Yamnaya halkları veya Yamna kültürü nedir? Yamnaya kültürünün Avrupa tarihine ve mitolojisine etkileri nelerdir? Yamnaya mitolojisi ve ilk mitolojiler. Tüm Hint-Avrupa kültürlerinin atası Yamnaya kültürüyle ilgili detaylar ve bilgiler.
Related Articles
Yamnaya Kültürü Nedir?
Yamnaya kültürü, veya Yamna kültürü, günümüz Hint-Avrupa kültürlerinin çoğunun atasıdır. Yamnaya kültürü geç Bakır Çağı’ndan erken Tunç Çağı’na kadar günümüz Ukrayna‘sında yaşamış olan bir halktır.
Günümüz Hint-Avrupa kültürlerinin çoğunun atasıdır. Yamnaya kültürlerini diğerlerinden ayıran en büyük özellik atlara ve savaşa olan yatkınlıklarıdır. Ayrıca Yamnaya halkının atları ve sığırları ilk evcilleştiren halk olduğu düşünülmektedir.
Yamnaya kültürü aynı zamanda çukur mezar kültürü veya Okra Mezar kültürü olarak da bilinmektedir. Bunun sebebi Yamnaya’lıların ölülerini çukur mezarla gömmelerinden kaynaklanır. Bu mezar kültürü sonrasında Kelt, Germen ve Slav kültürlerinde de gözlenmiştir.
Yamnaya Kültürünün Kökeni Nedir?
Yamnaya kültürünün insanları, Doğu Avrupa avcı-toplayıcıların ve Kafkasyalı avcı-toplayıcıların karışımından oluşmuştur. Fakat Yamnaya halkları Kafkasya’yı terk edip Avrupa’ya indiklerinde Neolitik Avrupalı çiftçi toplumlarla da birleşmişlerdir.
Avrupaya inen Yamnaya halkları Corded Ware kültürünün de öncüleri olmuştur. Günümüzde Yamnaya DNA’sı en çok Kuzey Avrupa ve Balkanlar’da mevcut.
Yamnaya Halkının Irksal Özellikleri Nelerdir?
Yamnaya halkı açık ten renkleriyle ve siyah saçlarıyla bilinirlerdi. Ortalama bir Yamnaya erkeğinin boyu 1.70 ve 1.75 arasında olsa da yaşadıkları döneme göre oldukça uzunlardı.
Avrupa’ya inen Yamnaya halkları diğerlerine göre daha açık saç ve ten rengine sahip oldular. Neolitik Avrupalı çiftçilerle birleşen. Yamnaya halkları daha açık ten ve açık saç renklerine sahip oldular.
Kafkasların doğusuna ve güneyine ilerleyen Yamnaya halklarının çoğu ırksal özelliklerini korumayı başardı. Günümüzde Yamnaya DNA’sı en çok İskandinavya’da ve Balkanlar’da bulunmaktadır. Bunun dışında Yamnaya DNA’sının düşük kafein kullanımıyla alakalı olduğu düşünülmektedir.
Yamnaya Kültürü Ve Hint-Avrupa Dilleri Kökeni
Yamnaya halkları günümüzde konuşulan birçok dilin atalarıydı. Yamnaya halkları Proto Hint-Avrupa dili adını verdiğimiz bir dili konuşuyordu. Günümüzde konuşulan İngilizce, Fransızca, Rusça ,Hintçe ve diğer tüm Hin-Avrupa dilleri bu dilden türemiştir.
Dünyadaki dillerin neredeyse hepsinin atası olan bu dil, ilk olarak Yamnaya halkı tarafından konuşulmaya başlanmıştır.
Yamnaya Mitolojisi Nedir?
Yamnaya mitolojisi aynı zamanda Proto Hint-Avrupa mitolojisi olarak da bilinir. Avrupa mitolojilerinde bulunan tüm figürler ve hikayeler Yamnaya mitolojisinden türemiştir.
Yamnaya mitolojisinin neye dönüştüğü bilinse de geçmişi biraz tartışma konusu. Dünya Ağacı ve Gök Tanrı figürlerinden dolayı Yamnaya mitolojisinin Orta-Asya steplerinde ve Sibirya‘da orataya çıktığı düşünülüyor. Yamnaya mitlerinde en çok karşımıza çıkan figürlerse Dyeus, Perkwunos, Yemo, Manu ve Trito.
Gök Baba Dyeus
Dyeus, veya Dyeuss Pater, Hint-Avrupa mitolojisindeki baş tanrı. Dyeus, doğrudan Gök Baba anlamına gelmekte. Dyeus, gök anlamına gelirken Pater baba anlamına geliyor. Daha sonrasında bu figür Yunan mitlerindeki Zeus olarak karşımıza çıkıyor.
Göklerin efendisi olan Dyeus, Yamnaya halkı için oldukça önemliydi. Tüm gök olayları Dyeus ile anılıyordu. Bunun dışında Dyeus’un tüm evrenin efendisi olduğuna da inanılıyordu.
Güç ve Savaş Tanrısı Perkwunos
Perkwunos, veya Perkunas, Yamnaya halkının güç ve savaş tanrısıydı. Perkwunos’un anlamı yıldırım veya vuran anlamlarına geliyor. Balto-Slavic kültürlerdeki Perkunas figürü ve Slav mitlerindeki Perun doğrudan bu figürden gelmekte. Ayrıca Thor ve Jupiter figürlerinin de Perkwunos ile bağlantılı olduğu düşünülüyor.
Perkwunos ilk savaş tanrısı olarak da biliniyor. Yamnaya halkının ilk savaş tanrısı olan Perkwunos baltasıyla kötülüklerle savaşıyor veya gücüyle insanlara yardım ediyor. Savaşçı bir toplum olan Yamnaya halkı için Perkwunos belik de en önemli tanrıydı.
Yemo, Manu ve Trito
Yemo, Manu ve Trito, Hint-Avrupa kozlomojisindeki ve Yamnaya kültüründeki en önemli figürler olabilir. Yemo ve Manu Yamnaya mitolojisindeki at binen ikiz kardeşleri temsil ediyor olabilir. Bu ikizler aynı zamanda Kutsal İkizler olarak da biliniyor. Yemo ve Manu Yamnaya halkalarının koruyucu tanrıları olabilir. Mitlerin bir kısmında Manu ilk rahip olarak tanımlanıyor. Yemo’da kimi zaman bir dev olarak tasfir ediliyor.
Trito ise ilk savaşçı olarak anılıyor. Yunan mitlerindeki Herakles‘in veya Norse mitlerindeki Thor’un bu karakterden esinlendiği düşünülüyor. Trito, Proto Hint-Avrupa mitlerindeki kötü ejder olan Ngwhi’yi öldürmek için yola çıkıyor ve savaş tanrısı Perkwunos’dan yardım alarak ejderi öldürüyor.
Yamnaya Diyeti Nedir?
Yamnaya diyeti diğer ön toplum diyetlerinden oldukça farklıydı. Birçok araştırmacıya göre Yamnaya halkı ilk defa hayvan sütü içmeye başlayan halk olabilir. Yamnaya diyetinde süt ve süt ürünlerinin önemi oldukça fazlaydı.
Yamnaya halkının diyetinde tahıl ve buğday ürünlerine rastlansa da bu halk daha çok hayvansal ürünleri tercih ediyordu. Yamnaya diyetinde at eti ve at sütü olduğuna dair kanıtlar da var.
Yamnaya diyetindeki bir önemli ürün de çiğ et olabilir. Yamnaya halkının ateş kullanabildiğini biliyorduk. Fakat bazı uzmanlar Yamnaya halkının etlerini çiğ tercih ettiklerini düşünüyor.
Yamnaya kültüründeki av geleneklerine bakıldığında etlerini daha çok çiğ yediklerini düşünebiliriz. Bunun dışında Yamnaya kültüründe avlanan her hayvanın bir tanrıya kurban olarak sunulduğu da düşünülüyor.
Bir başka antik medeniyet olan Mayalar hakkında da bilgi almak için “Maya Uygarlığı Kökeni, Kültürü ve İnançları” adlı yazımızı inceleyebilirsiniz.
