Çok az web sitesi sosyal medya platformlarında yoğun eleştirilere tabi tutulmaktan, bir Beyoncé şarkısının sözlerinde yer almaya, veri sızıntıları ve hacklenme olaylarından, seks işçilerinin tedavisi hakkında uzun bir tartışmaya kadar yer alan olası kargaşaların tümüne zemin hazırlayabileceğini iddia edebilir:
Söz konusu web sitesi ise Onlyfans.
2016 yılında Timothy Stokes tarafından kurulan OnlyFans, içerik oluşturucuların fitness videoları ve tariflerinden NSFW (yani +18) görüntüleri ve videolarına kadar seçtikleri içeriği yayınlayabilecekleri abonelik tabanlı bir çevrimiçi platformdur. Aboneler, bu içeriğe aylık bir ücret ödeyerek erişebilir ve platformun kendisi, içerik oluşturucuların kazançlarından %20’lik bir pay alır. Site, günümüzde yoğun bir pornografik içeriği barındırmasıyla ün salmış durumda ve dünya genelinde koronavirüs nedeniyle oluşan kapanmaların ardından Nisan ayı başlarında OnlyFans gelirlerinde %75’lik bir artış elde etmiştir. Dünyanın dört bir yanındaki ülkeler işsizlik ve durgunluk dalgalarına maruz kaldıkça, OnlyFans birçok kişi için para kazanma aracı haline gelmiştir. Hatta geçtiğimiz aylarda, OnlyFans pornografik içeriği kaldırma kararından, içerik üreticilerden gelen tepkiler nedeniyle vazgeçmek zorunda kalmıştır.
OnlyFans üzerinde içerik üreticisi olmak, global medyada da ters karşılanmamıştır. Mirror’ın bir makalesinin manşeti, “Coronavirus kapanmalarında işini kaybeden anne, sadece bir yıl içinde OnlyFans milyoneri oldu.” şeklinde yazabilmektedir. Ve içerik üreticileri, gayet yüksek meblağlar kazanabilmektedir. Örneğin aktris Bella Thorne, OnlyFans üzerinden sadece 24 saat içinde 1 milyon dolar kazanmıştır. İnternette sadece bedenini sunmaktan ibaret bir iş ile para kazanıp, dilediğin hayatı yaşama özgürlüğü, platformu gayet çekici bir mecra haline getirmektedir. Ve platform, içerik oluşturuculara, ücretli abonelerinin izleyeceği çoğunlukla müstehcen ve pornografik fotoğraf ve videoları yükleyecekleri bir alan sağlar. 120 milyondan fazla kullanıcıya sahip olan OnlyFans platformunun, Aralık 2020’ye kadar içerik oluşturucularına 2 milyar dolardan fazla ödeme yaptığı bildirilmektedir. Platformun popülerliği ise kesinlikle pandemi döneminde hem içerik üretici, hem de takipçi açısından patlama yaşamıştır. Yani hem talep, hem de arz artmıştır. Talep artmıştır çünkü eve kapanan ve müstehcen içerik arayan kitle artmıştır. Arzın artması da kapanmalar döneminde işsiz kalan büyük bir kitlenin kolay ek kazanç kapıları aramaya başlamasından kaynaklanmaktadır. Muhtemelen, birçok kadın, görünüşte az çabayla büyük miktarlarda para kazanan kadınlar hakkındaki sayısız haber nedeniyle OnlyFans’a çekildiler. Sonuçta, erkekler ayaklarınızın fotoğraflarına para ödüyorsa, neden olmasın?
İnkar edilemez bir şekilde, OnlyFans bir açıdan geleneksel seks işçiliği biçimlerinden daha iyi şartlar sağlar. Platform, içerik oluşturucuya kendi içeriğini kontrol edebileceği özgürlük alanını sunacak şekilde tasarlanmıştır. Fuhuş tacirlerinin ve kanun dışı çetelerin, ve yayıncıların kârın çoğunu aldığı fuhuş ve porno endüstrisinin aksine, çalışmalarının tüm kârı içerik yayınlayan kadınlara gitmektedir. OnlyFans ayrıca içerik oluşturucuların çalışmalarının koşullarını kontrol etmelerine izin verir. Fotoğraflarını ve videolarını kimlerin görebileceğini ve kimlerin göremeyeceğini seçebilirler, bu da kötüye kullanımdan kaçınmayı kolaylaştırır. OnlyFans’daki seks işçiliğinin dijital biçimi de daha güvenlidir, tüketicilerle fiziksel temas olmaması, içerik oluşturucuların tacizden ve cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunduğu anlamına gelir. Ek Olarak, platformun artan popülaritesi, seks işçiliğini çevreleyen damgalamayı azaltarak, bu işe katılan kadınların itibarını beslemektedir. Bu nedenler bir araya geldiğinde de, New York Times gibi yayın kuruluşları bile, kadın içerik sağlayıcılara sundukları özgürlük için OnlyFans’ı övdüler. Hatta kadınların, özgürce erkekler üzerinden para kazanmalarını sağladığı için, platformun gücü erkeklerden kadınlara aktardığını iddia eden makaleler bile medyada yer bulmuştur. Ancak durum tam olarak böyle değildir.
OnlyFans’ın artan popülaritesi, içerik oluşturucuları için faydalı olsa da, tüm kadınlar için zararlı etkilere sahiptir. Kadınlar platformda içerik ürettiğinde, para kazanmak, yani ticaret, kadın bedeninin metalaştırılmasına dayanır – yani kadının vücudu ve eylemleri satılacak bir ürün ve hizmettir. Ancak insanların bedenleri ve cinsel kapasiteleri kimliklerinin ayrılmaz bir parçasıdır, yani bedeniniz ve cinselliğiniz kim olduğunuzun önemli bir parçasıdır ve çok naif ve savunmasızdır. Bu nedenle siyaset kuramcısı Carole Pateman’a göre vücudunu satan bir kadın aslında kendi benliğini de satmaktadır. Toplumsal ölçekte bu önemlidir, çünkü seks işçiliği pratiği tarihsel olarak yalnızca erkek tatmini etrafında toplanmıştır. Filozof Debra Satz’a göre bu nedenle, tüm toplumlarda “en eski meslek” olarak tabir edilen bu işin, kadınların “erkeklerin cinsel hizmetçileri” olarak temsil edilmesi algısını yaratmaktadır. Bu, kadınların ikincil olarak algılanmasına katkıda bulunur ve onlara daha düşük bir sosyal ve politik statü verir. Cinsiyete dayalı ücret farkı, zararlı cinsiyet normları ve ailedeki eşit olmayan işbölümü gibi süregelen fenomenler, bu algılanan aşağılamaların sonucudur. Bir sosyal medya uygulaması olarak popülaritesi ve anlayışı sayesinde OnlyFans, seks işçiliğini gündelik hayata bir normal olarak sokmaktayken, bir şekilde, kadınların bir düğmeye basarak cinsel ihtiyaçlarını karşılamaya hazır “erkeklerin cinsel hizmetçileri” olduğu fikrini pekiştirmektedir. Platform, toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin devam etmesine bilinçli veya bilinçsiz ama ustaca katkıda bulunur ve kadınların sosyal açıdan güçlenmesini zorlaştırır.
OnlyFans’ın içeriklerinde sunulan kadın bedeninin metalaştırılmasının, başka bir tehlikeli sonucu daha vardır. Kadının bir insan olarak değil, bir ürün veya bir nesne olarak görülmesini sağlar. Bu insanlıktan çıkarma kendi içinde dahi nahoş iken, daha da kötüsü kadına yönelik şiddetin artmasına da yol açmaktadır. Kent Üniversitesi’ndeki psikologların yaptığı gibi çok sayıda araştırma, kadınların nesneleştirilmesi ile onlara yönelik saldırganlık ve şiddet eylemleri arasında doğrudan bir bağlantı olduğunu belirlemektedir. Şiddet ve cinsel istismar riskine karşı en savunmasız olanlar her daim seks işçileridir. Satz, “Piyasalarda Kadınların Cinsel Emeği”nde, “sokakta fahişelik yapan kadınların ölüm oranları, fahişe olmayan kadınlara göre kabaca kırk kat daha yüksek” diye alıntı yapmaktadır. Tabii ki OnlyFans, içerik oluşturucularını bu tür şiddetten korumayı hedeflemektedir. Yine de Julie Bindel’in “The Spectator” için belirttiği gibi, hiçbir platform, her türlü tacizi engelleyemez. Örneğin, kullanıcıların 1,6 TB boyutunda içeriği içerik oluşturucuların izni olmadan kaydetmesini ve bunları PornHub gibi porno sitelerine sızdırmasını engelleyemediler. Ayrıca, 21 yaşındaki OnlyFans içerik yaratıcısı onunla seks yapmayı reddettikten sonra bir adamın kendisini taciz etmesini engellemek için de yetersiz kaldılar. Bu, şu soruyu gündeme getiriyor: Platformdaki kadın içerik oluşturucuların işleri ve kazançları üzerinde gerçekten yeterli gücü ve tam kontrolü var mıdır?
OnlyFans’ı insanlıktan çıkarıcı olarak resmetmek, bazı feministler tarafından platformda aktif olarak çalışmayı seçen kadınlara, tepeden bakan ve saldırgan bir yaklaşım sergilemek olarak kabul edilebilir. Çalışanların emeklerine, kazançlarına ve bedenlerine sahip çıkma fırsatı önemli bir olgudur. Ayrıca, birçok kadın OnlyFans üzerinde çalışmaktan aldıkları ilgi ve etkiden gerçekten zevk almaktadır. Lakin Margaret Atwood gibi diğer feministler, kadınların toplum tarafından özgürlüğü ve özgürleşmeyi, bedenlerini satma fırsatı olarak içselleştirmeye koşullandırıldığına işaret etmektedir.
Kadınların ana akım medyada temsil edilme hali, neredeyse tamamen erkek bakışı üzerinden şekillenmektedir. Erkek Bakışı nedir derseniz, medya, yıllardan beri, ağırlıklı olarak erkekler tarafından kontrol edildiğinden, kadınlar filmlerde, müziklerde, reklamlarda ezici bir çoğunlukla erkeklerin arzu nesnesi olarak sunulur. Bu, kadınların kendilerini nasıl gördüklerini etkiler ve erkeklerin onaylanmasına koşullanmış bir kadınlık imajını şekillendirir. Örneğin, pek çok kadın “ideal” olarak dayatılan ince, kusursuz ve pürüzsüz kadın bedeninin peşinde koşarken, acılı ve hatta zararlı işlemlerden geçer. Bu, ekonomist Amartya Sen’in “uyarlanabilir tercihler” olarak adlandırdığı bir olguyu yansıtır. Sosyal adaletsizlik koşullarında oluşan tercihler, çoğu zaman bahsi geçen olgu için neyin daha faydalı olacağı gerçeğini yansıtmaz. Benzer ve hatta aynı durum OnlyFans konusunda da geçerlidir: toplum, kadınların erkekler tarafından nesneleştirilmekten gördükleri ilgiyi, bu işten zevk almalarını sağlayan koşul olarak görmektedir. Bu platformu onaylayarak, seks işçiliğinin neredeyse yüceltilmesi ile, liberal feminizm istemeden de olsa cinsiyet eşitsizliği sorununa katkıda bulunur. Siyaset teorisyeni Nancy Fraser, hareketin bu dalgasını “kapitalizmin hizmetçiliği” olarak adlandırırken de, bu hatalı yüceltmelere dikkat çekmektedir. Bu yüceltmeler ise farkında olmadan, pornografi ve güzellik (kozmetik, giyim vb) endüstrilerden kazanç sağlayan kapitalizme ve kadın sömürüsünden kazanç sağlayan ataerkilliğe hizmet eder.
Gerçek şu ki, kadınlar, onca güzellemeye rağmen, bir sosyal grup olarak OnlyFans üzerinden çok az fayda elde eder. Ne sosyal platformlarda, ne de gerçek hayatta seks işçiliği kadınların zevkine odaklı değildir. Kadının elde ettiği şey sadece maddi gelirdir. Ve büyük resme baktığınızda, bu kadınların çoğu OnlyFans için de o kadar önemli değildir. Thomas Hollands, “The Economics of OnlyFans” makalesinde, sitede kazanılan paranın üçte birinin yalnızca en tepedeki %1 içerik sağlayıcı tarafından kazanıldığını belirtmektedir. Başarılı olanlar ve en çok para kazananlar, genellikle ünlüler ve sosyal medya fenomenleri gibi zaten önemli bir popülariteye sahip olan kişilerdir. Bu insanların sosyal medyada milyonlarca takipçisi vardır. Yazını başında ismi geçen Bella Thorne’un Instagram’da 24,5 milyondan fazla takipçisi vardır. Ve basit bir matematik işlemle, bu takipçilerin sadece bir kısmının OnlyFans hesabına aylık 5-10$’lık ücreti ödediğini varsayarsak, bu ünlüye aylık brüt binlerce ve hatta milyonlarca dolar kazanç sağlayacaklarını görmek şaşırtıcı olmaz. Bununla birlikte, ortalama bir içerik oluşturucu, asla aynı fırsata sahip değildir ve normal işlerinde olduğundan daha fazlasını kazanmak için, o sıkıldığı normal işindekinden çok daha fazla mücadele eder. Hollands, içerik oluşturucular için OnlyFans sitesinden elde edilen ortalama gelirin aylık en fazla 180$ olabileceğini tahmin etmektedir.
Burada yazanların hiçbirisi, OnlyFans’ın kendi başına bir musibet olduğunu veya seks işçiliğinin utanılacak bir şey olduğunu söylememektedir. Platformu sorunlu kılan, içinde bulunduğu sosyal bağlamdır. OnlyFans’ın ana akım medyada aşırı olumlu bir şekilde tasvir edilmesi, işin içyüzünü ve dinamiklerini bilmeyen kadınları, platformda bir servet kazanabilecekleri yanılsamasına çekmekte ve onları taciz riskine maruz bırakmaktadır. Bu popüler görüşler, aynı zamanda erkeklerin cinsel fantezilerine hizmet etmenin, kadınlar için iyi olduğu fikrini güçlendirirken, kadınların da aşağılık ve itaatkar olduğu algısını güçlendirmektedir. Sosyal ölçekte ve birçok durumda, (eğer fenomen değilseniz) bireysel ölçekte platformun kadınlara değil erkeklere fayda sağladığı açıktır. Sonuç olarak, OnlyFans ancak toplum yeterince eşit olduğunda güçlendirici olabilir. O zamana kadar, sorunun bir parçası olmaktan öteye gitmesi hayalperest bir görüş olacaktır.
Not: Bu yazıda, OnlyFans üzerindeki tüm içerik oluşturucuların kadın olmadığını ve tüm içerik tüketicilerinin de erkek olmadığının bilincindeyim. Lakin, bu makalenin amaçları doğrultusunda platformun özellikle kadınlar için ortaya koyduğu soruna odaklandığımı belirtmek isterim.
