Bazı magmalar patlayarak yüzeyde kristalleşirken, diğerleri zirveye ulaşmadan çok önce sertleşirler. Bu işlemler, magmanın soğuması ve ayarlanmasıyla oluşan temel magmatik kayaçları oluşturur.

Magma Nasıl Oluşur ve Nerede Bulunur?

Magma, Dünya’nın katmanlarının derinliklerinde görünür. Bu tür yüksek sıcaklık koşullarında, kayalar erime eğilimindedir. Bununla birlikte, belirli bir aralıkta, magma içindeki minerallerin erime noktalarındaki farklılıktan dolayı yalnızca birkaç kaya erir. Buna kısmi erime denir. Sıcaklık yükseldikçe veya soğudukça magmanın bileşiminin değişmesine Neden Olur. Kayanın ağırlığından dolayı, Dünya’nın içindeki basınç derine indikçe artar. Artan stres, erime sıcaklığını yükseltir.

Dünya yüzeyinde belirli bir sıcaklıkta kolayca eriyen kayalar, yüzeyin derinliklerinde katı olma eğiliminde olacaktır. Ayrıca litostatik basınçtaki bir azalma, kayaların doğru sıcaklıkta erimesine neden olur. Konveksiyon akımları, manto malzemesinin belirli bir sıcaklık aralığında yüzeye doğru hareket etmesine neden olur. Konveksiyon akımları, erimiş mantonun sürekli ısınması ve soğuması nedeniyle levha tektoniğinin hareketine yol açan süreçlerdir. Katı kaya, üzerindeki stres kritik bir eşiğin altına düştüğü için herhangi bir ekstra ısı girişi olmaksızın kendiliğinden erir.

Çoğu magma, dekompresyon erimesi olarak bilinen bu aşamada Dünya’da yaratılır. Katı kaya erimiş kayadan daha yoğun olduğundan, magma çevredeki kayanın içinden yukarı doğru hareket eder. Küçük miktarlarda magma daha sonra magma odaları yapmak için toplanır.

Neden Çeşitli Kaya Dokuları Buluruz?

Magmatik kaya dokuları, çeşitli minerallerin tanelerinin boyutlarına göre geniş bir şekilde bölünmüştür. Bunlar iri taneli (gözle görülebilen ayırt edici taneler içeren) ve ince taneli kayaçlar (mikroskop altında bile tanımlanamayan tane boyutu) olarak sınıflandırılır.

Jeologlar, lav hızla katılaştığında ince taneli veya camsı kayaların oluştuğunu keşfettiler. Lav daha kademeli olarak sertleştiğinde ise kaba taneli dokularla sonuçlanır. Bunun nedeni, kristalleşme ilerledikçe, erimiş haldeki moleküllerin belirli noktaları işgal etmesi ve artık oluşturan kristal kafes içinde hareket etmelerine izin verilmemesidir.

İlk olarak, küçük kristaller tarafından bir model oluşturulur. Daha sonra kristalleşen sıvıdan bu bölgelere daha fazla atom bağlandıkça küçük taneler oluşur. Kristaller, ancak yavaş büyümeleri ve büyüyen bir kristal üzerinde uygun konumlarına sabitlenmeleri için fırsat verilirse büyük boyutlara ulaşabilirler. Lavın Dünya’nın soğuk yüzeyine püskürmesi gibi, bir sıvı aniden donarsa kristaller oluşamaz. Bunun yerine, birkaç küçük kristal aynı anda oluşmaya başlayarak camsı bir görünüme neden olur.

Magmatik Kayaçların Farklı Bileşimlerine Ne Sebep Olur?

Magma çeşitli kayaların oluşumunu idare eder. Bunun nedeni, erimiş magmanın içindeki çeşitli minerallerin çeşitli sıcaklıklarda katılaşmasıdır.

Magma daha düşük bir sıcaklık aralığına geldiğinde, o sıcaklıkta kristalleşen mineraller eriyikten çekilir ve bileşimini etkiler. Daha fazla soğutma, daha fazla taneyi katılaştırır ve sürekli olarak magmanın kimyasal yapısını değiştirir. Magmanın kimyasını değiştiren bu mekanizmaya Magmatik Farklılaşma denir.

Magmatik Süreçlerde Levha Tektoniğinin Rolü Nedir?

Magmanın oluşumu iki ana tektonik ortamla ilgilidir. Okyanus ortası sırtlar, tektonik plakalar birbirinden ayrıldığında ve yeni okyanus tabanları oluştuğunda oluşur. Büyük volkanik patlamalar (çoğunlukla bazalt), levhalar bölündüğünde deniz tabanına yükselen erimiş kayalardan kaynaklanır. Batma bölgeleri vardır. İki kıta levhası çarpıştığında ve levhalardan biri okyanusal olduğunda meydana gelir. Okyanus litosferi, sıcak mantoya dalar ve çeşitli bileşimlerde magma üretmek için erime yaşar.

Manto tüyleri, büyük magma oluşumunun başka bir bölgesidir. Onları diğer tektonik ortamlardan ayıran şey, levha sınırları boyunca meydana gelmemeleri, bunun yerine litosferik levhalar içinde meydana gelmeleridir.

The post Sıcaklık Ve Basınç Kayaların Oluşumunu Nasıl Etkiler? first appeared on .