Civita di Bagnoregio, konumu nedeniyle son derece etkileyici. Orta İtalya’da bulunan kasaba, rüzgar ve erozyonla şekillenmiş geniş bir kanyonun zirvesinde yer alıyor. İtalyanlar ona “il paese che muore” yani “ölmekte olan kasaba” ismini yakıştırmış olsa da, Civita son yıllarda yeniden keşfedilmenin keyfini yaşıyor.

Civita di Bagnoregio, doğa olaylarından oldukça etkilenmiş bir masal kasabası. Ona bir jeolojik hasar anıtı demek hiç de yanlış olmaz. Volkanik tüften oluşmuş yumuşak toprağın üzerindeki bir kayaya kurulmuş Olan kasaba, üç nehrin vadisine bakıyor. Tiber, Chiaro ve Torbido nehirleri zamanla toprağı aşındırarak derin bir kanyon oluşturmuş. Kil, kum ve tüften oluşan toprak ise sık sık erozyona uğramış. Asıl büyük yıkım, 1695 yılındaki depremde yaşanmış. Civita ve Bagnoregio bölgeleri toprak parçası olarak birbirinden ayrılmış ve Civita bir tepe üzerinde kalarak yeni şeklini almış.

Ciddi hasarlara neden olan deprem ve sonrasında devam eden sismik hareketlilik yine ciddi boyutlarda toprak kaymalarına neden olmuş. 1819 yılında kasabada ikamet yasaklandığı için bir çok sakin kasabayı terk etmek zorunda kalmış. Terk edilen evler, zaman içinde varlıklı kentliler tarafından hafta sonlarında şehir gürültüsünden kaçmak için satın alınmış. Yine de Civita, 2006 yılında Dünya Eserleri Fonu tarafından “Dünyanın En Tehlike Altındaki 100 Bölgesi” içine alınarak izleme listesine yerleştirilmiş.

Günümüzde, dışarıyla tek bağlantısı bir yaya köprüsü olan kasabayı canlı tutmaya kararlı olan çok az sayıda insan Civita’da yaşıyor. Kış aylarında nüfus 10 kişi civarında. Yazları ise bu sayı 100 kişiye çıkıyor. Turizm konusunda ise son yıllarda atak yapmış durumda. 2016 yılında kasabayı 600 bin turist ziyaret etmiş.

Tepedeki tarih

Civita, Etrüskler tarafından 2.500 yıl önce kurulmuş. MÖ 6. yüzyıla dek varlığını sürdürmüş bir medeniyet olan Etrüskler, İtalya’nın Tiber ile Arno nehirleri arasında yer alan Etruria bölgesinde yaşamış. Dönemlerinde diğer kavimlerden çok daha ileri bir uygarlık düzeyine sahip olmuşlar.

Yunan tarihçi Herodot’a göre Etrüskler Anadolu’dan İtalya’ya göç etmiş. Heradot’un bu görüşüne katılan pek çok tarihçi, Etrüskler ile özellikle Truva başta olmak üzere Anadolu uygarlıklarının gelenekleri arasında belirgin bağlar kuruyorlar.

Civita, Etrüsk döneminde yoğun bir ticaret güzergahında yer alıyordu ve bu nedenle önemli bir kentti. 774 tarihinde Papalık devletlerinin bir parçası olarak dini bir önem de kazandı. 1140 yılında, uzun süren bir feodal hakimiyet sonrasında özgür bir komün haline geldi.

1457 yılında ise Civita’da isyan günleri başladı. Kasaba üzerinde baskı kurmaya çalışan ve halkı vergilendiren Orvieto’lu Monaldeschi ailesine karşı Civita halkı ayaklanarak Monaldeschi ailesine ait olan Cervara kalesini yıktı.

Kasaba, Bagnoregio ile Civita bölgesinin birleşiminden oluşan ünlü bir yerleşim merkezi olarak büyük depreme kadar önemini korudu. 17. yüzyılın sonundaki deprem sonrası, belediye ve piskopos Civita’yı terk ederek Bagnoregio’ya taşınmak zorunda kaldı ve Civita’nın eski önemi hızla azaldı.

Santa Maria Kapısı

Civita’nın girişinde yer alan el oyması kapı, Etrüskler tarafından tüften yapılmış ve 12. yüzyılda gotik tarzda bir kemerle dekore edilmiştir.

Dev bir taş geçit görünümüne sahip olan kapı, Santa Maria’ya adanmış bir kilisenin yakınında kurulduğu için Santa Maria adını almıştır. Güçlü sembolik değere sahip frizlerle zenginleştirilmiş kapının iki tarafında, 1457’de Monaldeschi ailesine karşı Civita halkının ayaklanmasının anısına yerleştirilen, tırnaklarında insan kafası tutan arslanlı iki baş kabartması yer almaktadır.

Saint Bonaventura Evi

Civita’da doğmuş olan Saint Bonaventure, 1221 ila 1274 yılları arasında yaşamış bir teolog ve filozoftur. Civita’nın en önemli figürlerinden biri olan Bonaventure, 1273’te Albano Kardinali ve Piskoposluğu yapmıştır. Ortaçağda kendisine ait olduğuna inanılan birçok yazı şimdi Pseudo-Bonaventure adı altında bir kitapta toplanmaktadır.

Efsaneye göre Bonaventura gençlik yıllarında ölümcül bir hastalığa yakalanır ve sonradan “Saint Bonaventure Mağarası” olarak adlandırılan mağarada Saint Francis ile tanışır ve kısa sürede iyileşir. 1525 tarihinde evinin bulunduğu yere yapılan bir kilise Saint Bonaventures’e ithaf edilir. Kilise, 1695 depreminde ciddi hasar görür. Deprem sonrası oluşan toprak kaymaları sebebiyle de 1826 yılında terk edilir.

Kiliseden günümüze, uçurumun üzerinde asılı kalan bir metal merdiven ve bodrum katına ait bazı duvar kalıntıları kalmıştır. 1846 yılında Bagnoregio’daki San Francesco Kilisesi’nde, evin geri kalan taşlarıyla Saint Bonaventura onuruna bir şapel yapılmıştır.

San Donato Kilisesi

Kilise, yedinci yüzyılda önceden var olan bir Roma tapınağı üzerinde kurulmuştur. Aslı bir dış sundurma ile bir bazilikadan oluşuyordu. 1511 yılında, mimar Caprarola Nicola Matteucci tarafından pek çok değişiklik ve tadilat yapılarak Romanesk tarzından Rönesans tarzına dönüştürüldü.

Kilisenin içinde, dokuzuncu yüzyılda Civita’nın piskoposu olan Saint Hildebrand’dan kalan eşyalar ve 15. yüzyıl Donatello okulunun değerli ahşap haçı yer almaktadır.

San Donato Kilisesi, 1699 yılına kadar piskoposluk makamını barındırmış ancak depremin ardından piskoposluk Bagnoregio’ya taşınmıştır.

Civita, bir kaya üstünde Etrüsk döneminden kalma bir tarihi yaşatıyor ve geçmişini onurlandırmak adına UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne girmek için ilk başvurusunu bu yıl yapmış bulunuyor.

Civita di Bagnoregio: Olağanüstü kaya parçası yazısı Kilsan Blog sitesine aittir.