Portekiz denildiğinde akla ilk gelen; Portekiz’in sembollerinden olan azulejoların kökenine, tarihsel gelişimine, Azulejo renklerine ve tarihi azulejoların incelenebileceği yerlere bu yazımızda ayrıntılı olarak yer veriyoruz.
Mavi ve beyaz rengin uyumunun en güzel yansımalarından olan azulejolar, yadsınamayacak düzeyde köklü bir geçmiş sahiplerdir.
Azulejoların Kökeni ve Tarihi
Portekiz azulejoları, zaman içerisinde, birçok gelişim göstermiştir. Tarih arenasındaki gelişimlerini ayrıntılı olarak inceliyoruz.
Azulejo Kelimesi’nin Kökeni
Azulejo terimi, “cilalı taş/seramik/ küçük taş” anlamına gelen Arapça “az-zulayj” kelimesinden gelmektedir. Azulejo ifadesini, Morolar’ın İber Yarımadası’na 13. yy’da getirdiği düşünülmektedir.
Köklü bir geçmişe sahip olsa da, erken Portekiz azulejos’undaki etkileri 15. yüzyılda, İspanya’dan getirilmiştir. Başlangıçta nötr tonlarda geometrik şekillere kesilmiş oldukça basit yapılar olduğu bilinen ilk azulejoların; erken döneme ait hiçbir çini işi günümüze ulaşmamıştır.
Azulejoların Tarihi
Portekiz Kralı I. Manuel, Granada’daki (günümüz İspanya’sı) Elhamra Sarayı’nı ziyareti esnasında oldukça büyülenmiş ve Sintra‘daki sarayının da aynı ihtişam ve zengin çinilerle süslenmesini istemiş, böylelikle Portekiz, azulejo ile tanışmıştır.
Azulejo’nun ilk örnekleri Sevilla’dan ithal edilmiş ise de; Morolar’ın etkisi ile islam sanatı ve hukukuna uygun bir şekilde insan figürleri olmadan sadece geometrik desenlerle tasvir ediliyordu.
Portekizli ressamlar, zamanla dekoratif süslemelerden vazgeçip tasarımlarına insan figürleri eklemeye ve hayvanları resmetmeye başlamışlardır. Zamanla azulejo’lar, Hıristiyan efsanelerini, tarihi olayları tasvir etmiş ve sadece dekoratif amaçla değil; aynı zamanda mimari tarzda neme, sıcağa ve gürültüye karşı da koruyucu olarak kullanılmaya başlamıştır.
Azulejo Renkleri
Azulejolar, mavi ve beyazın hakim olduğu sade bir renk paletiyle dekore edilmekte ise de; bu renklerin Keşifler Çağı’ndan (15. – 18. yüzyıllar) etkilendiği ve o dönemde moda olduğu düşünülmektedir.
Çin’deki Ming Hanedanı porseleninden etkilenen, Büyük Keşifler zamanında moda renkler olan sadece beyaz ve mavi bu nedenle öne çıkmaktadır. Çin seramiklerinde kullanılan mavi rengin nazardan ve büyüden koruduğuna inanıldığı için, Portekizlilerin’de azulejo renkleri olarak; mavi- beyaz kullanımını uzun süre sürdürmelerinde bu inancın katkısı olduğu düşünülmektedir.
Zamanla, azulejo renkleri olarak; sarı (bazen altın rengi görünümlü) ve yeşil rengi de kullanılmış ise de, mavi- beyaz renkli seramik sanatı azulojolar oldukça popüler kültür mirasları olma özelliğini kaybetmemişlerdir.
Tarihi Azulejoların İncelenebileceği Yerler
Lizbon’da bulunan Ulusal Azulejo (Çini) Müzesi’nin ziyareti halinde, Portekiz çini sanatının başlangıcından günümüze kadar olan gelişimi ziyaretçilere sunulmaktadır.
Diğer dikkat çeken lokasyolar ise; São Vicente de Fora Manastırı, Fronteira Sarayı, Porto’da bulunan; São Bento İstasyonu, Almancil’de São Lourenço Kilisesi, Mealhada’da bulunan Buçaco Sarayı, Lamego’nun Nossa Senhora dos Remedios Kilisesi‘nde ve Evora’nın birçok kilisesi tarihi azulejoların izlerini sürmek ve ihtişamlı görüntülerine şahit olmak için uygun yerlerdir.
Portekiz’i ziyaret eden birçok misafirin ilgisini çeken göz alıcı azulejolar, ziyaretçiler için de oldukça kıymetli seyahat anıları olma özelliklerini sürdürmektedir. Bu nedenle, ülke genelinde, anı azulejoları da turistlerin beğenisine sunulmaktadır.
Bu gibi içerikler ilginizi çekiyorsa; sitemizde yer alan ve köklü bir geçmişe sahip dünya üzerinde sadece ülkemizde rezervi bulunan “Afyon Menekşe Mermeri Pavonazzetto’nun Hikayesi” ni incelemenizi öneririm.
