Artisans Dergi 10. Sayısı için Geleneksel tekniklerle çağdaş sanata imzasını atan Okan Koparan'la çalışmalarına devam ettiği atölyesinde bir araya geldik ve kullandığı teknikler üzerine konuştuk.
Related Articles
Kısaca seni tanıyabilir miyiz?
Kendimi bulmak üzere çıktığım yolculuğa ressam Ayla Birkan ve Mustafa Karyağdı'dan desen dersleri alarak başladım ve akabinde Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi'nde lisans eğitimine adım atarak, Geleneksel Türk Sanatları bölümünden mezun oldum. Lisans eğitimimin hemen başlarında ressam Prof. Dr. Tülin Onat'ın resim atölyesinde kendisiyle bire bir çalışma fırsatını buldum ve süreç artık kendisini usta-çırak ilişkisine teslim etti. Klasik sanatlar ve çağdaş resim sanatını eş zamanlı teneffüs ederken bu durum bende şüphesiz yeni farkındalıklar yaratmaya başladı. Bu referansla atölyemde sanat üretimlerimi devam ettirirken karma ve kişisel sergilerle kendimi ifade etmeye çalışıyorum.
Geleneksel sanat ile çağdaş sanat yorumu üzerine neler düşünüyorsun?
Günümüzde de yeni projelerle farklı zeminler ve farklı mekanlarda karşımıza çıktığını gözlemliyoruz. Ulaşılabilirlik ve tanınırlık açısından Geleneksel Türk Sanatlarının yaşadığımız yüzyılın bazı getirilerine uyum sağlamaya ihtiyacı olduğunu savunanlardanım. Çağdaş sanatlar adından da anlaşıldığı üzere kendisini sürekli güncel tutmasından dolayı tüm dünyada farklılıklarıyla her anlamda hayatımızın bir parçası haline geldi. Teknolojiye dönüşen hayatımız, bienaller, resim fuarları, sergiler hatta yaşadığımız semtlerin duvarlarında dahi bize görseller sunmakta. Farklı alanlarda ya da aynı sınırlar içerisinde farklı disiplinlerin birbirleriyle ilişkilendirilmesi gelişim ve yenilik için heyecan verici. Ben de kendimi bu gruba dahil hissediyorum.
Minyatür tekniklerini kullanarak güncel bir kavramı işlemek üzerine neler düşünüyorsun?
Farklı denemeler yapılıyor olması ve insanların minyatüre ilgi duymaları açıkça beni cesaretlendiriyor. Minyatür sanatının teknikleriyle güncel kavramları işlemek ya da modern sanatlarla aynı zeminde buluşturmak Geleneksel Türk Sanatları için oluşan risklere sebebiyet verme tehlikesini de beraberinde getiriyor. Geleneksel sanatların geleneklerine bağlı kalarak uygulandığı alanların içerisinde kurallarından, zarafetin gücünü aldığı işçiliğinden ve estetik kaygılarından uzaklaşılmaması gerektiği düşünüyorum.
Şu an üzerinde çalıştığın projeler nelerdir?
Minyatür sanatı eğitim sürecimde; minyatür tarihi, teknikleri ve üzerinde durulan konuların yanı sıra o zamanki adıyla nakkaşların (minyatür sanatçıları) bir nevi vakanüvistik misyonu üstlenmeleri şu an için çıkış noktam diyebilirim. Sanatçıların yaşadığı, kendini ait hissettiği ülkelerin ve dünyanın gerçeklerine tanık olmakla yükümlü olduklarına inanıyorum. Denemelerimi bu düşüncenin ışığında geçmiş ya da yakın tarihin beni düşündüren, sorgulatan olaylarına eleştirel bir bakışla yapıyorum.
Kullandığın tekniklere dair ilginç bilgiler verebilir misin?
Geleneksel Türk Sanatları bu bağlamda organik oluşu, öğreticiliği ve geliştiriciliği farklılık yaratıyor. Geleneksel sanatların icrasında eserin yapılacağı zeminin hazırlanması (murakka) işleminden bahsedersek daha temel bir örneklendirme olur.
Murakka; bir kaç kağıdın suları aksi yönde olmak üzere üst üste yapıştırılmasıyla elde edilen mukavvaya verilen addır. Doğadaki bütün bitkilerin bir rengi vardır ve doğal boya olarak kullanılabilirler. Elde edilmek istenilen zemin rengi ve oluşturulacak kompozisyona göre bitkinin ne olduğuna karar verilmeye özen gösterilmelidir. Örneğin; çayla boyanan bir kağıt, çayın içinde bekletilme süresine göre bize kahverenginin tonları arasında bir skala sunacaktır.
Buğday nişastası, su, sığır jelatini ve şap yardımıyla birbirlerine yapıştırılarak elde edilen murakkanın en son aşaması, doğal boyar maddelerle boyadığımız asıl kağıdımızın en üst tabaka olarak yapıştırılmasıdır.
Elde ettiğimiz kağıtlar, Klasik Türk Sanatlarının Minyatür ve Tezhip sanatları alanında zemin olarak kullanılmaktadır. Zarif ve ince bir işçilik icra edilmesinden dolayı doğal kağıt yapım aşamasında kullanılan muhallebi, oluşabilecek hataları ve kazaları telafi etmek için mucizevi bir görev üstlenmektedir.
Geleneksel Türk Sanatlarında altın, is mürekkebi ve boya kullanılmaktadır. Kağıt yapımındaki organik madde kullanımı üretim sürecinde de devam eden bir tutumdur. Boyanacak alanda altın kullandığımızda madeni etkisini sürdürüp mat bir görünüm sunduğundan, bu matlığı gidermek için akik taşı ya da istiridye kabuğunu burun ve saç yağımıza sürüp altının üzerinde gezdiriyor ve parlamasını sağlıyoruz. Muhallebinin mucizesi ise hata yaptığımız zaman ya da eserin üzerinde istenmeyen bir leke oluştuğunda temiz bir fırça ve tükürük yardımıyla silebiliyor olmamız. İlk duyulduğunda hoşnutsuzluk ve şaşkınlık uyandırsa da tamamen organik olması ve yüzyıllar boyunca kağıdın orijinalliğini korumasına yardımcı olması güven verici. Müzelerde, saraylarda ve koleksiyonlardaki el yazması eserlerin hala ilk günkü gibi kalması bu sebeptendir.
Geliştirilen tekniklerin üzerine yenilik getirilemediği takdirde orijinaline uyum sağlamamak Geleneksel Sanatların tek başına ya da farklı disiplinlerle beraber uygulanmasında bir tehdit unsuru oluşturmaktadır. Bu bağlamda konumuz itibariyle çağdaşlaştırma denemelerinde daha hassas olunması gerektiğini düşünüyorum.
Atölyede kişisel üretimin dışında neler yapılıyor?
Atölyem, program dahilinde haftanın bazı günleri açık atölye olarak aktif. Minyatür ve resim derslerinin yanı sıra 'el yapımı organik kağıt yapımı' başlığı altında murakka yapımı workshopları düzenliyorum. Farklı meslek grupları, farklı kültürlere sahip insanlarla tanışıp, karşılıklı bilgi ve fikir alışverişi yapmak hepimize iyi geliyor. Sosyal medya ve internet sitesi üzerinden iletişime geçip, ortak müsait günlerde çalışmalarımızı sürdürüyoruz.
x
