Βαδίζοντας τον δρόμο της επιστροφής προς το δικό μου σπίτι (το περπάτημα με βοηθά πάντα στη σύνταξη του νου και την τακτοποίηση των συναισθημάτων), έκπληκτη με τον εαυτό μου αναρωτήθηκα που είχαν πάει όλα εκείνα τα " Σε συγχωρώ!" που στριμώχνω κατά καιρούς στις προσευχές μου, κι όλες εκείνες οι όμορφες σκέψεις που έχω κάνει προσπαθώντας να φτάσω στο επίπεδο της συγχωρήσεως όλων εκείνων που με πλήγωσαν.
Έφτανε όμως τελικά λίγο αίμα που ξέφυγε για να κατακλύσει τον εγκέφαλό μου για να μου αποδείξει πως στην πραγματικότητα ήμουν ακόμη εκεί: στο σημείο 0.
Μπήκαμε στη Σαρακοστή και ξεκινά μία περίοδος περισυλλογής, η καλύτερη περίοδος για να μάθουμε να διαχειριζόμαστε τα εντός μας και μεταξύ αυτών όλα εκείνα τα δυσάρεστα συναισθήματα που τρέφουμε (καμιά φορά χωρίς καν να το γνωρίζουμε), μεταξύ των οποίων είναι και οι ενοχές.
Κι επειδή η Θρησκεία και η Ποίηση βοηθούν τον άνθρωπο ν' αναγνώσει την ψυχή του [ένα πολύ ωραίο σχετικό άρθρο μπορείτε να διαβάσετε εδώ], θα προσπαθήσω σήμερα εγώ που αγαπώ και τα δύο αυτά (θρησκεία και ποίηση) να σας δείξω πως θα στρέψετε την προσοχή σας στα ενδότερα, με αφορμή το Πάσχα που πλησιάζει και είναι αδιαμφισβήτητα η πιο πνευματική εποχή για τον άνθρωπο που αναζητά τον Εαυτό του μέσα -ή όχι- από το Θεό.
Ενοχές και Συγχώρηση
Γιατί νιώθουμε ενοχές;
Ας ξεκινήσουμε από αυτό: Γιατί νιώθουμε ενοχές; Νιώθουμε τύψεις όταν έχουμε καταστρέψει κάτι (που εμπλέκει συνήθως την αγάπη), όταν έχουμε ξεπεράσει τα όρια, όταν συνειδητά ή ασυνείδητα έχουμε κάνει κάτι που δεν ήταν ηθικό ή νόμιμο. Τελούμε μία πράξη κι αυτή γεννά ενοχές.
Όμως τις ενοχές δεν τις αποκτάμε μόνο τελώντας οι ίδιοι μία πράξη, αλλά μπορούμε ακόμη και να τις κληρονομήσουμε. Ναι, είναι αυτό που ο λαός μας λέει "αμαρτίες γονέων παιδεύουσι τέκνα".
Σε αυτή την περίπτωση η πράξη έχει τελεστεί από κάποιον άλλο, τον γονέα, ο οποίος δεν γνώριζε ή δεν ήθελε να διαχειριστεί τα αποτελέσματά της και την πέρασε μέσα από τη διαπαιδαγώγηση, τη γαλουχία, τις απόψεις του, στην επόμενη γενιά αφήνοντας ένα παιδί να διαχειριστεί κατά το μεγάλωμα του κάτι το οποίο δεν γνωρίζει ουσιαστικά αφού δεν το έχει άμεσα βιώσει.
Μαθαίνουμε για παράδειγμα να μισούμε έναν άνθρωπο δίχως να τον γνωρίζουμε οι ίδιοι, δίχως να μας έχει βλάψει άμεσα, απλά και μόνο επειδή τον εχθρεύονταν οι γονείς μας για τους δικούς τους λόγους.
Μαθαίνουμε πως κάτι είναι κακό χωρίς να έχει υπάρξει ποτέ πραγματικά κακό απέναντί μας, επειδή αυτή την άποψη είχαν οι γονείς μας και μας τη μετέδωσαν.
Η Συγχώρηση με λίγα λόγια
Η συγχώρηση είναι η πιο δύσκολη από τις αρετές. Προϋποθέτει την κατανόηση της ατέλειας του Εαυτού αλλά και των άλλων και ένα ανοιχτό μυαλό ώστε να αποδεχτεί ακόμη και όλα όσα η κοινωνία στο σύνολό της θεωρεί παράλογα και ξένα προς εκείνη και τις συνήθειές της.
Η συγχώρηση μπορεί να γίνει το μέσο μίας επιτυχημένης ψυχικής εκκαθάρισης ή να εγκλωβίσει το άτομο που είναι μπερδεμένο συναισθηματικά σε σκοτεινά μέρη του εαυτού του. Ο άνθρωπος που καταφέρνει να φτάσει στο επίπεδο της συγχώρεσης γίνεται μία βελτιωμένη έκδοση του εαυτού του και μπορεί να οδηγηθεί ακόμα και στην αγιότητα.
Ο αρρωστημένος κύκλος των ενοχών και πως κλείνει.
Αναμφισβήτητα έχουμε να κάνουμε με έναν αρρωστημένο (φαύλο) κύκλο: ενοχές, αυτοτιμωρία, θλίψη, και πάλι ενοχές. Πως κλείνει όμως μια για πάντα αυτός ο κύκλος;
Ο κύκλος κλείνει με δύο τρόπους:
Εάν αυτό δεν συμβαίνει, εάν ο άνθρωπος δεν μπορεί -ή δεν θέλει να μπει σε αυτή τη διαδικασία γιατί όπως και να το κάνουμε είναι επίπονη- τότε,
Όπως συνέβη στη δική μου περίπτωση και στο παράδειγμα που σας ανέφερα ξεκινώντας να γράφω τούτο το άρθρο.
Παλινδρομούμε λοιπόν και στη συγχώρηση, όχι γιατί δεν θέλουμε υποσυνείδητα να συγχωρήσουμε, αλλά επειδή υπό πίεση συνήθως, όπως όταν είμαστε πολύ θυμωμένοι, είναι δύσκολο να διαχειριστούμε συναισθήματα αρνητικά που ρέουν ασυνείδητα.
Θα πρέπει όμως να έχουμε κατά νου πως αν δεν μετατρέψουμε συνειδητά τις τύψεις σε συγχώρηση, δεν μπορούμε να ανέβουμε επίπεδο αυτοβελτίωσης.
Είναι όπως όταν παίζουμε ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι και κολλάμε στην ίδια πίστα.
Ο κύκλος κλείνει με δύο τρόπους:
- Πεθαίνεις, κι όλα τελειώνουν έτσι κι αλλιώς,
- Συγχωρείς, και όλα (μαζί κι εσύ) αποκτούν μία δεύτερη ευκαιρία.
Εάν αυτό δεν συμβαίνει, εάν ο άνθρωπος δεν μπορεί -ή δεν θέλει να μπει σε αυτή τη διαδικασία γιατί όπως και να το κάνουμε είναι επίπονη- τότε,
- τα λάθη είναι καταδικασμένα να επαναληφθούν,
- ο άνθρωπος βυθίζεται στη μιζέρια και την κατάθλιψη περνώντας στο επίπεδο της -ασυνείδητης- αυτοτιμωρίας.
Όπως συνέβη στη δική μου περίπτωση και στο παράδειγμα που σας ανέφερα ξεκινώντας να γράφω τούτο το άρθρο.
Παλινδρομούμε λοιπόν και στη συγχώρηση, όχι γιατί δεν θέλουμε υποσυνείδητα να συγχωρήσουμε, αλλά επειδή υπό πίεση συνήθως, όπως όταν είμαστε πολύ θυμωμένοι, είναι δύσκολο να διαχειριστούμε συναισθήματα αρνητικά που ρέουν ασυνείδητα.
Θα πρέπει όμως να έχουμε κατά νου πως αν δεν μετατρέψουμε συνειδητά τις τύψεις σε συγχώρηση, δεν μπορούμε να ανέβουμε επίπεδο αυτοβελτίωσης.
Είναι όπως όταν παίζουμε ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι και κολλάμε στην ίδια πίστα.
Συγχώρηση και αγάπη
Χωρίς αγάπη, όσο και να το θέλουμε ή να το επιδιώκουμε, δεν μπορούμε να φτάσουμε στο επίπεδο της συγχώρησης.
Έχω προσωπικά πει σιωπηλά πολλές φορές "σε συγχωρώ, μα προτιμώ να μείνεις μακριά μου, δεν με ενδιαφέρει πια η τύχη σου, δεν νιώθω τίποτα για σένα."
Συγχώρησα όμως πραγματικά ή απλά έβαλα τα συναισθήματά μου σε αναμονή επειδή μπορεί να με κούρασαν ή επειδή βαρέθηκα να τα διαχειρίζομαι; Εσείς θα μου πείτε...
Η αγάπη είναι το μέσο, το όργανο, με το οποίο θα φτάσουμε στην ειλικρινή συγχώρηση. Όμως η αγάπη είναι και γνωστικό όργανο.
Μέσω της αγάπης, εκδηλώνοντάς τη, νιώθοντάς τη, μαθαίνουμε καλύτερα τον εαυτό μας, τα όριά μας, τις αντοχές και τον χαρακτήρα μας, αλλά και τα όρια, τις αντοχές και τον χαρακτήρα του άλλου ανθρώπου στον οποίο απευθύνεται η αγάπη μας, όποιος κι αν είναι αυτός και υπό οποιεσδήποτε συνθήκες κι αν εκφράζεται.
Η αγάπη είναι ο Θεός, αφού ο Θεός είναι αγάπη. Έτσι, μέσω της αγάπης εδραιώνεται κι αναπτύσσεται η σχέση μας όχι μόνο με τους άλλους ανθρώπους αλλά και με το Θεό.
Η συγχώρηση οπότε όντας μία πράξη ειλικρινούς αγάπης, είναι το μέσο που θα φέρει το άτομο πιο κοντά στο Θεό.
Και να τι ωραία που η θρησκεία και η πίστη στο Θεό έρχονται να σμίξουν με την ψυχολογία και την ίαση του εσωτερικού μας κόσμου.
Ποια κίνητρα θα μας βοηθήσουν να στραφούμε στη συγχώρηση;
- Κάθε τι αρνητικό μέσα μας γίνεται τοξικό και λειτουργεί σε βάρος της ψυχικής μας υγείας. Έτσι και η έχθρα και η κακία.
- Οφείλουμε να σκεφτόμαστε πως όπως δεν είμαστε τέλειοι εμείς, έτσι δεν είναι τέλειος κανένας άνθρωπος. Όλοι κάνουμε λάθη, όλοι κάποια στιγμή πληρώνουμε τα λάθη μας, κι όλοι αξίζουμε να συγχωρηθούμε γι' αυτά.
Καὶ ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν»
- Εάν στη ζωή κυριαρχεί ο νόμος της ανταπόδοσης και της εκδίκησης, τότε η ζωή είναι ζούγκλα.
- Η συγχώρηση είναι εντολή του Θεού.
Φίλοι μου, Καλή Σαρακοστή!
Διαβάστε επίσης: Θέλεις να μιλήσουμε για Συγχώρηση;
[ Το κείμενο γράφτηκε μετά από την παρακολούθηση μίας υπέροχης συζήτησης της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών με τίτλο «Ο Εαυτός μου και ο Άλλος: Ενοχή και Συγχώρηση» στη σειρά «Διάλογοι Θεολογίας και Ψυχολογίας» όπου ως ομιλητές συμμετείχαν ο κ. Δημήτριος Κυριαζής, Ψυχίατρος, Ψυχαναλυτής και ο πατέρας Βασίλειος Θερμός, Ψυχίατρος παίδων και εφήβων, Αν. Καθηγητής της Ανωτ. Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Αθηνών.]
