Fantastik edebiyatın tanımı, Türkiye’de fantastik edebiyat türlerinin gelişimi, ülkemizden fantastik roman yazarlarına örnekler ve geleneksel Türk edebiyatının harman olduğu batılı fantastik ögeler ile Türk fantastik edebiyatına değindik.

Türkiye’de Fantastik edebiyat, son yıllarda büyük bir ivme kazanmaya çalışarak edebi sahnede kendine önemli bir yer aramaktadır.

Geleneksel Türk edebiyatının yanı sıra batılı fantastik öğelerin de yoğun bir şekilde işlendiği bu tür, yazarlarının yaratıcılığıyla zenginleşmiştir ve geniş bir okuyucu kitlesine ulaşmayı hedeflemektedir.

Türkiye’de fantastik edebiyatın gelişiminin son yıllarda belirgin bir ivme kazanarak, henüz taze bir yaratıcı perspektifin yükselişinin nasıl gerçekleştiğine bir göz atıyoruz.

Fantastik Edebiyat Nedir?

Fantastik edebiyat, gerçeklikle sınırlı olmayan, doğaüstü elementler, yaratıklar ve mekanlar kullanan, hayal gücüne dayalı bir anlatım türüdür.

Günümüzde fantastik edebiyat, inanışlardan, mitlerden, halk masallarından ve destanlardan kendine kaynak edinir ve geleneksel yaşam biçiminden oldukça etkilendiği görülür.

Türk edebiyatında daha yeni yeni tanınmaya başlanan bu tür Batı’da oldukça popülerdir, ancak son yıllarda Türk edebiyatında da fantastik edebiyatın popülerliğinin arttığını görmek mümkündür.

Bu içeriğimizde, Türkiye’de fantastik edebiyatın doğuşunu, gelişimini ve türün ülkemizdeki öncüleri ile birlikte eserlerini ele alıyoruz!

Fantastik Edebiyatın Türkiye’de Gelişimi

Batı’da fantezi edebiyatı türünün yükselişi, Türkiye’de geç yükselişinin sebebini açıklamaktadır aslında. Batı’ya baktığımızda fantastik edebiyatın yükselişi öncelikli olarak mitolojilere ve mitlere kadar gitmektedir ve modernizm öncesinde bu türün tüketiminin gündelik hayat ile olan bağı çok kolay anlaşılabilmektedir.

Modernizmden sonra insanların gündelik hayatlarından kovulmuş olan olağanüstü unsurlar artık fantezi türünün içindedir, bu tür de insanların merakına seslenmektedir.

Türk edebiyatında fantastik unsurlar eserlere çoğu zaman dahil edilmiştir, ancak dahil edilmiş olmaları eserleri birer fantastik roman yapmamaktadır. Dede Korkut Hikayeleri’nde ve halk masallarında olağanüstü kahramanlara ve olaylara rastlamak mümkündür, fakat bunlar sadece birer yan unsur olarak kullanılmaktadır.

Türkiye’de 2000 yılından sonra fantastik romanlar yazılmaya başlanmıştır, bu türün bu denli geç gelişmesinin sebebini Türkiye’deki geç modernleşmeye bağlayabiliriz.

Bireysel yaşam Türkiye’de geri planda kaldığı için de toplumsal değerler ön planda kalmış, bireysel hayal gücünün ve sorgulamanın önemi çok anlaşılamamıştır. Birey bulunduğu toplum içinde yabancılaşamamış, kafasında oluşan sorular ise toplum tarafından çoktan cevaplanmıştır.

Yeni bir dünya yaratmak ve hayal gücünün sınırlarını keşfetmek yerine zaten elinde olan dünyaya ve bilgilerine sığınmıştır. Bireyselliğin hayal gücüne dayanan fantastik edebiyat bu şekilde Türkiye’de çok gelişme imkanı bulamamıştır.

1980’li yıllarda bir değişim sürecine girildiği görülmektedir, çok hızlı değişen toplumsal ve ekonomik koşullar yeni nesiller için bireysel yaşamın ön plana çıkmasını sağlamaya başlamıştır.

Yeni nesil artık kendi hayal güçlerini öne çıkarmaya ve toplumsallığı arka plana atmaya adım atmıştır. Batıdan yapılan çeviriler, filmler, fantastik konulu çizgi romanlar ile birlikte Türkiye’deki var olan kültürel ortam değişmeye başlamıştır. Bu dönemde insanlar fantezi türü ile tanışmaya, ona alışmaya başlamışlardır.

Bilgisayarın 1990’lı yıllarda gelişimi ve yaygınlaşması Türkiye’deki yeni nesillerin fantezi dünyalarına ait özellikleri hakkında bilgi sahibi olmasını sağlamış ve bir düşünce temeli oluşturmuştur.

Bunu özellikle FRP (Fantasy Role Playing) isimli fantezi temalı oyunlar ile tanışmaları sağlamıştır. Aynı zamanda 1990’lı yıllarda çeviri fantastik filmlerin ve romanların artışı bu türün ciddi anlamda Türkiye’de kabul edilmesine olanak tanımıştır.

Türkiye’de Fantezi Yazarları ve Eserleri

Türkiye’de yeni gelişmekte olan fantastik edebiyat türünde yazan birkaç yazarı ve eserlerini sizler için bu içeriğimizde derledik. Bu yazarlar, yaratıcı dünyaları ve etkileyici hikayeleriyle Türk fantastik edebiyatının çeşitlenmesine önemli katkılarda bulunmaktalar.

Sadık Yemni

2000’li yıllarda ise okuyucular ve özellikle de yazarlar, Türkiye’de yeni gelişen fantastik edebiyat türüne daha öncesinde hazırlanıp girmiştir. Bu yıllarda fantezi türünün örneklerinde sayıca artış olmuştur.

Türk kökenli bir Hollandalı yazar olan Sadık Yemni, 1996 yılında Muska, 1997 yılında Öte Yer, 2003 yılında Çözücü ve 2005 yılında da Yatır isimli fantastik romanlarını yayınlamıştır.

Sadık Yemni eserlerine gerçek dünyaya canlanan cesetler, paralel dünyalara açılan kapılar gibi fantastik unsurlar eklemektedir. Romanlarında İzmir ve İstanbul sık sık görülmektedir.

Barış Müstecaplıoğlu

Türk fantezi edebiyatına katkıda bulunan bir başka yazar da Barış Müstecaplıoğlu’dur. Kaleme aldığı Perg Efsaneleri serisi, Türkiye’de yazılan ilk fantastik edebiyat serisidir.

Bu serinin ilk kitabı olan Korkak ve Canavar ile ikinci kitabı olan Merderan’ın Sırrı’nı 2002 yılında, üçüncü kitabı olan Bataklık Ülke’yi 2003 yılında ve son kitabı olan Tanrıların Alfabesi’ni 2005 yılında yayınlamıştır.

Bu seri genç insanların yaptıkları maceraları ve iyi ve kötünün mücadelesini konu almaktadır; büyüler, tılsımlar ve sihirler bol bol kullanılmaktadır. Barış Müstecaplıoğlu yaratmış olduğu dünyaya paralel bir dünya daha yaratarak romanın hareketliliğini artırmıştır ve geriye dönüş tekniğini kullanmıştır.

Saygın Ersin

2005 yılında bir başka fantastik edebiyat yazarı olan Saygın Ersin, Yedi Kartal Efsanesi serisinin ilk kitabı olan Zülfikar’ın Hükmü adlı eserini,  2006 yılında ise serinin ikinci kitabı olan Erbain Fırtınası adlı eserini yayınlamıştır.

Serinin üçüncü kitabı olan Ateş ve Bedel ise yayınevi değiştirerek 2023 yılının Nisan ayında okurlarıyla buluşmuştur. Eserlerinde Türk kültürüne ait ögeleri ve Anadolu halk efsanelerini fantastik edebiyat ile harmanlayıp sunmuştur.

Üç eserinde de iyi ve kötü olanın savaşını ve en sonunda sağlanan dengenin işlendiği görmek mümkündür.

Zafer Sönmez

Türkiye’de fantastik edebiyat alanında anılan önemli bir isim de Zafer Sönmez’dir. Saklı Ülke: Gerdekkaya adlı eserini 2019 yılında, Genç Tanrılar: Gerdekkaya adlı eserini de 2020 yılında yayınlamıştır. Zafer Sönmez bu eserlerinde günümüz zamanını kullanır, günümüzdeki insanlar hem geçmişe hem de bilinmeyen bir dünyaya yolculuk ederler.

Zafer Sönmez diğer fantezi yazarlarının kullanmamış olduğu bir yöntemi kullanarak fantastik edebiyatın sınırlarını daha da açmıştır, bu yöntem bilim kurgudan yararlanmaktır.

Bilim kurguyu kullanarak yazdığı fantastik olaylara okuyucuların gündelik hayatlarını karıştırmış ve onlar için daha tanıdık bir ortam sunmuştur, böylece okuyucu ile eser arasındaki mesafe de azalmıştır.

Orkun Emin Uçar

Gazeteci ve yazar olan Orkun Emin Uçar bir başka önemli isimdir. 2005 yılında Habis Üçlemesi serisinin ilk kitabı olan Asi’yi yayınlamıştır. Serinin devamı olan Sarı İstila 2013 yılında yayınlanmış, üçüncü kitabı olan  Gri Tanrı ise 2020 yılında yazılacak olarak belirtilmiş ve henüz yayınlanmamıştır.

Asi’de karakterlerin ve krallıkların fazlalığı dikkat çeker ve destansı figürlerle birlikte din, fantastik düşünceler ile harmanlanmış halde bulunur. Özellikle Orkun Emin Uçar’ın Habis Üçlemesi serisi, yeni gelişmeye başlamış olan Türk fantastik edebiyatına etkisi oldukça olumlu gözükmektedir.

Türkiye’de 2000’li yıllar ile başlamış olan fantastik edebiyatın yolculuğu görüldüğü gibi henüz çok gençtir, ancak ciddi eserler ile kendini şimdiden kanıtlamaya başlamıştır. Türkiye’de fantezi edebiyatının geleceği için sıkıntılarından birisi türün gelişimini hızlandıracak yeterli sayıda eser olmamasıdır.

Henüz kendine yön arayan bir edebi tür olan fantastik edebiyat, Türkiye’de akademinin de bu konuya ilgini artırması ile birlikte gelişebilecek bir potansiyele sahiptir.

Fantastik unsurlardan bahsedilen, bu tarz yazıları okumaktan hoşlanıyorsanız yine sitemizde yer alan “Kelly Link – Belaya Bulaş Kitap İncelemesi” adlı içeriğimize de göz atabilirsiniz.