TRT Kent Radyo ‘da Belma Şahaner’in hazırlayıp sunduğu ‘İzmir Gündemi’ adlı programın konuğu Sosyal Güvenlik İl Müdürü Ekrem Gülcemal Oldu. Engellilerin iş hayatındaki gücünü arttırmayı hedeflediklerini belirten Gülcemal İzmir’deki Engelli istihdam oranları hakkında bilgi verdi.

”2017/Ekim ayı içerisinde 2.139 işyerinde 5.330 engelli personel istihdam edilmiştir. İşverenlerimizden beklentimiz; iş yerlerinde çalışan engelli sayısı yükseltmeleri, sayı ne kadar çoğalırsa, teşviklerden de o derece yararlanabilirler” diye konuştu

Engelli çalışan istihdamını arttırmaya yönelik olarak güncel mevzuatta Kota Yöntemi ve Korumalı İşyeri gibi uygulamalar hakkında soruları yanıtlayan Gülcemal ”Korumalı işyerlerinde çalışacak engelli bireylerin sayısının toplam işçi sayısına oranı yüzde yetmiş beşten az olamaz”dedi.

Engelli çalışama statüsünün kriteri nedir ve istihdamını arttırmak için yapılan düzenlemeler nelerdir?

Doğuştan veya sonradan; bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yetenekleri bakımından engel oranının yüzde kırk veya üzerinde ve çalışabilir durumda olduğunu sağlık kurulu raporları ile belgelendirenlerdir. Engelli çalışan istihdamını arttırmaya yönelik olarak güncel mevzuatta Kota Yöntemi ve Korumalı İşyeri gibi uygulamalar mevcuttur.

Kota yöntemi nedir? İş Kanununa göre engelli işçi kadrosunda çalışacak kişi sayısı hesaplaması nasıl yapılır ?

İşyerlerinde, toplam çalışan sayısı ile doğru orantılı sayıda engelli işçi çalıştırma zorunluluğu vardır. 50 veya daha fazla işçisi olması önkoşulu ile özel sektörde faaliyet gösteren işyerlerinde, engelli işçi sayısı toplam işçi sayısının en az %3 oranında olmalıdır. Bu zorunluluk, aynı il sınırı içerisinde bulunan aynı işverene ait tüm işyerlerinin toplam çalışan sayısı dikkate alınarak hesaplanmalıdır.

‘Korumalı İşyeri Uygulaması’ Hakkında bilgi verebilir misiniz?

Korumalı işyeri uygulamasında, işgücü piyasasında çalışabilmeleri güç olan özürlüler için meslekî rehabilitasyon ve istihdam oluşturmak amacıyla devlet tarafından teknik ve malî yönden desteklenen ve çalışma ortamının özel olarak düzenlendiği işyeri söz konusudur ve burada özürlülerin çalışabilmeleri sağlanmaktadır.

5378 sayılı kanun ile bu konuda önemli bir adım atılmıştır. Bu kanunda korumalı işyeri “Normal işgücü piyasasına kazandırılmaları güç olan özürlüler için meslekî rehabilitasyon ve istihdam oluşturmak amacıyla Devlet tarafından teknik ve malî yönden desteklendiği ve çalışma ortamının özel olarak düzenlendiği işyeri” olarak tanımlanmıştır.

Korumalı İşyeri olmak isteyen İşletmelerin başvuru şartları ise Korumalı İşyerleri Hakkında Yönetmelik’te “14üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen nitelikleri haiz engelli en az sekizbireyin çalıştığı işyerinin işvereni, korumalı işyeri statüsünün kazanılması için Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğüne başvuruda bulunur. Korumalı işyerlerinde çalışacak engelli bireylerin sayısının toplam işçi sayısına oranı yüzde yetmiş beşten az olamaz” şeklinde tanımlanmıştır.

Korumalı İşyerleri Hakkında Yönetmeliğin 13.maddesinde, özürlülerin korumalı işyerlerinde çalışmak için başvurularına ilişkin esaslar düzenlenmiştir. Buna göre,Türkiye İş Kurumu’na kayıtlı ve korumalı işyerinde çalışmak isteyen özürlü bireyler bireysel olarak veya Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri aracılığıyla işyerlerine başvururlar. Aynı yönetmeliğin 14. Maddesinde ise korumalı işyerlerine kabul edilecek özürlüler için en az % 40 oranında zihinsel veya ruhsal engelli olmaları ve söz konusu özürlülerin,15 yaşını bitirmiş,Türkiye İş Kurumu’na kayıtlı, olmaları gerekmektedir.

Engelli işçi istihdamı nereden sağlanır, Çalışma koşulları nasıldır ?

Engelli işçi istihdamı Türkiye İş Kurumu veya özel istihdam büroları aracılığıyla gerçekleştirilir. Engelli işçiler, yer altı ve su altı işlerinde çalıştırılamazlar, ayrıca işyerinde toplam çalışan sayısı belirlenirken yer altı ve su altı işlerinde çalışan işçiler dikkate alınmaz. Engellilerin gece çalışması yapmasına dair özel bir hüküm bulunmamakla birlikte, sağlık durumunun gece çalışmasına uygun olmadığını sağlık raporu ile belgeleye engelli işçi gece çalışmasından muaf tutulacaktır.

Engelli istihdamına yönelik SGK Prim teşvikleri nelerdir ?

İster zorunlu olarak isterse zorunlu olmadan işe alınmış olsun, özel sektöre ait kapsama giren işyerlerinde çalıştırılan engelli sigortalıların prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin %100’ ü Hazinece karşılanmaktadır.

İşverenlerin bu teşvikten yararlanabilmesi için engelli sigortalıların e-Bildirge programlarında “Engelli Teşvik Yönetimi” başlığı altında sisteme kayıt edilmesi, 14857 sayılı kanun numarası seçilerek aylık prim ve hizmet belgelerinin düzenlenmesi ve tahakkuk eden primlerin sigortalı hissesi ile prime esas kazanç alt sınırını aşan kısma isabet eden işveren hissesi prim tutarının ödenmesi gerekmektedir.

İzmir’deki engelli istihdam oranları hakkında bilgi verebilir misiniz?

2017/Ekim ayı içerisinde 2.139 işyerinde 5.330 engelli personel istihdam edilmiştir. İşverenlerimizden beklentimiz iş yerlerinde çalışan engelli sayısı yükseltmeleri, sayı ne kadar çoğalırsa, teşviklerden de o derece yararlanabilirler.

Engellilere yönelik meslekî eğitim faaliyetlerini hangi kurum/kuruluşlar yürütmektedir?

Millî Eğitim Bakanlığı bünyesinde İşitme Engelliler Çok Programlı Liseleri, Ortopedik Engelliler Meslek Liseleri, zihinsel engellilere yönelik Meslekî Eğitim Merkezleri, İş Eğitim Merkezleri ve Yetişkin Zihinsel Engelliler İş Eğitim Merkezleri özürlülere yönelik meslekî eğitim programları düzenlenmektedir.

Bu kuruluşların meslekî eğitim faaliyetlerinden yararlanmak isteyen kişiler Ankara’daki kuruluşlar için Millî Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğüne, illerdeki kuruluşlar için il Millî Eğitim Müdürlüklerine başvurabilirler.

Engellilere yönelik meslek edindirme kurslarını hangi kurum/kuruluşlar düzenlemektedir?

“Türkiye İş Kurumu ve MEB Çıraklık Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü özürlülere yönelik meslek edindirme kursları düzenlemektedir.”

657 Sayılı devlet memurları kanunda engelli çalışanın yeri nedir ?

Kurum ve kuruluşlar bu Kanuna göre çalıştırdıkları personele ait kadrolarda % 3 oranında engelli çalıştırmak zorundadır. % 3’ün hesaplanmasında ilgili kurum veya kuruluşun (yurtdışı teşkilat hariç) toplam dolu kadro sayısı dikkate alınır.

Kamuda engelli personel istihdam türleri nelerdir?

1. Memur statüsünde engelli personel istihdamı;

a) EKPSS sonucuna göre engelli memur istihdamı

b) Kura sonucuna göre engelli memur istihdamı

2. İşçi statüsünde engelli personel istihdamı;

a) EKPSS sonucuna göre engelli işçi istihdamı

1.Memur Statüsünde Engelli Personel İstihdamı

a.EKPSS Sonucuna Göre Engelli Memur İstihdamı

EKPSS’ye kimler girebilir?

Ortaöğretim, önlisans veya lisans düzeyinde eğitim veren kurumlardan mezun veya sınavın geçerlik süresi içerisinde mezun olabilecek durumda olanlar, eğitim durumları ve engel gruplarına göre yapılan EKPSS’ye girebilir.

EKPSS; Kamu kurum ve kuruluşlarının engelli kotası açığı bulunduğu sürece diğer merkezi kamu personel alım sınavlarından ayrı olarak yapılır.

EKPSS Sonucuna göre yerleştirme ve atama ne şekilde yapılır?

Kamu kurum ve kuruluşları bir sonraki yıl atama yapacakları engellilere ilişkin kadroları her yılın Ekim ayı sonuna kadar Devlet Personel Başkanlığına bildirir.

Devlet Personel Başkanlığı kendisine bildirilen kadroları ÖSYM’ye gönderir.

Tercih Kılavuzu ÖSYM’nin resmi internet sitesinde yayımlanır.

Adaylar ilan edilen kadrolar için ÖSYM’nin internet sistemi üzerinden tercihte bulunur.Yerleştirilen adaylar atanmak için istenilen belgeler ile birlikte belirtilen süre içerisinde ilgili kuruma başvuruda bulunur. Belgeleri tam olan adayın ataması ilgili kurumca yapılır.

Kura sonucuna göre engelli memur istihdamı kuraya kimler başvurabilir?

İlkokul, ortaokul, ilköğretim ve özel eğitim iş uygulama merkezi veya okulu mezunu veya bu okullardan yerleştirme işlemlerine son başvuru tarihi itibarıyla mezun olabilecekler kuraya başvurabilir.

Kuraya başvuru kayıtları ne zaman alınmaktadır?

Adaylar ÖSYM tarafından ilan edilecek tarihlerde kura için başvuruda bulunurlar.

Kura yöntemiyle yerleşmek isteyen adayların kayıtları her bir dönem için sadece bir kez alınır. Dönem içerisinde farklı zamanlarda birden fazla kura yerleştirmesi yapılması halinde bu kura işlemine sadece dönem başında kayıtlarını yaptırmış olan adaylar başvurabilir.

Kura sonucuna göre kadrolara yerleştirme ve atama ne şekilde yapılır?

Adaylar tercihlerine göre noter huzurunda gerçekleştirilen kura ile ilan edilen kadrolara yerleştirilir.

Yerleştirilen adaylar atanmak için istenilen belgeler ile birlikte belirtilen süre içerisinde ilgili kuruma başvuruda bulunur. Belgeleri tam olan adayın ataması ilgili kurumca yapılır.

2.İşçi statüsünde engelli personel istihdamı

Engelli işçi alımları Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) aracılığı ile yapılmaktadır.

Engellilerin kamuda işçi olarak çalışabilmeleri için Engelli Kamu Personel Seçme Sınavına (EKPSS) girmeleri gerekmektedir.

Engelli işçi alımları için Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) il müdürlüklerine kayıt yaptırmak gerekmektedir.

Engellilerin işçi olarak alınması için herhangi bir taban puan şartı aranmamaktadır.

Engelli çocuğu olan çalışan anneler için özel bir düzenleme var mıdır?

Sosyal güvenlik reformu olarak bilinen 5510 sayılı Kanunla, sosyal güvenlik sistemimize getirilen yeni bir düzenleme ile başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğu bulunanların, 01.10.2008 tarihinden sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, prim ödeme gün sayıları toplamına eklenecek. Eklenen bu süreler emeklilik yaş hadlerinden de indirilecek.Yapılan bu düzenleme ile engelli çocuğu olan kadınlara erken emeklilik hakkı tanınmıştır.

Prim gün sayısına ilave ve yaş haddinden indirimin yapılabilmesi için engel durumunu belirtir raporun Kurum Sağlık Kurulunca uygun görülmesi gerekmektedir.

Engelli Bireyler Erken Emekli veya Malulen Emekli Olmak İçin Nereye Müracaat Etmelidir ?

Engellilerin emeklilik işlemleri diğer çalışanlarda olduğu gibi ilgili SGK tarafından yapılmaktadır. Engelliler erken emeklilik ya da malülen emeklilik işlemlerini SGK’a müracaat ederek başlatabilirler. Engelliler yaşa bağlı olmadan erken emekli olabilir.