Birçok mitolojide olduğu gibi, Kelt Mitolojisinde de ağaçlar hem sembolik hem de ruhani olarak güçlü bir yere sahiptir. Bu içeriğimizde, kutsal ağaçlardan yalnızca üç tanesi olan Dara, Yew ve Rowan ağaçlarının, kültürdeki yerini ve önemini öğrenelim.

Kelt Mitolojisinde Ağaçların Önemi

Keltler için yaşam doğadan fışkıran bir nimettir. Bununla birlikte yaşam zayıf bir maddeyken, doğa hırçın bir gerçeklik olarak kültürlerinde yer edinmiştir. Onlar için evren tıpkı bir ağaç gibi kökleriyle derine inen ve dallarıyla gökyüzüne uzanan bir oluşumdur.

Doğaya verilen bu önem, her türden ağacın birer sembol olarak görülmesine ve kutsallaştırılmasına sebep olmuştur. Sembolleşmenin yanı sıra sağlık konusunda da insanlara fayda sunan bu ağaçlar, ruhani açıdan da değerli olarak görülmüş ve kutsal kabul edilmiştir. Doğumdan sonra bile zamansal olarak bir sınıflandırmayla, kişilere ağaçlar aracılığıyla bir karakter atandığı düşünülmüştür. Ağaçlara yüklenen bu anlamların, Kelt halkının inancını oluşturmasıyla, kültürün masallarının ve mitlerinin de en büyük ögesi olması kaçınılmaz olmuştur.

Her ağaca belirli semboller ve anlamlar yüklemiş ve yaşamları boyunca bu kutsal emanetlere sahip çıkmaya çalışmış Kelt halkı. Bu içeriğimizde bahsedecek olduğumuz “Dara, Yew ve Rowan” adlı ağaçlara dair inanışları inceliyoruz.

Dara Ağacı (Meşe Ağacı)

“Dara” kelimesi, İrlanda Galcesi’nde “meşe ağacı” veya “meşe korusu” anlamına gelen “doire” kelimesinden türemiştir. “Druid” kelimesi Proto-Keltçe’de “meşe bilen” veya “güvenilir bilen” anlamına gelen “druwits” kelimesinden gelmektedir. Druidler eski Kelt toplumlarında bilgili, kehanet sahibi insanlar olarak görülen  rahiplerdir ve meşe ağacı ile ilişkilendirilirler. Son derece saygı gören Druidler, Dara, yani meşe ağacını en kutsal ağaç olarak kabul etmişler, ”Ağaçların Kralı” diye anmışlardır.

Bilgeliğe açılan bir kapı ve öteki dünyaya geçiş olarak Dara Ağacının bulunduğu bölgeleri, özellikle kutsal olarak nitelendirmişler ve törenlerini bu alanlarda gerçekleştirmişlerdir. Dalları, Tanrı ve Tanrıçaların yaşadığı göklere kadar uzanan Dara ağacı, palamudunun içinde bilgeliği barındırmaktadır. Bu nedenle bilgi arayışı ve evrenin gizemlerini temsil etmektedir. Rivayete göre Muğna ağacı olarak bilinen, İrlanda’nın beş sihirli ağacından biri olan bu ağaçta, meşe ağacıdır. Meşe palamudu ve ağacı aynı zamanda Kelt mitolojisinde doğal dünyayla bağlantıyı, yaşamı, ölümü ve yeniden doğuşu simgelemektedir. Bu sembollerler doğanın kalıcılığını ve döngüsünü temsil etmektedir.

Kapıların bekçileri Druitlerle anılan kelt düğümünün ise meşe ağacının sağlam köklerinden ilhamla, güçünden ve dayanıklılığından yola çıkarak bu ağaçla ilişkilendirildiği bilinmektedir. Druitlere göre meşe koruları, büyülerden korunmaktadır ve periler için en iyi sığınaktır. Bunun yanında yaban domuzlarının ve domuz bedenine bürünmüş bilge ruhların, meşe palamudu yemesinin sebebinin, içerdiği ilahi bilgelik ve ruhani besin olduğu düşünülmüştür.

Dara ağacının, gövdesi, palamudu ve yaprakları birçok şey için kullanılmıştır. Yapraklarının, tanrının sözlerini duymak için bir araç olduğuna inanılmıştır. Druidlerin en çok kullandığı nesnelerden biri olan ökseotunun, bir yıldırım çarpması ile tanrı tarafından meşe ağacına yerleştirildiğine dair inançlar da vardır. Krallar, temsil ettikleri tanrının bir yansıması olarak, meşe yapraklarından taçlar takmaktadır. Gök gürültüsü ve yıldırım ile ilişkilendirmesinden kaynaklı olarak, Fırtına Tanrısı Tranis’in, meşeyi kutsal bir ağaç olarak benimsediği söylenmektedir. Ayrıca meşe ağacı, bilgelik ve doğurganlıkla ilişkilendirilen Kelt tanrısı Dagda’nın yeryüzündeki şekli olarak görülmektedir.

Yew Ağacı (Porsuk Ağacı)

Porsuk’un Galce adı iubhair ya da euair’dir. Yeniden doğuş ve reenkarnasyon gelenekleriyle, bir zamanlar kutsal porsuk ağaçlarıyla kaplı olan Druit merkezi  Iona adasının adı, muhtemelen porsuk için Piktçe bir kelime olan Ioua’dan türetilmiştir. Bu ada, dini ve ruhani bir yerdir, bu nedenle adanın isminin, porsuk ağaçlarıyla olan yakınlığının bir yansıması olduğu düşünülmektedir. Kelt mitolojisinde Yew ağacı, toprağın yarılmasıyla ortaya çıkmış ve diğer dünyadan gelmiş, beş önemli ağaçtan biridir. Cenetteki ağacın yavrusu olarak adlandırılmış, kesilmesi halinde büyük cezalar uygulanmıştır.

Yew ağacının Kelt mitolojisinde, büyüme şeklinden kaynaklı olarak, sarkan dallarının yeni kökler oluşturması ve yeni gövdeler olarak belirmesiyle, ölümü, yeniden dirilişi ve uzun ömürlülüğü temsil ettiği bilinmektedir. İğnelerinin zehirli olmasıyla da, ölümle bağlantısına atıfta bulunulmuştur. Mezarlıklarda dikili olmasıyla birlikte de ölümün koruyucusu olarak anılmıştır. Druid rahiplerinin sunaklarını, porsuk ağaçlarının gövdesine yerleştirdiği bilinmektedir, aynı zamanda bir ibadet yeri olarak sıkça ziyaret edilmiştir.

Rowan Ağacı (Üvez Ağacı)

Kelt mitolojisinde, cesaret, korunma ve bilgeliği temsil eden ve hayat ağacı olarak bilinen Rowan ağacı, nadir olmasına rağmen çok zor koşullarda yetişebilme özelliği ile ”Dağın Leydisi” olarak bilinmektedir. Kırılgan dalları, ince yaprakları ve çiçekleriyle kadınlığı, doğumu ve yaşamı simgelemektedir. Aynı zamanda ilk kadının üvez ağacından yaratıldığına inanılmaktadır.

Kırmızının korucuyu bir renk olduğu düşünülmekle birlikte, Rowan ağacının meyvelerinin de, Kelt kültüründe büyü ve büyücülerden koruma olarak kullanılabileceğine inanılmıştır. Meyvenin altında bulunan beş köşeli sembol, bir korucuyu simge olarak kültüre girmiştir. Bu simgenin yaşayanları ölülerden koruduğu düşünülmüş, doğaüstü varlıkları uzaklaştırdığına inanılmış, bu sebeple de  koruyucular ve muskalar yapılarak ve evlerin girişi gibi yerlere asılmıştır. Kapıların girişlerine de dikilen bu ağaçların, dini ritüeller dışında parçalanarak kullanılması yasaklanmıştır.

Üzerlerine, kehanet için rünlerin yazıldığı Rowan ağacının dalları, ölüm ve yeniden doğuşun temsili olarak cenaze törenlerinde kullanılmıştır. Yenilikleri temsil eden Beltane ateşinde kullanılan dokuz ağaçtan biri olarak Üvez ağacının, Kelt mitolojisine göre, nehirde sürüklenen Thor’u dalları ile kurtardığına inanılmıştır. Thor’un yanı sıra şifa, şiir ve sanatı temsil eden tanrıça Brigit, Üvez ağacından yapılmış bir asa taşımaktadır ve daha birçok tanrı üvez ağacıyla ilişkilendirilmektedir. Rowan ağacı, aşkı ve güzelliği temsil eden Galler tanrıçası Creiddylad’in de sembolü olarak görülmektedir.

Üvez ağacının dallarını taşıyarak, psişik güçlerin geliştirilebileceğine inanılmış, kahinler ve Druidlere gelecekten kehanetler geldiğine inanılmıştır. Aynı zamanda üvez ağacının, ay doğumunda perilere ev sahipliği yaptığı da söylenmektedir.

Bu tarz içerikleri okumaktan keyif alıyorsanız sitemizde bulunan “Yunan Mitolojisinde İlham Perileri: Müzler” adlı içeriğimize göz atabilirsiniz.