De FOD Financiën, de Belgische belastingdienst, mag niet langer Gegevens Van Belgen met een Amerikaans paspoort uitwisselen met de Amerikaanse autoriteiten. De reden daarvoor is dat het FATCA-akkoord, dat de gegevensuitwisseling met de Amerikaanse belastingdienst regelt, in strijd is met de Europese privacywetgeving. De toezichthouder eist dat de belastingdienst stopt met het doorsturen van gegevens van in België wonende Amerikanen naar de VS.
Dat oordeelt de Gegevensbeschermingsautoriteit (GBA), de Belgische tegenhanger van de Autoriteit Persoonsgegevens in ons land.
GBA ontvangt meerdere klachten over FATCA
‘FATCA’ is een acroniem dat staat voor Foreign Account Tax Compliance Act. Het is een verdrag waarin overheden beloven om gegevens van Amerikanen die in het buitenland wonen door te sturen naar de Internal Revenue Service (IRS), de Amerikaanse belastingdienst. De Amerikaanse wet vereist namelijk dat informatie over inkomsten en vermogen wordt doorgegeven aan de IRS. Om dit mogelijk te maken voor Amerikanen die buiten de Verenigde Staten wonen, is FATCA bedacht en opgesteld.
Eind 2020 diende een burger met zowel de Belgische als Amerikaanse nationaliteit een klacht bij de Gegevensbeschermingsautoriteit in over de uitwisseling van zijn gegevens met de IRS. Hij claimde dat de gegevensuitwisseling niet strookt met de beginselen van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Ook de Accidental Americans Association of Belgium, de belangenvereniging van in België wonende Amerikanen, beklaagde zich hierover.
‘FATCA-akkoord biedt niet hetzelfde beschermingsniveau als in Europa’
De Belgische belastingdienst zei niets verkeerd te doen en beriep zich op artikel 96 van de AVG. Daarin staat dat internationale overeenkomsten over de doorgifte van persoonsgegevens die vóór de inwerkingtreding van de AVG in mei 2018 zijn gesloten, van kracht blijven. Voorwaarde is wel dat deze verdragen in overeenstemming zijn met wetgeving die op het moment van afsluiten van toepassing was.
De Gegevensbeschermingsautoriteit concludeert na onderzoek dat artikel 96 van de AVG niet zomaar gebruikt kan worden om oude gegevensuitwisselingspraktijken in stand te houden. “Artikel 96 kan niet bedoeld zijn om ervoor te zorgen dat internationale akkoorden in de loop der tijd in strijd blijven met het toepasselijke recht. De uitzondering voor internationale akkoorden die vóór de uitvoering van de AVG zijn gesloten, ontslaat de EU-lidstaten niet van de verplichting om (opnieuw) te onderhandelen over een akkoord om dat akkoord in overeenstemming te brengen met de AVG”, zo vertelt Hielke Hijmans, voorzitter van de Geschillenkamer van de GBA.
De Geschillenkamer zegt verder dat het FATCA-akkoord ‘geen passende waarborgen’ bevat die hetzelfde beschermingsniveau biedt als hier in Europa. Dat vormt een risico voor de privacy van Europeanen. Het Europees Hof van Justitie gebruikte dit argument om in de zomer van 2020 een streep te zetten door het Privacy Shield.
GBA beveelt om gegevensuitwisseling te staken
De GBA concludeert dat de uitwisseling van gegevens van in België wonende Amerikanen naar de Amerikaanse belastingdienst onrechtmatig is. Om die reden mag de FOD Financiën niet langer gegevens delen met de IRS. Daarnaast adviseert de toezichthouder om alle partijen die betrokken zijn bij het FATCA-akkoord ‘volledig en op een begrijpelijke wijze’ te informeren over het besluit.
Tot slot moet de belastingdienst een Data Protection Impact Assessment (DPIA) uitvoeren. Een DPIA of gegevensbeschermingseffectbeoordeling is een onderzoek waarbij een onafhankelijke partij in kaart brengt hoe een bedrijf of organisatie omgaat met privacyrisico’s bij Het Verwerken Van persoonsgegevens. Men kijkt onder meer welke privacygevoelige data een instantie verzamelt, voor welke doeleinden ze deze gegevens nodig heeft, hoe ze deze informatie verwerkt en of het verwerken van deze gegevens opweegt tegen de inbreuk op privacy.
Gevolgen voor andere EU-landen
De uitspraak van de Gegevensbeschermingsautoriteit kan gevolgen hebben voor andere EU-lidstaten. In beginsel zijn uitspraken in het ene land ook van toepassing in andere landen. Dat wil zeggen, als de overtreding op dezelfde wijze plaatsvindt. EU-landen als Griekenland, Oostenrijk en Nederland hebben de FATCA-overeenkomst ondertekend met de VS.
