. .

.

I.  Naukowcy/ekonomiści o pieniądzu

.

.

•   Pieniądz stał się umownym środkiem zastępującym potrzebę i dlatego nazywa się po grecku „nomisma”, ponieważ jest czymś nie przyrodzonym, lecz ustanowionym przez prawo „nomos” i w naszej mocy leży zmienić go i uczynić bezużytecznym.

Arystoteles, Etyka Nikomachejska

•   Pieniądz  to  czcze  słowo, że wartość jego  jest  tylko  na  postanowieniu  prawnym  oparta,  z  natury  zaś jest  żadna, bo  jeśli  go  zmienią ci,  co  go  używają,  to  traci  wszelką wartość i  nie  można  go  użyć do  zaspokojenia  jakichkolwiek  potrzeb,  a  człowiek  bogato  zaopatrzony  w  pieniądze będzie  często  odczuwał brak  koniecznego  pożywienia. […]  Stworzony  bowiem  został dla  celów  wymiany,  a  tymczasem  przez  pobieranie  procentów  sam  się pomnaża.  Stąd  też pochodzi  nazwa  grecka procentu τόκος,  tj.  rodzenie.  To  bowiem,  co  się rodzi,  podobne  jest  do  rodzicieli,  a  procent  jest  pieniądzem  uzyskanym  z  pieniądza.  Toteż ten  sposób  zarobkowania jest w największym stopniu przeciwny naturze.

Arystoteles, Polityka

Arystoteles (384 p.n.e.- 322 p.n.e.) – filozof, jeden z trzech, obok Sokratesa i Platona, najsławniejszych filozofów starożytnej Grecji.

.

.

•     Powstanie dirhemów i dinarów [złotych i srebrnych monet] jest jednym z darów Boga. Wszystkie transakcje gospodarcze opierają się na tych dwóch rodzajach pieniądza. Są to metale, które same w sobie są bezużyteczne. Jednak ludzie ich potrzebują, by  wymieniać je  na  różne  rzeczy  – żywność,  odzienie  i inne  dobra.

     Sfałszowanie  jednego  dirhema  jest  gorsze  niż kradzież tysiąca dirhemów, gdyż akt kradzieży stanowi jeden grzech, który kończy się z chwilą popełnienia, podczas gdy sfałszowane monety krzywdzą wielu, którzy używają ich przez długi czas w transakcjach

Al-Ghazali (ok. 1058-1111) – arabski filozof muzułmański, teolog, mistyk suficki.

.

•     Jest przeto moneta niejako miarą powszechną wartości. Niezbędnym zaś jest, aby to, powinno być miarą, zachowywało zawsze stałą i niezmienną wartość.

Kopernik, Monetae cudendae ratio, 1526

Mikołaj Kopernik (1473-1543) – astronom, autor dzieła De revolutionibus orbium coelestium, polihistor, matematyk, prawnik, ekonomista, strateg wojskowy, astrolog, lekarz oraz tłumacz.

.

•     Krótko  mówiąc,  nie  może  być  wewnętrznie  bardziej  nieznaczącej  rzeczy  w gospodarstwie społecznym  od  pieniądza,  poza  jego  charakterem  urządzenia  dla oszczędzenia czasu i pracy. Jest to maszyna do zrobienia szybko i dogodnie tego, co bez niej  byłoby  zrobione  mniej  szybko  i  dogodnie  i  podobnie  jak  wiele  innych rodzajów maszyn wywiera tylko wyraźny i niezależny wpływ własny dopiero gdy nie jest w porządku.

John Stuart Mill (1806-1873) – filozof, politolog i ekonomista.

.

 •  Pieniądze, które mamy, są narzędziem wolności. Pieniądze, za którymi się uganiamy – narzędziem niewoli.

Jean-Jacques Rousseau (1712-1778) – filozof i pedagog, autor koncepcji swobodnego wychowania.

.

•   Mniema się powszechnie, że bogactwem jest pieniądz, czyli złoto i srebro, a dzieje się tak dlatego, że pieniądz spełnia podwójną funkcję: narzędzia handlu i miernika wartości. […] Stać się bogatym to tyle, co zdobyć pieniądze; słowem, w języku potocznym bogactwo i pieniądze uważa się za synonimy.

Adam Smith (1723-1790) – szkocki myśliciel i filozof, autor Badań nad naturą i przyczynami bogactwa narodów (1776), które były jedną z pierwszych prób usystematyzowania wiedzy na temat historii rozwoju przemysłu i handlu w Europie.

.

•     Pieniądz  nie  jest  ani abstrakcyjnym numeraire,  ani standardem wartości czy cen. Siłą rzeczy stanowi dobro ekonomiczne i  jako  takie podlega wartościowaniu i wycenie, które opierają się na jego specyficznych zaletach, to znaczy uwzględniają korzyści, jakich spodziewa się posiadacz gotówki. (…) Ludzie przechowują  pieniądze  wyłącznie  dlatego,  że spodziewają  się  zmian,  których charakteru  i  zakresu  nie  mogą precyzyjnie  przewidzieć. Istnienie  pieniądza  jest możliwe  jedynie  w  zmieniającej  się  gospodarce; on  sam  jednak  jest  elementem dalszych  zmian.  (…)  Wszystko,  co  dzieje  się  w  sferze dóbr  zbywalnych,  musi wpływać na sferę pieniądza, a wszystko, co dzieje się w sferze pieniądza, ma wpływ na  sferę  towarów.  (…)  Idea  pieniądza  neutralnego jest  równie  niedorzeczna,  jak pojęcie stabilnej siły nabywczej. (…) Utrzymuje się powszechnie błędne przekonanie, że doskonały pieniądz jest neutralny i ma niezmienną siłę nabywczą, a celem polityki monetarnej  powinno  być  zapewnienie takiego  doskonałego  pieniądza.  Można zrozumieć  taki  pogląd  jako  reakcję  przeciw jeszcze  bardziej  rozpowszechnionym postulatom zwolenników inflacji. Jest to jednak reakcja przesadna, nieprzemyślana i sprzeczna wewnętrznie. Wyrządziła wielkie szkody, ponieważ jej oddziaływanie wzmacniał  głęboko zakorzeniony  błąd  popełniany  przez  wielu  filozofów  i ekonomistów.

Ludwig Heinrich Edler von Mises (1881-1973) – ekonomista austriacki.

.

•   Pieniądz posiada właściwość nabywania wszystkiego, właściwość przyswajania sobie wszystkich przedmiotów, jest więc przedmiotem par excellence. Uniwersalność jego właściwości stanowi wszechmoc jego istoty; uchodzi on zatem za istotę wszechmocną. Pieniądz występuje w roli raj fura między potrzebą i przedmiotem, między życiem i środkiem do życia człowieka. Ale to, co jest pośrednikiem między mną i moim życiem, jest też dla mnie pośrednikiem między mną a istnieniem innego człowieka. To jest dla mnie innym człowiekiem.

Karol Marks, Rękopisy ekonomiczno-filozoficzne cz. IX –Pieniądz, 1844

Karol Marks (1818-1883) – niemiecki filozof, socjolog, ekonomista, historyk, dziennikarz i działacz rewolucyjny, twórca socjalizmu naukowego i współzałożyciel I Międzynarodówki.

.

•   Pieniądz, podobnie jak liczba i prawo, należy do kategorii bytów myślowych.

Oskar Spengler, Untergang des Abendlandes, 1918

Oswald Spengler (1880-1936) – niemiecki filozof kultury i historii.

.

•   Pieniądz jest tworem prawa. Istoty waluty nie stanowi materiał, z którego zrobiona jest moneta, ale prawne rozporządzenie, które ustala zasady jej używania.

Gotfried Friedrich Knapp, The State Theory of Money, 1922

Georg Friedrich Knapp (1842 –1926) – niemiecki ekonomista, który w 1905 r. opublikował The State Theory of Money, uważał że pieniądze nie muszą mieć żadnej wewnętrznej wartości, tzw. pieniądz fiducjarny.

.

•  Do pieniędzy przywiązujemy tak wielką wagę dlatego, że są łącznikiem pomiędzy teraźniejszością a przyszłością.

John Maynard Keynes (1883-1946) – angielski ekonomista, twórca teorii interwencjonizmu państwowego w dziedzinie ekonomii i finansów państwowych.

.

•   Pieniądz jest ‘neutralny’ lub używając wyrażenia ekonomistów szkoły klasycznej, jest tylko ‘zasłoną’, którą można usunąć i ceny względne można badać, jak gdyby system oparty był na wymianie naturalnej. Istotnie, przez wykluczenie substytucji pieniądza na  towary  lub  vice  versa  prawo  Saya  zakłada  system,  który jest  równoważny bezpośredniej  wymianie  towarów.  Pieniądz  w  takim  systemie  jest jedynie bezwartościowym środkiem wymiany i miarą wartości.

Oskar Lange (1904-1965)

Oskar Ryszard Lange (1904-1965) – polski ekonomista i polityk, poseł na Sejm PRL I, II, III i IV kadencji, członek KC PZPR i Rady Państwa PRL.

.

•     Nie ma nic bardziej niematerialnego niż pieniądz, skoro każda moneta (na przykład dwudziestocentowa) jest w założeniu skorowidzem przyszłych możliwości. Pieniądz jest abstrakcyjny (…) pieniądz jest czasem przyszłym. Może być popołudniem pod miastem, może być muzyką Brahmsa, może być mapą, może być szachami, może być kawą, może być słowami Epikteta, które uczą pogardy dla złota; pieniądz jest Proteuszem bardziej zmiennym, niż ów z wyspy Faros.

Jorge L. Borges, Alef, 1956

Jorge Luis Borges (1899-1986) − argentyński pisarz, poeta i eseista.

.

•     W skomplikowanym i zdecentralizowanym systemie ekonomicznym pieniądz jest jedynym środkiem wymiany. Stanowi on przeciwieństwo i uzupełnienie podaży i popytu dla wszystkich dóbr na wszystkich rynkach.

M. de Mourgues, La Monnaie, 1991

.

•   Pieniądz to dobro wspólne – jak telefon czy transport autobusowy – i należy pobierać niewielką opłatę za korzystanie z niego. Innymi słowy należy wprowadzić ujemne, a nie dodatnie stopy procentowe. (…) Jeśli nie można gromadzić oszczędności w formie pieniężnej, ludzie inwestują je w coś co zaprocentuje w przyszłości wartością dodaną. W rezultacie taka forma pieniądza spowodowałaby nadzwyczajny boom.

Bernard Lietaer – rozmowa Sary van Gelder, Ponad chciwością i niedostatkiem, „Zielone Brygady. Pismo ekologów” nr 5 (185), lipiec 2003

.

•   Pieniądze! Ze wszystkich wynalazków ludzkości – ten wynalazek jest najbliższy szatanowi.

Anton Siemionowicz Makarenko (1888-1939) – radziecki pedagog i pisarz, twórca systemu wychowania komunistycznego.

.

•   Pieniądz jest to pewien powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego dokonujemy płatności za dostarczone dobra lub wywiązujemy się z zobowiązań.

      Pieniądz symboliczny jest to środek płatniczy, którego wartość, czyli siła nabywcza, znacznie przewyższa koszt jego wytworzenia lub wartość jako towaru w innych niż pieniądz zastosowaniach.

     Pieniądz bezgotówkowy (IOU) jest to środek wymiany, którego podstawą jest wierzytelność przedsiębiorstwa prywatnego lub osoby fizycznej. Jednym z przykładów pieniądza IOU jest wkład bankowy, ponieważ wkład jest to zobowiązanie banku wobec klienta.

David Begg, Makroekonomia

David Knox Houston Begg (1950) – brytyjski ekonomista, autor raportów, książek i podręczników ekonomicznych na temat polityki ekonomicznej krajów Unii Europejskiej a także makroekonomii i mikroekonomii, profesor ekonomii w Birkbeck College w Londynie (1987–2003) oraz dyrektor Imperial College London Business School.

.

• Pieniądz jest to pewien powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego dokonujemy płatności za dostarczane dobra lub wywiązujemy się ze zobowiązań (np. spłata długu). Inaczej mówiąc, jest to środek płatniczy.

Ryszard Rapacki (red.), Ekonomia, tom 2,

Ryszard Rapacki (ur. 1949) – polski ekonomista, wykładowca akademicki związany z warszawską SGH.

.

• Banknot jest w swojej istocie jedynie środkiem ułatwiającym obieg pieniądza metalowego.

Charles Rist (1874-1955) – profesor na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Paryżu.

.

•  Bowiem pieniądz nie jest niczym innym jak relatywnością obiektów ekonomicznych ucieleśnioną w pewnym konkretnym tworze, wyznaczającym ich wartość.

     Jego [pieniądza] inny sens jest taki jak prawa przyrody: wyznacza miarę wszystkich rzeczy, nie będąc sam przez nie mierzony.

Georg Simmel, Filozofia pieniądza

Georg Simmel (1858-1918) – niemiecki filozof, teoretyk kultury, jeden z pierwszych niemieckich socjologów.

.

•   [Pieniądz to] urządzenie transmitujące sygnały.

Thomas Crump, The Phenomenon of Money

Thomas Crump – starszy wykładowca antropologii Uniwersytetu w Amsterdamie, autor książek o historii, nauki i medycyny.

.

•  [Pieniądz jest] przedmiotem symbolicznym, który może być przedstawiony jako przestrzeń wektorowa, w której dokonują się wszystkie operacje monetarne.

Jean Rémy, Sémiologie de la monnaie

Artykuł Co to jest pieniądz? pochodzi z serwisu Blog ekonomiczny.