Kasten işlenen bir suçtan ötürü hapis cezasına mahkûm olunması durumunda, mahkum olunan hapis cezasının infazı tamamlanıncaya kadar belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılmayı ifade eden hak yoksunluğu TCK Md. 53’te düzenlenmiştir.

Ceza mahkumiyetinin yasal bir sonucudur. Burada sayılan kısıtlamalar dışında kişinin başka haklarına dair bir sınırlama kararı verilemez. Bir güvenlik tedbiri olarak bu sınırlamalar kanunda düzenlenmiştir.

TCK 53 Madde Kapsamında Hangi Haklar Kullanılamaz?

Bu kapsamda yoksun bırakılacak haklar;
a) Sürekli, süreli veya geçici bir kamu görevinin üstlenilmesi

Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliğinden veya Devlet, il, belediye, köy veya bunların denetim ve gözetimi altında bulunan kurum ve kuruluşlarca verilen, atamaya veya seçime tabi bütün memuriyet ve hizmetlerde istihdam edilmekten veya denetçisi olmaktan,

b) Seçme ve seçilme ehliyetinden,

c) Velayet hakkından; vesayet veya kayyımlığa ait bir hizmette bulunmaktan,

d) Vakıf, dernek, sendika, şirket, kooperatif ve siyasi parti tüzel kişiliklerinin yöneticisi veya denetçisi olmaktan,

e) Bir kamu kurumunun veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşunun iznine tabi bir meslek veya sanatı, kendi sorumluluğu altında serbest meslek erbabı veya tacir olarak icra etmekten.

Belirli Haklardan Mahrum Bırakılmanın Süresi ve Şekli Nedir?

Belirli haklardan yoksun bırakılmaya ilk derece mahkemesi olan asli yargılamayı yapan mahkeme tarafından mahkumiyet kararı ile birlikte ve onun feri bir sonucu olarak hükmedilir.

Kişi bu hakları kullanmaktan cezanın infazı tamamlanıncaya kadar yoksun bırakılır (TCK Md. 53/2)

TCK 53 Maddeye Göre Belirli Haklardan Mahrum Bırakılma Ceza Türleri Nelerdir?

Bu yoksun bırakılma halleri birer güvenlik tedbiridir ve kendi başına ceza olarak kanunda düzenlenmemiştir. Yukarıda sayılan hakları kişi kullanamaz infaz süresince.

Hakların kullanımı bakımından getirilmiş bir sınırlama olup, hükmolunan cezanın feri bir sonucudur.

Belirli Haklardan Mahrum Bırakılmanın Kaldırılması ve İtiraz Yolları Nelerdir?

Belirli hakları kullanmaktan yasaklanma,

          – Verilen cezanın doğal bir sonucu olarak kanun gereğince (sürücü belgesinin belirli bir süre geri alınması gibi),

          – Belirli hak ve yetkilerin kötüye kullanılması sonucunda suç işlenmesi sebebiyle bir tedbir olarak (Çilingir olarak hizmet sunma esnaf olmanın engellenmesi gibi),

          – Koşulları gerçekleştiğinde mahkemece sanığın durumu ve geçmiş suç bilgisi dikkate alınarak takdiren tedbir olarak (İşyerinde uyuşturucu imal eden bir kişinin bu işyerinde çalışmasının yasaklanması),

          Uygulanabilir.

TCK Md. 53’te sürücü belgeleri bakımından belli bir meslek veya sanatın ya da trafik düzeninin gerektirdiği dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla işlenen taksirli suçtan mahkûmiyet halinde, üç aydan az ve üç yıldan fazla olmamak üzere, bu meslek veya sanatın icrasının yasaklanmasına ya da sürücü belgesinin geri alınmasına karar verilebilir. Yasaklama ve geri alma hükmün kesinleşmesiyle yürürlüğe girer ve süre, cezanın tümüyle infazından itibaren işlemeye başlar.

Güvenlik tedbirleri aleyhine hükmolunan ceza ile birlikte İstinaf Kanun Yoluna başvurmak mümkündür.

Bu tedbir kararları aleyhine İTİRAZ BAŞVURUSU yapılması olanaklı değildir.

Belirli Haklardan Mahrum Bırakılma Kararı Nasıl Verilir?

Belirli haklardan yoksun bırakılmaya ilk derece mahkemesi olan asli yargılamayı yapan mahkeme tarafından mahkumiyet kararı ile birlikte ve onun feri bir sonucu olarak karar verilir. Ancak bunlara karar verilmesinde uygulanan 3 yöntem çerçevesinde Mahkemece güvenlik tedbirlerinin hangisi ya da hangilerinin uygulanacağı da belirlenir.

Belirli Haklardan Mahrum Bırakılma Kararının İptali ve Kaldırılması

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nda TCK Md. 53 kapsamında verilen güvenlik tedbirleri ve belirli hakları kullanmaktan yasaklanma hakkında genel kanun yolu başvurusu dışında başkaca bir itiraz şekli öngörülmemiştir. Bu tedbirlerin kaldırılması veya iptali, mahkemece hükmolunan asli cezaya bağlı kılınmış ve hükmolunan cezanın bir sonucu ve gereği olarak bu tedbirlerin alınabilmesi konusunda Mahkeme yetkili kılınmıştır. Bu kapsamda verilen güvenlik tedbiri kararı aleyhine asli cezaya dair yapılan kanun yolu müracaatı kapsamında İstinaf Kanun Yoluna başvurmak gerekmektedir.

Ancak istinaf başvurusunun reddedilmesi halinde, sadece istinaf başvurusu yapılabilecek cezalarla birlikte hükmolunan güvenlik tedbirlerine dair asıl cezadan tefrik etmek suretiyle Temyiz Kanun Yoluna başvurmak mümkün değildir. Asıl ceza temyize tabi ise onunla birlikte hükmolunan güvenlik tedbirlerinin de temyiz başvurusuna konu olması mümkündür.

Ceza hukuku konusunda ve diğer pek çok hukuki konuda danışmanlık almak için hemen OR Hukuk ve Danışmanlık ile iletişime geçebilirsiniz!