Bu yazımızda; Phubbing teriminin ne olduğuna, başka bir deyişle sosyotelizmin özelliklerine değiniyor ve phubbing etkisinin ilişkilerimizi, ruh sağlığımızı nasıl etkilediğine ve bir phubber olup olmadığınıza ayrıntılı olarak yer veriyoruz.

Sosyotelizm(Phubbing) Nedir?

Macquarie Sözlüğü önderliğinde; dil bilimci, münazara şampiyonu, çapraz bulmaca uzmanı, şair ve birkaç yazarın ekip halinde, çeşitli araştırmalar yaparak; İngilizce ‘phone’ ve ‘snubbing’ kelimelerinin birleşiminden “Phubbing” kelimesini oluşturmuşlardır. Phubbing yapan kişiye “phubber” (sosyotelist), görmezden gelinen kişiye ise “phup” ismi verilmektedir.

Oldukça genç bir kelime olan Phubbing’in Türkçe bir karşılığı ise “Sosyotelizm” olarak anılmaktadır. Phubbing; gelişen teknolojinin kişilerin sosyo-kültürel yaşamına olumsuz etkileri olarak özetlenebilmektedir.

Genel anlamıyla Sosyotelizm, kişinin akıllı telefonuyla ilgilenip, ortamda iletişim halinde olduğu kişiyi/kişileri yok sayması, onları umursamayıp sosyalleşmeyi yüz yüze yapmaktan ziyade telefon üzerinden yapmasıdır.

En basit haliyle; telefonu gereksiz açıp kapatma, bildirim kontrolü yapma bile sosyotelizm davranışı olarak kabul edilmektedir. Burada karşılaşılan ve sorun olarak isimlendirilen nokta; telefonla sosyalleşme değil, karşıdaki kişinin muhatap alınmayıp, telefonun tercih edilmesidir.

Sosyal çevrenizde asosyal konuma düşmeye başladıysanız bir sorundan söz edilebilmektedir. Phubbing bir hastalık olmayıp tamamıyla bir bağımlılık; internet/telefon bağımlılığıdır.

Phubbing İlişkilerinizi Nasıl Etkiler?

Phubbing’in, çevremizdeki insanlarla olan iletişimimizi ve ilişkilerimizi olumsuz yönde etkilediği bir gerçek. Bugün, ülkemizde ve tüm dünyada oldukça yaygın ve aktif bir şekilde, akıllı telefon kullanımı hakim.

Çeşitli mekanlarda bir araya gelen insan topluluklarını gözlemlediğimizde; yüz yüze konuşma sırasında mesajlaşmanın, sosyal medya takibinin; anlık fotoğraf paylaşımlarının sıklaştığı aşikar.

Yapılan araştırmalar sosyotelizme maruz kalan kişinin, kendisini değersiz hissetmesine ve ilişkisine mesafe koyma eğilime yol açtığına işaret etmektedir. Sadece sosyal ilişkilerimizi değil, evlilik yaşantısını da etkileyen phubbing, evlilik memnuniyetini de azalttığı sonucuna ulaşılmış; ayrıca, daha az iletişim halinde olan ailelerde kuşak çatışmalarının da arttığı gözlemlenmiştir.

Phubbing Ruh Sağlığınızı Nasıl Etkiler?

Journal of Applied Social Psychology’de yayınlanan bir araştırmaya göre, Phubbing’in dört “temel ihtiyaç” için bir tehdit oluşturduğu ortaya konulmuştur. Bu temel ihtiyaçlar şunlardır:

1. Aidiyet
2. Özgüven
3. Anlamlı varoluş
4. Kontrol

Araştırmalar ayrıca, phublanan kişilerin telefonlarına ulaşma ve bu boşluğu doldurmak için sosyal medya ağlarıyla etkileşime geçme olasılıklarının daha yüksek olduğunu göstermektedir. Bu da bir kısır döngünün başlangıcıdır.

Ayrıca, sosyal medyaya ile haşır neşir olmak durumu daha da kötüleştirebilmektedir. Computers and Human Behavior’da yayınlanan araştırmaya göre, sosyal medyanın ruh sağlığınız üzerinde olumsuz bir etkisi saptanmıştır.

Çalışma, sosyal medyanın depresyonu tetiklediğini ve sosyal medyayı ne kadar çok kullanırsanız, depresyon veya endişe yaşama olasılığınız o derece yüksek olduğunu ortaya koymuştur.

Phubber Mısınız? Nasıl Kurtulursunuz?

Telefonunuzla ve yüz yüze  olmak üzere aynı anda iki görüşmeye devam ediyorsanız; sosyal ortamlarınızda telefonunuzu hemen çıkarıyorsanız; telefonunuzu daima göz hizasında tutuyorsanız; phubbing yaptığınızdan söz edilebilir.

Phubbing’i Nasıl Durdurursunuz?

Phubberlıkla, biraz istekli olmanız halinde oldukça kolay başa çıkabilirsiniz. Sosyal medya hayatımızın merkezindeyken, gündemi oradan takip ediyor, birçok toplulukla saniyeler içerisinde iletişim kurabiliyorken; sosyal medya hesaplarınızı kapatma fikri oldukça tedirgin edici. Bu sebeple, doğru bir yol olmayabilir.

Ancak; kendinize telefonsuz bir alan yaratabilirsiniz. Phubbing’i durdurmak için telefonunuzu daha bilinçli kullanmayı öğrenmelisiniz. Her konuda olduğu gibi “Sosyotelizm”in de farkında olmak, onunla başa çıkmanın en kolay yollarından biridir. Bir topluluktayken, eylemlerinize dikkat etmek, başlangıç için oldukça uygundur.

Yemekleri telefonsuz bir bölgede yemek bir seçenektir. Eğer bildirim ses ve uyarıları ya da titreşim sizi rahatsız edecekse, ilk olarak “rahatsız etme” modunda telefonunuzu bırakabilirsiniz.

Hatta kendinize meydan okuyabilir ve telefonunuzu görmezden geldiğiniz zamanlarda küçük ödüllerle kendinizi şımartabilirsiniz.

Phubbing öğrenilmiş bir davranıştır. Farkındalığınızı yükselterek ve biraz üzerine giderek bu alışkanlıktan kurtulabilir; zihin sağlığınızı ve ilişkilerinizi daha sağlıklı hale getirebilirsiniz.

Bu tavsiyeler sizin için çözüm olmazsa; bu bağımlılıkla başa çıkamıyor olabilirsiniz. Bir uzmana danışmak oldukça yararınıza olacaktır.

Stop Phubbing Akımı Nedir?

Bu akım, ilk olarak Facebook sayfası ve web sitesi üzerinden, Phubbing kelimesini de bulan Macquarie Sözlüğü’nün tanıtımı için tasarlanmış bir harekettir. Stop Phubbing web sitesi ilk olarak McCann’de staj yapan Alex Haigh adlı Avustralyalı bir üniversite öğrencisi tarafından oluşturulmuştur.

Stop Phubbing akımı zamanla büyüyerek, insanların kendileri ile iletişim kurmak yerine telefonları ile ilgilenen insanları ifşa ettikleri bir paylaşım platformu haline gelmiş; ardından da, sosyalleşme ve iletişim temelli organizasyonlar oluşturmaya başlamıştır.

Bu tarz içerikler ilginizi çekiyorsa, sitemizde yer alan; “Seyirci Etkisi Nedir? Gerçek Hayattan Örneklerle Bystander” yazısına göz atabilirsiniz.