Alejandro Aravena, katılımcı mimarinin öncüsü olarak tanınıyor. Kariyerini düşük maliyetli konutların gelişimine ve doğal afetlerden sonra şehirlerin yeniden inşasına adamış olan Şilili mimar, ucuz konut sorununa yaklaşımı ile 2016 yılı Pritzker Mimarlık Ödülü’nün de sahibi oldu.

Alejandro Aravena, Latin Amerika’daki metropollerin ucuz Konut problemlerini çözmek için katılımcı mimari olarak da görülen “genişletilebilir konut” fikrinin sahibi. Mimari çalışmaları, kurumsal binalardan özel konut tasarımına dek çeşitlilik gösterse de kent ve kırsaldaki düşük bütçeli ve katılımcı sosyal konut projeleri, sanatçının kariyerinin temelini oluşturuyor.

Tasarladığı ve inşa ettiği yapılarda, estetik kaygıdan ziyade kamu ihtiyaçlarını karşılamaya odaklanan sanatçı, imtiyazlı olmayanlara ekonomik fırsatlar sunan, doğal afetlerin etkilerini hafifleten, enerji tüketimini azaltan ve kamusal alanları bolca kullanan bir mimariyi benimsiyor. Tasarımlarında da yerel malzemeleri ve basit formları tercih ediyor.

Akademik ve profesyonel kariyer bir arada

Haziran 1967 tarihinde Şili’nin başkenti ve en büyük şehri olan Santiago’da doğan sanatçı, öğretmen bir anne-babanın çocuğu. Tüm Latinler gibi gerçek ismi de oldukça uzun: Alejandro Gastón Aravena Mori.

Temel eğitimini bir devlet okulunda yapan Alejandro Aravena, liseyi ailesinin öğretmenlik yaptığı özel bir Alman okulunda yarı burslu olarak okudu. Üniversiteyi Şili Katolik Üniversitesi Mimarlık Tasarım ve Şehircilik bölümünde tamamladıktan sonra Venedik’e giderek Mimarlık Üniversitesi Enstitüsü ve Güzel Sanatlar Akademisi’nde lisans üstü eğitimler aldı. 1994 yılında kendi atölyesi olan Alejandro Aravena Arquitectos’u açtı. Aynı yıl, aktif mimarlığın yanı sıra, Şili Katolik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nde profesör oldu. 2000 yılından itibaren de Harvard Üniversitesi’nde misafir öğretim üyesi olarak görev yapmaya başladı.

Kurduğu ofisi ile mimari çalışmalarına devam ederken kariyerini sosyal etki projelerine yönlendirdi ve 2001 yılında konut, kamusal alan, altyapı ve ulaşım dahil olmak üzere kamu yararına odaklanmış olan Elemental SA’yı kurdu.

Elemental, sosyal altyapı projeleri, ulaşım, kamu alanı çalışmalarının yanı sıra, özellikle “genişletilebilir konut” sürecine katılmasıyla tanındı. Süreç, bir topluluğun sakinlerinin inşaat işlerini zamanla tamamlamalarına ve böylece kendi yaşam standartlarını oluşturmalarına izin veriyor.

Genişletilebilir konut

Alejandro Aravena’nın tarafından önerilen ve uygulanan genişletilebilir konut, barınma olanağı sağlayan küçük bir ev yerine “yarım büyük bir ev” ya da “iyi bir evin yarısı” olarak da tanımlanabilir. Evlerin en belirgin faydası, bütçesi dar ailelere ileriki yıllarda elde edecekleri kaynaklar ile evlerini istedikleri gibi genişletme ve iyileştirme imkanı sunuyor olması.

Ayrıca, genişletilebilir konutlar, sosyal konutlarla kıyaslandığında sahiplerine büyük avantajlar sağlıyor. Sosyal konutlar genellikle ucuz malzeme, düşük kalite ve şehir merkezlerinin uzak bölgelerinde inşa ediliyor. Halbuki, genişletilebilir konutlar, yarım bırakılıp zaman içinde bütçe bulundukça tamamlandığı için, hem konum hem de kalite açısından istenilen düzeye getirilebiliyor. Böylece düşük gelirli aileler hayal ettikleri eve sahip olabilme olanağına sahip oluyor.

Genişletilebilir konut fikrinin en önemli örneklerinden biri Şili depreminden sonra yapılan Villa Verde konutları. Şili konut politikaları doğrultusunda inşa edilen yarısı tamamlanmamış evler 57 metrekareden 85 metrekareye kadar büyütülebiliyor.

Pek çok ödülün sahibi olan, pek çok komisyon ve mimari oluşumlarda görev alan, bir çok üniversitede ders veren Alejandro Araven, makale ve konferanslarının yanında elli ülkede yayımlanmış olan bir çok kitabın da yazarı.

Önemli eserleri

Edward’s Üniversitesi Yurtları
Dar bir alana 300 yatak, sosyal alan ve diğer hizmetlerin sığdırıldığı yapının, bölgedeki sert iklime dayanması için dış mekanlarda yapı malzemesi olarak ağır ve sert malzemeler seçilmiş.

Novartis Ofis Binası
Şangay’daki binada yer alan ofisler farklı çalışma şekillerini ve kullanıcılar arasındaki etkileşimi teşvik eden alanlar olarak tasarlanmış. Yapının dış tarafı, güney, doğu ve batıya bakan sağlam tuğla cephesiyle yerel iklime uygun olarak inşa edilmiş.

Şili Katolik Üniversitesi (UC) İnovasyon Merkezi
Modern bir görünüme sahip olan bina, tipik ofis alanı kat planının tersine çevrilmesi prensibine dayanıyor. Şeffaf cephe-opak iç alan fikri, açık iç alan-opak cephe fikri ile değiştirilmiş. Santiago’da oldukça sık görülen cam kulelere alternatif yaratan yapıda yer alan açık hava kareleri direkt güneş ışığı erişimi engelleniyor ve çapraz havalandırma sağlanıyor. Böylece enerji tüketimini de en aza indiriyor.

Alejandro Aravena yazısı Kilsan Blog sitesine aittir.