Ιδιαιτέρως το Τένις αποτελεί ένα από τα δυσκολότερα και απαιτητικότερα αθλήματα, όχι μόνο σωματικά, τεχνικά και τακτικά, αλλά κυρίως πνευματικά, με τους συμμετέχοντες να βρίσκονται πολλές φορές συναισθηματικά «γυμνοί» μπροστά στις ατελείωτες προκλήσεις. Αντιπροσωπευτική είναι η δήλωση του Γιαννίκ Νοά (πρώην νικητής Γκραν Σλαμ και νούμερο 3 της παγκόσμιας κατάταξης): «Πάντα θεωρούσα το Τένις σαν μια μάχη μεταξύ δύο μονομάχων, που τα μοναδικά τους όπλα είναι η ρακέτα τους και το θάρρος τους». 

Αυτά τα χαρακτηριστικά μετατρέπουν τον αθλητισμό σε ένα από τα καλύτερα οχήματα για προσωπική και ομαδική ωρίμανση των αθλητών σαν Άνθρωποι. 

Ιδιαίτερα το Τένις είναι ίσως το άθλημα που μπορεί να εκπαιδεύσει τον άνθρωπο ανεξαρτήτως του επιπέδου και της ηλικίας του ασκούμενου. Πιο συγκεκριμένα μπορεί να ενισχύσει την ταχύτητα της σκέψης, την αυτοσυγκέντρωση, την αναγνώριση και παραγωγική διαχείριση των συναισθημάτων, την εσωτερική ευχαρίστηση μέσω της σκληρής δουλειάς και της αυτοβελτίωσης, την υπευθυνότητα, την αυτοπεποίθηση, το ομαδικό πνεύμα και την γενικότερη παιδεία. 

Συνεπώς, ο κάθε αθλητής έχει την δυνατότητα να αναπτύξει ψυχολογικές και πνευματικές ιδιότητες, που εκτός του ότι θα τον βοηθήσουν στην αρίστευση της απόδοσης του, θα τον κάνουν και παραγωγικότερο στην ζωή του «μεταφέροντας» τις εκτός αθλητισμού και σε άλλους τομείς όπως το σχολείο, η οικογένεια και οι διαπροσωπικές σχέσεις. Παρ' όλα αυτά μονοδιάστατες προσεγγίσεις που έχουν ως μοναδικό τους στόχο το αποτέλεσμα κυριαρχούν στις προπονητικές μεθοδολογίες των περισσοτέρων συμβατικών προπονητών που είτε αγνοούν το ψυχολογικό κομμάτι της αθλητικής απόδοσης, είτε το αντιμετωπίζουν επιφανειακά. 

Η συγκεκριμένη φιλοσοφία μπορεί να έχει οδυνηρά επακόλουθα για την ζωή και την ευημερία των αθλητών. Συνέπειες της η υπερκόπωση και η αθλητική εξουθένωση (overtraining/overreaching) που οδηγούν σε προβλήματα υγείας και στην αθλητική εγκατάλειψη, η χρήση αναβολικών ουσιών, η δημιουργία αρνητικών συμπεριφορών, η κακή συναισθηματική διαχείριση και η έλλειψη αθλητικής παιδείας. 

Η προπονητική είναι δύσκολη, πολυδιάστατη, είναι Τέχνη. Ο προπονητής πρέπει να μπορεί να συνδυάσει, να ενσαρκώνει και να διδάσκει όλες τις υποκειμενικές και αντικειμενικές παραμέτρους της απόδοσης. Πρέπει να έχει την δυνατότητα να γαλουχήσει το μυαλό και το πνεύμα του αθλητή, να προπονήσει και να φτάσει στα όρια του το σώμα του και τέλος να δημιουργήσει ένα περιβάλλον που να υποστηρίζει και να ενσαρκώνει το όραμα του. Να έχει την δυνατότητα να δει την μεγάλη εικόνα, την πολυδιάστατη φύση του αθλητισμού και να χρησιμοποιεί ολιστικές προσεγγίσεις ατομικά για κάθε αθλητή. Ένας «Master Coach». 

«Επίδοξοι ειδικοί αθλητικής απόδοσης συγκεντρώνονται μόνο στην ανάπτυξη του σώματος. Επίδοξοι Δάσκαλοι δίνουν ισάξια έμφαση στην ανάπτυξη του σώματος, του νου και των συναισθημάτων ώστε να επιτύχουν ισορροπία». (Millman, 1999).

Αυτήν την ισορροπία οι Master Coaches πρέπει να ψάχνουν και να επιδιώκουν προσπαθώντας να «ελέγξουν» όσο γίνεται περισσότερες παραμέτρους απόδοσης μπορούν. Αλλά τι ακριβώς εννοούμε με τον όρο «Αθλητική Απόδοση»; Ένας όρος ο οποίος έχει ποικίλες ερμηνείες και ορισμούς. Κάποιοι ειδικοί βλέπουν μόνο την επιστημονική πλευρά του, ορίζοντας τον ως απλά «Σωματική Απόδοση».

Κάποιοι άλλοι ερμηνεύουν την αθλητική απόδοση πιο σφαιρικά εισάγοντας και το μυαλό στην εξίσωση. Όλοι οι ορισμοί και όλες οι ερμηνείες φυσικά έχουν ένα μέρος της αλήθειας και για να βρεθεί αυτή η πολυπόθητη ισορροπία χρειάζεται να εισάγονται στην φιλοσοφία του προπονητή και στην καθημερινή του Πράξη όσο περισσότερες οπτικές γωνίες είναι δυνατό. Η Θεωρία Integral (Wilber, 2000) ήταν και είναι ο συνοδευτικός χάρτης καθ' όλη την διάρκεια της ανάπτυξης τουIntegral Tennis. Integral σημαίνει ολοκληρωμένο, περιεκτικό, ισορροπημένο χωρίς αποκλεισμούς.

Η συγκεκριμένη θεωρία έχει βοηθήσει στην ενοποίηση των περισσοτέρων σχολών σκέψης των αθλητικών επιστήμών και είναι ο βασικός οδηγός του ολιστικού τρόπου προσέγγισης της αθλητικής απόδοσης. 

Μια ολιστική προσέγγιση στην Αθλητική Απόδοση πρέπει να συμπεριλαμβάνει 4 Βασικές Παραμέτρους. 

 

Το Εξωτερικό του Ατομικού 

Πάνω Αριστερά Τεταρτημόριο: Το Μυαλό. «Εγώ» - Το Εσωτερικό του Ατομικού 

Για να μάθεις κάποια πληροφορία για το «Εγώ» κάποιου θα πρέπει να τον ρωτήσεις και εκείνος θα επιλέξει τι θα σου πει, είναι μέσα του. Δεν μπορείς να το παρατηρήσεις. Μπορείς μόνο να παρατηρήσεις τον άνθρωπο και μετά να κάνεις υποθέσεις για το τι υπάρχει μέσα στο μυαλό του. 

H επιστήμη που μελετά το μυαλό και το πνεύμα είναι η Ψυχολογία με την αθλητική ψυχολογία να είναι το συμβατικό παρακλάδι που ερευνάται από την επιστημονική κοινότητα και εφαρμόζεται από υψηλού επιπέδου προπονητές και αθλητικούς ψυχολόγους στον μοντέρνο αθλητισμό. Εργαλεία της Αθλητικής Ψυχολογίας που χρησιμοποιούνται στην καθημερινή προπόνηση αθλητών μεταξύ άλλων είναι ο ορισμός στόχων, η νοητική απεικόνιση, ο έλεγχος της σωματικής διέγερσης και θετικός εσωτερικός διάλογος. Εργαλεία πολύ σημαντικά για την βελτίωση της απόδοσης ενός αθλητή που πρέπει να χρησιμοποιούνται από τους προπονητές στην καθημερινότητα του. 

Παρόλα αυτά, η αθλητική ψυχολογία αποτυγχάνει να παρέμβει ουσιαστικά στην αθλητική εμπειρία, στην συναισθηματική διαχείριση, στην θέληση και την νοοτροπία που θα έχει ο κάθε αθλητής στην γενικότερη ζωή του, στην ανθρώπινη ωρίμανση του. Άλλωστε ο αθλητισμός και το τένις είναι μόνο ένα μέρος της ανθρώπινης πραγματικότητας. 

Μια ολιστική προσέγγιση στον τρόπο που συμβάλει ο προπονητής στην προπόνηση του νου και του πνεύματος πρέπει να περιλαμβάνει ικανότητες που να βρίσκονται στο ευρύτερο φάσμα της ζωής του κάθε αθλητή. Ικανότητες σαν την συναισθηματική νοημοσύνη, την ενσυνειδητότητα (την ικανότητα της πνευματικής παρουσίας στο Τώρα - Mindfulness), την εσωτερική του θέληση και νοοτροπία, την υπευθυνότητα και τον επαγγελματισμό, την αθλητική Αγωγή, την αυτογνωσία και την ομαδική δουλειά.

Τέλος αυτή η ολιστική προσέγγιση θα πρέπει να λαμβάνει πάντοτε υπόψιν το επίπεδο και την ηλικία του ασκούμενου. Με την εισαγωγή της βαθύτερης και ουσιαστικότερης προπόνησης για τον νου και το πνεύμα στην καθημερινότητα ενός αθλητή, όχι μόνο μεγιστοποιείται η Αθλητική του απόδοση μέσα στο γήπεδο εν ώρα αγώνα η προπόνησης, αλλά επιπλέον επιταχύνεται η ωρίμανση του ανθρώπου που βρίσκεται πίσω από τον αθλητή στην γενικότερη ζωή του. 

Κάτω Αριστερά Τεταρτημόριο: Σχέσεις - Κουλτούρα. «Εμείς» - Το Εσωτερικό του Συλλογικού 

Όταν πολλά Εγώ συναντιούνται σε έναν οργανισμό, σε ένα σύλλογο, σε μια αθλητική ομάδα, σε μια οικογένεια ή σε ένα σχολείο δημιουργούν μια κουλτούρα, ένα ευρύτερο εμείς που επηρεάζει άμεσα και έμμεσα κάθε άτομο ξεχωριστά. Ανεπηρέαστη φυσικά δεν μένει η Αθλητική Απόδοση που εξαρτάται άμεσα από τις σχέσεις που δημιουργούμε στον αθλητικό μας περιβάλλον. Ένα πολυπρόσωπο περιβάλλον που αποτελείται από γονείς προπονητές, συμπαίχτες, αντιπάλους και άλλους ανθρώπους του τένις όπως διαιτητές, παράγοντες, σπόνσορες, επίσημους κτλ. 

Μια προπονητικά ολιστική προσέγγιση πρέπει να δημιουργεί τους μηχανισμούς που συμπεριλαμβάνουν και τους γονείς στην διαδικασία, δημιουργώντας ένα τρίγωνο μεταξύ αθλητή, προπονητικής ομάδας και γονέα. Αυτό το τρίγωνο αν συνεργαστεί αρμονικά μπορεί να δημιουργήσει τις ιδανικές συνθήκες για την μεγιστοποίηση της αθλητικής απόδοσης, αλλά και της προσωπικής ωρίμανσης για κάθε μέλος του τριγώνου σαν άτομο. Έχοντας κοινό όραμα, διακριτούς ρόλους, προσωπικούς στόχους και κοινή δέσμευση ότι ο καθένας ξεχωριστά θα είναι στον δρόμο της αυτοβελτίωσης. 

Η ίδια ολιστική προσέγγιση παράλληλα πρέπει να δημιουργήσει ένα αθλητικό περιβάλλον που να καλλιεργεί την ομαδική δουλειά και τον σεβασμό από τον εκάστοτε αθλητή στον συμπαίχτη/συναγωνιστή του. Σε έναν αθλητικό οργανισμό εμφανίζονται πολλαπλά τρίγωνα μεταξύ αθλητών, γονέων και προπονητών. Η ποιότητα των σχέσεων και το διαπροσωπικό περιβάλλον που δημιουργείται αποτελούν την κουλτούρα του οργανισμού. Αυτό το διαπροσωπικό περιβάλλον μέσα στο οποίο λειτουργεί ένας αθλητής επηρεάζει τον ρυθμό βελτίωσης του και συνεπώς την απόδοση του.

 

Κάτω Δεξιά Τεταρτημόριο: Φυσικό Περιβάλλον - Υποδομές - Τακτική. «Αυτού» - Το Εξωτερικό του Συλλογικού

Το ΚΔ αναφέρεται στην εξωτερική, αντικειμενική διάσταση του περιβάλλοντος που επηρεάζει την απόδοση ενός αθλητή και χωρίζεται σε τρεις άξονες:

Η αθλητική αρίστευση, ειδικά σε ένα άθλημα όπως το τένις, είναι κάτι πολύπλοκο και συμπεριλαμβάνει αμέτρητους παράγοντες. Μια προπονητική μεθοδολογία που έχει ως σκοπό να παράγει συστηματικά πρωταθλητές στον αθλητισμό, αλλά και «πρωταθλητές» στην ζωή πρέπει να συμπεριλαμβάνει και τα τέσσερα τεταρτημόρια στην καθημερινή της Πράξη. 

Ο αθλητής πρέπει να προπονείται στις αντικειμενικές παραμέτρους της απόδοσης (τενιστικές ικανότητες, Φυσική Κατάσταση, τακτική), ο άνθρωπος πίσω από τον αθλητή να προπονείται στις υποκειμενικές παραμέτρους (συναισθηματική νοημοσύνη, ενσυνειδητότητα κ.τ.λ.) και ο γονέας πρέπει να επιμορφώνεται και να γίνεται ενεργό μέλος της ομάδας έχοντας φυσικά διακριτό ρόλο. Καθήκον των προπονητών είναι να ενορχηστρώνουν αυτήν την προσπάθεια και να είναι αρωγοί σε αυτήν την χρονοβόρα και επίπονη διαδικασία. Το τένις, ο αθλητισμός, η ζωή συνέχεια εξελίσσεται και αλλάζει. 

Η βαθύτερη ουσία είναι ότι από όποιο πόστο και να βρίσκεται ο καθένας είτε του προπονητή, είτε του γονέα, είτε του αθλητή, να μπορεί να έχει ανοιχτό μυαλό, να βελτιώνεται διαρκώς στον ρόλο του και να αλλάζει προς το βαθύτερο και παραγωγικότερο, εσωκλείοντας όσο γίνεται πιο ολοκληρωμένη και περιεκτική φιλοσοφία στην ζωή του και στην καθημερινή του Πράξη.

 

Επιμέλεια:Αλέξανδρος Τσακίρης MSc, PhD.