Sygnalista w miejscu pracy i instytucjach

Szukasz informacji dotyczących tajemniczo brzmiącego terminu sygnalista? Chcesz dowiedzieć się, kim Jest i jaką rolę będzie pełnił, szczególnie w obliczu wdrożeń wymogów i dyrektyw unijnych?

Sprawdź, jakie obowiązki i prawa będzie miał, a także, w jaki sposób jego rola będzie chroniona.

Kto to jest sygnalista?

Jest to określenie, które pochodzi bezpośrednio od angielskiego słowa whistleblower, a oznacza osobę, która wyłapuje i identyfikuje przejawy nieprawidłowości występujących w zakładach Pracy lub organizacjach, nie ponosząc za to żadnych konsekwencji. Wszystkie zauważone sprawy raportuje do swoich bezpośrednich przełożonych.

W przypadku braku reakcji ze strony kierownictwa lub szefa, kierując się procedurą swoich działań, ma prawo do poinformowania kolejnej instancji, którą są organy ścigania. Jest to prawnie i w pewnym sensie społecznie akceptowalne stanowisko pracownika, który dostarcza odpowiednim osobom informacji o zaniechaniach w prawie i obowiązkach pracy, a także o działaniach prowadzonych wbrew prawu.

Sygnalista, demaskator (ang. whistleblower) – to osoba, która działając w dobrej wierze, zgłasza lub ujawnia informacje o nieprawidłowościach, lub nielegalnych działaniach.

Kto może zostać sygnalistą?

Osoba, która może być uznana za sygnalistę, musi spełniać określone warunki. Na pierwszym miejscu powinny znaleźć się dowody, które mogą potwierdzić nieprawidłowości, które zaistniały w związku z pracą oraz w ramach danej organizacji. Sprawdzone i potwierdzone dowody, pomogą w eliminacji takich zachowań w miejscu pracy. Sygnalista powinien odznaczać się również chęcią i motywacją do podjęcia odpowiednich kroków wobec nieodpowiedniej postawy pracowników.

Powinien kierować się także dobrem i zasadami firmy, a także prawem pracy. Dobrze jest, gdy wykonuje to w tak zwanej dobrej wierze, bez ukrytej chęci zemsty czy złośliwości.

Sygnalistą może zostać nie tylko osoba związana z miejscem pracy, w którym wystąpiły nieprawidłowości, ale także partner biznesowy, klient lub były pracownik firmy czy przedsiębiorstwa. W pierwszym przypadku mówi się o sygnaliście wewnętrznym, a w drugim o zewnętrznym.

Ochrona sygnalistów: nowe przepisy unijne chroniące sygnalistów

Pojęcie i pozycja sygnalisty nie były dotychczas zapisane w prawie czy kodeksie pracy. Od grudnia 2021 roku weszła w życie nowa Dyrektywa Europejskiego Parlamentu i Rady.

Reguluje ona i jednocześnie potwierdza wszelkie kwestie ochrony osób zgłaszających chęć zostania sygnalistą.

Zapisy w dyrektywie ustalają możliwość zgłaszania nieprawidłowości poprzez kanał wewnętrzny, zewnętrzny, a także w formie oświadczenia publicznego.

Pierwszy i drugi kanał przewiduje raportowanie faktów swojemu przełożonemu lub odpowiednim organom ścigania. Podanie do publicznej wiadomości można zrealizować przez zgłoszenie nieprawidłowości mediom.

Obowiązki pracodawcy przy zgłaszaniu nieprawidłowości w miejscu pracy

Obowiązek stworzenia przez pracodawców procedur działania oraz kanałów zgłaszania uchybień w miejscu pracy pojawił się wraz z wprowadzeniem unijnej dyrektywy do polskiego prawa. Ważne jest, aby kanały charakteryzowały się poufnością. Osoby nieupoważnione nie powinny mieć dostępu do danych osobowych sygnalistów.

Dane sygnalistów mogą być ujawnione jedynie w przypadku zmiany statusu sprawy na oficjalną, rozpatrywaną w ramach postępowania karnego. Kanał zgłoszeń powinien mieć możliwość zgłaszania naruszeń w formie ustnej oraz pisemnej.

Pracodawca ma także obowiązek utworzenia odpowiedniego rejestru zgłoszeń, które będą spływać od sygnalistów. W każdym przypadku najważniejsza jest bezwarunkowa ochrona osób zgłaszających nieprawidłowości.

Jaką ochronę powinien zapewnić pracodawca dla sygnalisty?

Po pierwsze istnieje zakaz działania w ramach zemsty wobec zgłaszającego naruszenia zasad lub prawa w miejscu pracy. Chodzi w tym przypadku o degradację stanowiska, zwolnienie z pracy, zmianę miejsca pracy lub wszelkie inne zmiany niekorzystnie wpływające na pracownika.

Niedopuszczalne i zakazane są wszelkie przejawy prześladowania i poniżania sygnalisty przez przełożonych lub współpracowników.

Znosi się także z sygnalisty odpowiedzialność za naruszenie poufności danych lub tajemnicy firmowej w trakcie zgłaszania. Jawne działanie jest integralną częścią procedury zgłoszenia i nie spowoduje żadnych konsekwencji dla sygnalisty w przyszłości. Na pracodawcy spoczywa obowiązek udowodnienia, iż wszelkie działania odwetowe zrealizowane zostały z uzasadnionego powodu.

Działania sygnalisty w opinii publicznej

Nie da się ukryć, iż wśród pracowników powszechna jest opinia, która zniechęca i odciąga potencjalnych chętnych do działań, realizowanych zgodnie z pozycją sygnalisty.

Przyczyną tego stanu rzeczy jest być może przekonanie, iż zgłoszenie może być źle odebrane przez pracodawcę i przyczyni się do zemsty z jego strony na pracowniku.

Istnieje także realna obawa przed odkryciem się sygnalisty i jego tożsamości, co może wiązać się w niektórych środowiskach z łatką donosiciela lub konfidenta.

Ważne jest, aby uniknąć takich sytuacji i złagodzić nastroje poprzez zachowanie podstaw zaufania społecznego w miejscach pracy i instytucjach. Do realizowania tego zadania potrzebna jest właśnie unijna dyrektywa, która dołączona została do kanonu polskiego prawa.

Artykuł Sygnalista -kim jest i co robi w zakładzie pracy? pochodzi z serwisu .