Kao viševekovni čuvari duhovnosti i tradicije, manastiri zauzimaju posebno mesto u genetskom kodu srpskog naroda. Prvi koraci državnosti dok je Srbija bila mlada srednjovekovna zemlja započinjali su upravo u njima. Tokom duge vladavine Osmanskog carstva, burnog perioda seoba i potonjih borba za oslobođenje, manastiri su bili poseldnje oaze u kojima je kultura Srba mogla da cveta. Danas ova kulturno i istorijski neprocenjiva mesta služe kao podsetnik na davno minula vremena. U njima se mogu videti izuzetno vredna dela, poput starih fresaka i ikonostasa, i naučiti mnogo toga o istoriji. Manastiri u Srbiji nisu više samo sjajne destinacije za duhovne hodočasnike, već i za sve zaljubljenike u umetnost i kulturu.

Manastir Studenica

Današnje Kraljevo i oblast oko njega pre više od osam vekova bili su pozornica na kojoj se odigrao uspon srednjovekovne države Nemanjića. Jedan od najimpozantnijih svedoka ovog perioda procvata je monumentalni manastir Studenica. Studenica je jedna od nekoliko zadužbina Stefana Nemanje. U manastirskom kompleksu nalaze se dve crkve od mermera na kojima se mogu videti jedinstveni primeri ukrasa inspirasinih romaničkom arhitekturom. Crkva Uspenja Presvete Bogorodice i nakon više od 820 godina važi za jednu od najlepših građevina srpske duhovne arhitekture. U njoj su danas očuvane neke izuzetno vredne freske, od kojih najstarije potiču iz XII veka.

U manastirskom kompleksu danas se nalaze mošti rodonačelnika dinastije Nemanjić i njegova dva sina, Stefana Prvovenčanog i Vukana. U konacima je smešten muzej u kome su izložene brojne dragocenosti iz riznice Studenice, poput plaštanice Antonija Iraklijskog iz 14. veka i najstarijeg srpskog časovnika sunčanika kod koga senka umesto na brojke pada na slova.

Manastir Žiča

Poznata po svojoj karakterističnoj crvenoj boji, Žiča je drugi važan manastir u blizini Kraljeva, od koga je udaljen samo 6 kilometara. Kroz istoriju često je predstavljala tačku na kome su se odvijali mnogi događaji od presudnog značaja. Podigao ju je prvi kralj Srbije, Stefan Prvovenčani, nakon čega je naredio da manastir bude mesto na kome će biti krunisani svi budući vladari. Zbog ovoga je manastir zadobio neobični nadimak Sedmovratna Žiča. Prma legendi, nakon svakog krunisanja na njoj su otvarana po jedna vrata, kroz koja je prolazio krunisani vladar. Nakon toga bi vrata bila zazidana.Nažalost, povoljan geografski položaj često je dovodio Žiču na metu osvajača i vojski, pa je ovo vredno zdanje mnogo puta rušeno i obnavljano. Originalna crkva iz XII veka odavno je stradala, ali je na njenom mestu danas izgrađena nova po uzoru na izvorno, srednjovekovno zdanje.

Manastir Sopoćani

Novi Pazar u svojoj okolini skriva neke od najdrevnijih i najvrednijih srednjovekovnih zdanja. Jedno od njih su manastir Sopoćani, zdanje toliko vredno da je upisano na UNESCO-vu listu spomenika od velike važnosti. Sopoćani su zadužbina kralja Stefana Uroša I, za vreme čije vladavine je srpska umetnost i kultura posebno procvetala. Njegova ljubav prema umetnosti najviše se ogleda u manastiru koji je izgradao. Freske Sopoćana univerzalno se smatraju pravim remek-delima i važe za jedan od najvažnijih primera srpskog srednjovekovnog slikarstva. Mošti kralja ktitora danas počivaju u manastirskom kopleksu, kao i ostaci svetaca-lekara Kozme i Damjana. Slikarsku tradiciju Manastira očuvavaju tri ateljea: ikonopisački, krojački i duborezački. Zzbog svog duhovnog i istorijskog značaja, manastir Sopoćani i danas nosi istorijsku titulu Carske Lavre.

Manastir Gradac

Ljupka i skladna crkva manastira Gradac nalazi se na obodu šumovitih padina Golije, u blizini čuvenog turističkog centra Kopaonik. Ktitorka zdanja je Jelena Anžujska, žena kralja Stefana Uroša I. Pretpostavlja se da je gradnja manastira okončana 1276. godine, za vreme vladavine Jeleninog sina Dragutina. Originalni manastirski kompleks nekada je bio znatno veći, a pouzdano se zna da je u njemu postojala još jedna crkva koja nije preživela nasrtaje osvajača. Glavno zdanje kompleksa, velika Bogorodičina crkva, tokom vladavine Turaka bila je napuštena i oštećena, ali je uspela da odoli svim poteškoćama. Današnje doba uspeli su da dočekaju čak i njeni životopisi.U manastiru Gradac nekada su počivale mosti njegove ktitorke. Legenda kaže da su za vreme Austrijsko-turskog rata monasi sakrili njeno telo. Mesto na koje je preneto i do danas je misterija koja golica maštu posetioca manastira.

Manastir Ćelije

Skriven u brdovitim plemenima čeka manastir Ćelije. Najreprezentativnije od velikog broja manastira koje posetiocima nudi grad Valjevo. Priča o nastanku kompleksa i tačno vreme njegove konstrukcije istorijski su dosta mutni. Narodno predanje vezuje manastir Ćelije za doba kralja Dragutina Nemanjića. Ipak, ne zna se sigurnošću da li je ovaj vladar zaista bio njegov ktitor ili iza manastira stoji neko od njegovih savremenika. Otkrivanje porekla Ćelija još komlikovanijim čini to što je originalno srednjovekovno zdanje spaljeno za vreme burnog XVIII veka. Tužnu sudbinu uspele su da izbegnu neke vredne ikone, knjige i drugi fragmenti koji su preživeli destrukciju kompleksa. Priču o zdanju otkrivaju najastarija ikona u manastiru, ikona Sabora Svetih Arhangela, i mnoge drevne knjige.
Manastir je danas obnovljen i to tako da oponaša izgled srednjovekovnih srpskih manastira. Danas su u njemu razvijene štamparske i ikonopisačke delatnosti. U crkvi počivaju mošti novojavljenog Hristovog Svetitelja oca Justina Ćeliskog i delić moštiju Svetitelja savremenog doba Nektarija Eginskog iz Grčke.

Naša lista pokazuje samo mali deo svetinja i neprocenjivog kulturnog blaga koje Srbija poseduje. Vekovima manastiri Srbije čuvaju osobenost i tradiciju srpskog naroda. Nadamo se da je naš izbor bar delom prikazao bogatstvo i lepotu nekih od manastira i inspirisao vas da organizujete obilazak svetinja i lično se uverite u njihovu grandioznost i vrednost.

Članak 5 manastira koje morate posetiti se pojavljuje prvo na BlenderOnline.