De Commissie Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) gaat drie Onderzoeken starten naar hoe de Algemene en Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD en MIVD) zogeheten ‘virtuele agenten’ inzetten. De onderzoeken richten zicht op de Inzet Van virtuele Agenten, de invulling van de zorgplicht jegens agenten en de inzet van journalisten als agenten. Zodra de onderzoeken zijn afgerond, worden de resultaten openbaar gemaakt.

De CTIVD kondigt de onderzoeken aan via haar website.

Dit moet je weten over virtuele agenten

In de aankondigingsbrief verwijst de toezichthouder naar de bevoegdheid tot de inzet van agenten zoals omschreven in artikel 41 van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv 2017). Daarin staat omschreven wat een agent is. Volgens het wetsartikel zijn agenten “natuurlijk personen, al dan niet onder dekmantel van een aangenomen identiteit of hoedanigheid, die onder verantwoordelijkheid en onder instructie van een dienst zijn belast met het gericht gegevens verzamelen omtrent personen en organisaties die voor de taakuitvoering van de dienst van belang kunnen zijn.”

De AIVD legt het eenvoudiger uit en omschrijft agenten als personen die actief specifieke informatie verzamelen voor de dienst. “Als een agent zich uitsluitend op internet begeeft en daar informatie probeert te vergaren, noemen wij dat een virtueel agent”, zo zegt de veiligheidsdienst.

In de meeste gevallen is een agent een persoon die buiten de organisatie werkt. In sommige gevallen kan een agent een medewerker van de veiligheidsdienst zijn.

Aanleiding van onderzoeken onbekend

De CTIVD geeft weinig details prijs over het onderzoek. Het enige dat de toezichthouder erover kwijt wil, is dat het om drie onderzoeken gaat die bij de AIVD en MIVD worden uitgevoerd. De onderzoeken richten zich op de inzet van virtuele agenten, de invulling van de zorgplicht met betrekking tot het mentale welzijn van agenten, en de inzet van journalisten als agenten.

Wat de aanleiding van de onderzoeken is, laat de CTIVD in het midden. Zodra de onderzoeken zijn afgerond, maakt de toezichthouder de resultaten bekend. Wanneer dat zal zijn, is onbekend.