK. m. 158)

          – Hileli İflas Suçu( TCK. m. 161)

          – Karşılıksız Yararlanma Suçu ( TCK. m. 163)

          – Yağma Suçları ( TCK. m. 148-149)

          – Organ ve Doku Ticareti ( TCK.m. 91)

          – Uyuşturucu ve Uyarıcı Maddelerle İlgili Suçlar ( TCK.m. m. 188)

          – Para ve Kıymetli Damgalarla Sahtecilik Suçları ( TCK.m. 197)

          – Suç İşleme Amacıyla Örgüt Kurma ( TCK. m. 220)

          – Zimmet Suçu ( TCK.m. 247)

          – Rüşvet Suçu ( TCK.m. 252)

          – İftira suçu ( TCK.m. 267)

          – Yalan Tanıklık Suçu ( TCK.m. 272)

          – Hükümlü ve Tutuklunun Kaçması Suçu ( TCK.m. 292)

          – Etkin Pişmanlık Hükümlerine Yer Verilen Suçlar

          – Uzlaşmaya tabi olan bir suçun Uzlaşmaya tabi olmayan bir suçla işlenmiş olması

Uzlaşma Kapsamında Olan Suçlar

Uzlaştırma yapılabilmesi için kanunda açık hüküm bulunmalıdır (CMK Md. 253/2).

          Uzlaştırmaya Tabi Suçlar şunlardır:

          – Kasten Yaralama (TCK 86 ve 88. maddeler; 86/3 hariç),

          – Taksirle yaralama (TCK m.89/1-2-3-4),

          – Sair Tehdit (TCK m.106/1. fıkra 2. ve 3. cümle),

          – Konut dokunulmazlığının ihlali (TCK m.116/1-2-4),

          – İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali (TCK m.117/1 ve 119/1-c)

          – Kişilerin Huzur ve Sükûnunu Bozma (TCK m.123),

          – Hakaret (TCK m.125/1-2 ve 125/3-b ve c— Kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret hariç)

          – Kişinin Hatırasına Hakaret (TCK m.130/1-2)

          – Haberleşmenin Gizliliğini İhlal (TCK m.132/1-2-3)

          – Kişiler Arasındaki Konuşmaların Dinlenmesi ve Kayda Alınması (TCK m.133/1-2-3)          

          – Özel Hayatın Gizliliğini İhlal (TCK m.134/1-2)

          – Hırsızlık (TCK m. 141/1)

          – Paydaş veya elbirliği ile malik olunan mal üzerinde veya bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla hırsızlık (TCK m. 144/1-a ve b)

          – Kullanma hırsızlığı (TCK m. 146/1)

          – Mala Zarar Verme (TCK m. 151/1 ve 2)

          – Hakkı Olmayan Yere Tecavüz (TCK m.154/1. fıkra – 25/02/2009 tarih ve 5841 Say.Kan. 1.mad ile değişik)

          – Bedelsiz Senedi Kullanma, Kaybolmuş veya Hata Sonucu Ele Geçirilmiş Eşya Üzerinde Tasarruf (TCK m. 156/1)

          – Dolandırıcılık (TCK m. 157/1 ve 159/1)

          – Kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf (TCK m. 160/1)

          – Suç eşyasının satın alınması ve kabul edilmesi (TCK m. 165)

          – Açığa İmzanın Kötüye Kullanılması (TCK m.209/1. fıkrası)

          – Aile Hukukundan Kaynaklanan Yükümlülüğün İhlali (TCK m.233/ 1. fıkrası )

          – Çocuğun Kaçırılması veya Alıkonulması (TCK m.234/1-2-3)

          – Ticari Sır, Bankacılık Sırrı veya Müşteri Sırrı Niteliğindeki Bilgi veya Belgelerin Açıklanması (TCK m.239/1-2-3–4.fıkra hariç),

          – Ticari defterler ve sır saklama hükümleri ve ceza – 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu Md. 25

Ayrıca https://alternatifcozumler.adalet.gov.tr/OrtaDetay/uzlastirma-kapsamina-giren-suc-listesi adresinde yer alan diğer suçlarda dahildir.

Uzlaştırma Süreci Nasıl İşler?

• Uzlaştırmaya tabi olduğu olduğu anlaşılan dosyayı Cumhuriyet savcısı Uzlaştırma Bürosuna gönderir ve uzlaştırma işlemleri buradan yürütülür. Uzlaştırmacı Cumhuriyet savcısı onayı ile görevlendirilir. Her Cumhuriyet Başsavcılığında Uzlaştırma Bürosu kuruludur.
• Taraflara öncelikle uzlaştırma teklifi yapılır. Teklif sanık, mağdur ve suçtan zarar gören için ayrı ayrı yapılır. Uzlaştırma teklifi, uzlaştırmacı Cumhuriyet savcısının onayı ile ilgililere yapar. Uzlaştırma teklifinin kabul edildi edilmediği 3 gün içerisinde Uzlaştırmacıya bildirilmelidir (Yön. Md. 30). Uzlaştırma toplantısına katılmayan taraf, teklifi reddetmiş sayılır (Yön. M:d. 31/1).
• Uzlaştırma teklifi, suçun işlendiği tarihten itibaren 1 aylık süre geçmeden yapılamaz.
• Kişiye fiilen ulaşılamaması halinde uzlaştırmaya gidilemez.
• Uzlaştırma, uzlaştırma evrakı teslim alındıktan sonra Uzlaştırmacı tarafından 30 gün içinde sonuçlandırılır (Yön. Md. 17/1). Bu süre Cumhuriyet savcısı onayıyla 20 gün daha uzatılabilir.
• Uzlaştırma teklifi reddedilse dahi İddianame düzenleninceye kadar taraflar Uzlaşma Belgesi ile Cumhuriyet savcısına başvurabilirler (Yön. Md. 17/2).
• Uzlaştırmacı tarafından uzlaştırmaya dair Uzlaştırma Raporu tanzim edilir.
• Cumhuriyet savcısı, uygun görmediği, hukuka ve ahlaka uygun olmayan edimin değiştirilmesini Uzlaştırmacıdan isteyebilir (Yön. Md. 18/5).
• Edimin ertelenmesi veya ifasının süreklilik arz etmesi halinde şüpheli hakkında kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilir (Yön. Md. 20/2). Ertelemede zamanaşımı işlemez. Ertelemenin gereklerinini yerine getirilmesi halinde şüpheli hakkında Kovuşturmaya yer Olmadığı Kararı verilir. Yerine getirilmezse Şüpheli hakkında kamu davası açılır ve İddianameyi uzlaştırmadan sorumlu Cumhuriyet savcısı düzenler.
• Uzlaştırma Belgesi “İlam niteliğinde” belgedir (Yön. Md. 20/5).
• Uzlaştırmada sesli ve görüntülü sistemler kullanılabilir (Yön. Md. 31/4).
• Uzlaştıma müzakeresi gizli yürütülür. Uzlaştırmacı gizliliğe riayet eder. Taraflar da gizlilikle yükümlüdür. Uzlaştırmadaki açıklamalar herhangi bir soruşturma, kovuşturma ya da davada delil olarak kullanılamaz, katılanlar tanık olarak dinlenemez (Yön. Md. 32).
• Uzlaştırma edimsiz de olabilir. (Yön. Md. 33/2). Özür dilenmesi de uzlaşma sonucu yapılan bir edim kabul edilmektedir.
• Uzlaştırma adliye binalarında bu iş için ayrılan yerlerde; kamu binalarında bu iş için ayrılan yerlerde; tarafların kabulü halinde uzlaştırmacıya ait binada ya da tarafların uzun gördüğü, menfaatlerine uygun güvenli yerlerde yapılabilir (Yön. Md. 35).

Uzlaşma Kabul Edilmezse Ne Olur?

Uzlaşma teklifi reddedilirse genel hükümlere göre Şüpheli hakkında hakkında İddianame tanzim edilerek kamu davası açılır.

Soruşturma ve kovuşturma genel hükümler çerçevesinde 5271 sayılı CMK hükümlerine göre yürütülür.

Uzlaşma Olursa Sicile İşler Mi?

– Soruşturma evresinde uzlaşmanın gerçekleşmesi ve edimin yerine getirilmesi hâlinde, şüpheli hakkında kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilir ve yapılan işlem adlî sicile kaydedilmez. Aksi hâlde kamu davası açılır.

– Kovuşturma evresinde uzlaşmanın gerçekleşmesi ve edimin yerine getirilmesi hâlinde, sanık hakkında düşme kararı verilir ve bu işlem de adlî sicile kaydedilmez. Aksi hâlde yargılamaya devam olunur.

– Uzlaşmanın sağlanması halinde, soruşturma konusu suç nedeniyle tazminat davası açılamaz; açılmış olan davadan feragat edilmiş sayılır (Yön. Md. 7/6).

– Uzlaştırma Belgesi tanzim edilen bir suça ilişkin adli sicile bir kayıt işlemi Şüpheli hakkında yapılamaz. Ancak kamu davası açıldıktan ve hüküm verilip kesinleştikten sonra adli sicile işleme yapılabilir.

CMK Madde 253 – Uzlaşma Emsal Kararlar

• Yargıtay tarafından da uzlaştırmanın usulüne uygun bir şekilde yapılmaması bozma nedeni olarak kabul edilmiştir (Yargıtay 2. CD., 29/09/2005 , E. 2005/8283, K. 2005/1995).
• Kural uzlaştırma teklifinin bizzat taraflara yapılmasıdır. Yargıtay kararları da bu yönde olup salt sanık müdafi ile müştekilerden sorulmak suretiyle sanıktan sorulmaksızın uzlaştırma işlemlerinin yapılması bozma nedeni sayılmıştır (Yargıtay 2. CD., 04.06.2007, E. 2007/4274, K. 2007/7969).
• Yargıtay, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına konu olan suçun hükmün açıklanması aşamasında uzlaştırma kapsamında kaldığından bahisle hükmün açıklanmasından önce uzlaştırma hükümlerinin uygulanıp sonucuna göre hüküm tesis edilmesi gerektiğine hükmetmiştir (Yargıtay 12. CD., 01.02.2016, E. 2015/4113, K. 2016/1931).
• Hakim, iddianameyi değerlendirirken sevk maddesinde gösterilen suç tipini esas alacak ve iddianameye konu fiilin başka bir suç oluşturduğu ve uzlaştırma hükümlerinin uygulanması gerektiğinden bahisle iddianameyi iade edemeyecektir (Yargıtay 11. CD., 26.12.2005, E. 2005/9494 , K. 2005/14352).
• Uzlaştırmaya katılım her iki taraf için de tamamen gönüllüdür ve süreçte gizlilik ilkesi esastır (Yargıtay 17. CD. 27.11.2017, E.2017/5072 ve K.2017/14611).
• “Ceza Muhakemesinde Uzlaştırma Yönetmeliği uyarınca; kendisine uzlaştırma işlemlerini gerçekleştirmek üzere dosya tevdi edilen uzlaştırmacının öncelikle uzlaştırma teklifi yapılacak ilgililere telefon, telgraf, faks, elektronik posta gibi araçlardan yararlanılmak suretiyle uzlaşma teklifi yapmak üzere çağrı yapması, şayet belirtilen şekilde çağrı yapılamaz ise bu defa uzlaştırmacının ilgili savcılık nezdinde kurulmuş uzlaştırma bürosundan uzlaşma teklifi yapılmasını talep etmesi gerektiği nazara alındığında; bozma kararı sonrasında, yargılama konusu suçun 6763 sayılı Kanun ile uzlaştırma kapsamına alınmış olması sebebiyle dosyanın uzlaşma işlemleri için uzlaştırma bürosuna gönderildiği, uzlaştırma raporunda sanığa ve katılanlara uzlaştırma teklif formları tebliğ edilmesine rağmen süresi içinde taraflar uzlaştırmacı ile görüşmediğinden bahisle uzlaştırmanın sağlanamadığı belirtilmiş ise de; yukarıda belirtildiği şekilde uzlaştırma bürosu tarafından sanığa ve katılanlar …, … ve …’a 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine uygun olarak tebligat yapılmadığı anlaşılmakla, usulüne aykırı olarak düzenlenen uzlaştırma raporu esas alınarak yargılamaya devamla mahkumiyet hükmü kurulması, Yasaya aykırı, sanığın temyiz nedenleri bu itibarla yerinde görüldüğünden, 5320 sayılı Kanun’un 8/1. maddesi gereğince uygulanması gereken 1412 sayılı CMUK’nin 321. maddesi uyarınca diğer yönleri incelenmeyen hükmün BOZULMASINA, 24.03.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.” (8 Yargıtay 11 C.D.,24.03.2022 tarih, Es. 2022/2262, K.2022/ 5053).

Daha fazla bilgi edinmek ve hukuki danışmanlık almak için bizimler iletişime geçebilirsiniz.