Abraham a Rinna
Chângvawn:“A nih leh, rin avãngin Dãn chu eng mah lovah kan siam em ni? Hnai lo ve, Dãn chu kan tinghet zàwk a ni.” (Rom3:31). Vawiin ah hian Rinna kan Kristianna a pawimawh zia ka rawn sawi duh a, thuthlung thar ringawt ni lo vin, thu thlung hlui ah pawh Abraham a tan pawh a pawimawh zia ka rawn sawi chhuak ve duh a ni. Abrahama-thîanghlimna leh dikna kawnga entawn tũr tha tawpkhawk-kha dãn thiltihte avãng ni lova, khawngaihna avãng zàwka chhandam nih mamawh kan nihzĩa entirna atan hmangin, a lehkhathawn lo chhiartùte chu hrìatthĩam loh theih loh tũr khawpa chiangin a hrilhfiah a. Mi fel ber berte pawh an thiltih leh an dãn zawmnaten Pathîan hmâa thiam a chantîr thei lo a ni sí a, mi dangte tan phei chuan eng ngè beisei tũr awm ang le? Abrahama meuh pawh khawngaihna avãng chauha thĩam chantîr a nih chuan, mi dang zawngte pawh hi-Juda kan ni emaw, Jentail kan ni emaw pawh nĩ sê-rinna avãng bawka thĩam chantîr kan ni vẽ ngei ang. Rom 4-ah hian Páula chùan chhandamna ruahmana rahbi pathum awmte chu a sawi a, chungte chu:1) Pathîan malsawmna thutĩam (khawngaihna thutĩam chu),2) mihringin chu thutĩam a lo chhan letna (rinnaa lo chhãnna chu) leh,3) chu thutĩam ringtùte Pathîanin mi fel nihna a pèkna (thĩam chantîrna chu).Hetĩang hi Abrahama chunga a thlen dãn a nĩ a, kan chunga a thlen dãn pawh a ni vẽ tho bawk.
Páula chùan chhandamna chu khawngaihna avãng a nĩ tih a hria tih hi kan hrìat reng a ṭúl a; phu lo vîau mah ila, kan hnènah pèk a ni tlat si. Kan phu reng lo ni tà sê, a batin kan ba ang a, kan ba a nih chuan, thilthlawnpèk ni lovin, leiba a nĩ tihna a ni bawk ang. Mahsê suala tlu tawh mihring kan nih avãngin chhandamna chu thilthlawnpèk a nih a ngai a ni.
Tun hnai khan Advance Chrstimas kan nei a, Gift kan dawng, mi thil kan pe a, keini pawh in thil kan dawng ve, mahse Isua chuan a thil thlawn pek kan phu loh min pe a ni, chu chu chhandam na a ni, mahse chhandamna nei tur chuan Lalpa kan ring a ngai a ni.Rom 3:31 A nih leh, rin avangin Dan chu engmah lovah kan siam em ni? Hnai lo ve, Dan chu kan tinghet zawk a ni.Hé lai changah hian rinna chuan Pathîan dãn eng mah lova a siam loh thu uar takin a sawi a. Nimahsela dãn zawmtu, Thuthlung Hluia dãn awm zawng zawngte zawm famkim vektùte ngei pawh kha an dãn zawmna chuan a chhandam bìk chuang sí lo. Thuthlung Hlui sakhua kha, Thuthlung Thar sakhua ang bawk hian, Pathîanin mi súalte hnèna khawngaihna a pèk rinna avãnga chhandamna thurina innghat a ni vẽ tho a ni.Entawn atan Abrahama 1 A nih leh, Abrahama, tisa dana min thlahtu chuan engnge a hmuh kan tih ang? 2 Abrahaman thiltih avanga thiam a chan si chuan chhuan tur a nei a ni; Pathian lamah erawh chuan a nei lo ve: Rom 4:3-8 lo en I la, 3Pathian Lehkhain engnge a sawi ni? “Abrahama chuan Pathian a ring a, tin, chu rinna chu a felnaa ruat a ni,” tiin a sawi a ni. 4Tin, hnathawktu hlawh chu khawngaihnaa ruat a ni lo va, bata ruat a ni zawk e. 5Amaherawhchu hna thawk lova, Pathian ngaihsak lo, thiam chantirtu ring zawka rinna chu, ama felnaa ruat a ni. 6Mi, a thiltih ngaihtuah lova Pathianin fela a ruata chu mal a sawmsak thu Davida pawhin,7“An bawhchhiatnate ngaihdama awm leh, An sualte khuha awm chu An eng a thawl e, 8Lalpan khawlohna neia a ruat loh chu A eng a thawl e, tia a sawi ang khan.
A sawi ang hian Abrahama kha “Pathîan a rin” avãnga mi fela chhiar a nĩ a. Chuvãngin Thuthlung Hlui pawh hian rinna avãnga felna thu hi a lo sawi vẽ tho tih a lang. Abram, Abraham a ni lo vin khan thu thlung hlui ah khan tih sual a nei ve nual a ni, a Aigputa lal a hlau lutuk kha a nupui kha a nau ang a sawi in dawt te pawh a sawi ve a nih kha. Bathsebi nẽna an chet sual hnua Davida ngaihdam a nih dãn pawh kha eng thil dangin ngè sawi fiah ta ang? A dãn zawm ṭhatna chu a ni lo chiang mai a, a chhan pawh dãn thu tam tak a bawhchhia, chungte chuan thiam loh an chantîr reng a. Davida kha dãn zawm that avãnga chhandam tũr ni ta ang sê, chhandam a ni hauh lo vãng. Mahse Davida pawh khan a tlin loh zia leh a fel loh zia kha a hria. Davida’n eng nge a sawi I lo ngaithla ang:
Sam 51: 10Aw Pathian, keimahah hian thinlung thianghlim siam la,Rilru thar nghet tak min pe ang che.11I hnên ata hi min hnawt bo suh la,I Thlarau thianghlim hi min lâksak hek suh ang che.12I chhandam hlimna chu min pe leh la,Thlarauvin dawhthei takin min chelh reng ang che.
Davida sũalna leh ngaihdam a nih tak dãn (2 Samuela 11, 12; Sam 51) kha ngaihtuah la. A chanchin lungchhìatthlàk tak aṭang hian eng ang beiseina ngè i chhar chhuah theih sawi rawh. Heta tang hian kohhranhote hian suala tlute kan en dãn tũrah zirlai zir tũr kan nei bawk em?
Pathîanin min pawmna chu a hlawha hlawh chhuah tũrah kan ngai tlat a nih chuan-chutĩang ngaihdãn nei thei tũr chuan thĩam chantîr leh ngaihdam kan nih hmain kan lo thîanghlim tawh sa hlé a ni ngei ang a-keimahni rilru leh thinlung leh kan thiltihte kan en mai ṭhin nak lovah. Chutĩang a nih chuan sakhuana hi kan mamawhte zinga a tawp ber, a laipui bera mahni indahna a lo ni daih thei ang. A lehlamah, thĩam chantîrna chu a phu miah lote hnèna Pathîan thilthlawnpèk a nĩ tih kan hrethiam a nih erawh chuan, mahni inen lovin, Pathîan hmangaihna leh khawngaihna zàwk chu kan rilrua lian ber leh en ber a ni zàwk thung dawn lo’m ni? A thuhrimin, Pathîan hmangaihna leh a nungchang hi mahni felna hmachhuantu nunin ngè, Pathîan khawngaihna rinchhan tlattu nun zàwkin lan chhuahtirin kan rin le?Rom 4:6-86Mi, a thiltih ngaihtuah lova Pathianin fela a ruata chu mal a sawmsak thu Davida pawhin,7“An bawhchhiatnate ngaihdama awm leh, An sualte khuha awm chu An eng a thawl e,8Lalpan khawlohna neia a ruat loh chu A eng a thawl e,tia a sawi ang khan. Chutichûan, Paul a chuan rinna avãnga chhandamna hi Juda-te tan chauh ni bìk lovin, Jentail-te tan pawh a nih vẽ tho thu a sawi zui leh nghal bawk a (Rom 4:9-12). Fet deuh taka sawi i phùt a ni pawhin, Abrahama ngei pawh kha Juda mi a ni bìk hlei nem; amah thlahtùte kha milem bemi an ni vẽ tho asin! (Joshua 24:2). A hunlai khan “Juda” leh “Jentail” tih ang zawnga inthliar hranna a la awm lo hrim hrim a. Thĩam chantîr a nih lai khan (Gen. 15:6) a serh pawh a la tan chuang hek lo. Chuvãngin Abrahama kha serhtante leh serhtan lohte pa a lo ni vẽ ve a, Paula pawhin chhandamna chu mi tin tan a nihzĩa entirna tha tak atan a hmang ta reng a ni. Krìsta thihna chu mi tin tan a nĩ a, chi emaw, hnam emaw anga inthliar hranna eng mah a awm lo (Heb. 2:9).
Kràws-a Isua thihna kha mì zawng zawng tan a nĩ a, Kràws khan mi tin hi kan hlu ṭheuh a nĩ tih min hrilh bawk tih hi ngaihtuah la. Chutih a nih chuan, eng vãngin ngè hnam emaw, chi emaw, ram emaw a dãn avãng maia inhmuh thiam lohna leh inrin loh sa ngawtna thleng ṭhin hi thil rapthlak a nih le? Mi dangte hmuh dik loh sa ngawtna ang rilru kan neih ṭheuhte hi Pathîan khawngaihna azârah engtin ngè kan paih bo theih ang?
Abrahama pawm emaw, thĩam chantîr emaw a nih chhan kha dãn a zawm that em vãng a ni lo. A hnènah khan Pathîan chuan “khawvèl roluahtu/rochuntu” nihna thutĩam a pe a. Chu thutĩam chu Abrahama khan a ring a; chumi awmzĩa chu a mawhphurhna a pawm tihna a ni. Chumi avãng chuan amah pawh kha Pathîanin a pawm vẽ tà a, amah hmang khan khawvèl chhandamna hna a thawk ta bawk a ni. Hei hi Thuthlung Hlui huna khawngaihnain hna a thawh dãn entirtu tha tak a la ni chhunzawm ta zél a, chùvãng chûan Paula pawh hian a rawn hmang vẽ chiah reng a ni.Rom 4:14-1714Dana mite chu roluahtute an nih si chuan rinna engah mah a tlaktlai lo va, thutiam pawh chu engmah a ni ta lo va; 15Dan chuan thinurna a siam si ṭhin a; Dan awm lohnaah erawh chuan bawhchhiatna pawh a awm hek lo. 16, 17Chuvangin, khawngaihnain a nih theih nan rinna avangin a nih hi, thlahte zawng zawng chuan thutiam chu matheilova an hmuhna turin, Dan nei mite chauhvin an hmu lo vang a, Abrahama neih ang rinna neite pawhin an hmu bawk ang. Mitthite tinungtu leh, thil awm lote awm anga sawitu, a rin Pathian mithmuhah chuan Abrahama chu kan zaa pa a ni. (“Chi tam takte paah ka siam a che,” tih ziak ang khan.)
A tîr lama kan sawi tawh ang khan, tùte chhiar atan ngè hé lehkhathawn hi a ziah tih kan hrìat reng a pawimawh a. Hèng Juda ringtùte hi Thuthlung Hlui dãnte khan a la fan hneh èm èm mai a, an zinga tam tak phei chuan an chhandamna chu dãn an zawm that leh that lova innghat a ni emaw an ti a; chutĩang chu Thuthlung Hlui zirtîrna pawh a ni bìk chuang hauh sí lo.
Hetah hian, Sinai Tlanga pèk a nih hma pawha a thuphunga lo awm tawh ṭhatna dãn bìk kàwka a sawi a nih pawhin, a sawi tum chu a thuhmun reng tho va. A nihna takah chuan a chiang daih zàwk bawk! Dãn avãnga Pathîan thutĩamte chan tumna chuan rinna hi eng mah lovah ni mai lovin, hman tlak lohvah a siam nĩin a sawi a. A sawi na hlé mai; mahsê a sawi awmzĩa chu rinnain a chhandam a, dãn erawh chuan thiam loh a chantîr tih hi a nĩ a. Thiam loh min chantirtu laka chhandamna chan tumin awmzĩa a neih lohzĩa min zirtîr a tum a ni. Kan zavái hian, Juda kan ni emaw, Jentail kan ni emaw, dãn bawhchhetùte vek kan ni a, chùvãng chûan Abrahama mamawh tho kha keini pawhin kan mamawh vẽ a, chù chu: rinna azâra Ĩsûa felna kan hnèna pèk ni ta hi a ni, chù chu Kohhran Siamṭhatna thlentirtu tak pawh a ni bawk. Buddhist unau te emaw Hindu unau te ang a Karma emaw Incarnation ang a, fel avang a nunna tha zawk nei thei kan ni ve lo, Pathian khawngaihnaavang chauh in chhandamna nei thei kan ni.Dan chu a pawimawh ta lo tih na a ni em mi le?
Gal. 3:21-23 21 A nih loh leh, Dan chuan Pathian thutiamte chu a dodal em ni le?Hnai lo ve, Dan mi tinung thei reng pekin a awm tawh si chuan, felna chu Dan avangin a awm ngei tur a ni. 22Nimahsela, Isua Krista rin avanga thiltiam chu a ringtute hnena pek a nih theih nan Pathian Lehkha thu chuan sual hnuaiah engkim a kharkhip ta vek a. 23Nimahsela, rinna a lo thlen hma khan, rinna la lang tur atan kharkhipa, Dan hnuaia ven kan nih kha.
Dan chu darthla lang ang a ni.Krìsta zara famkim zàwka lo lang ta hian a ringtù zawng zawngte chu “dãn hnuaia awm” nihna ata a chhuah zalen a; chumi awmzĩa chu, dãnin thiam loh a chantîr tawh nihna leh dãn zawm that avãnga chhandamna hlawh chauh tumna phurrit lakah zalenna a pe tihna a ni. Dãn hi rinna tel lo, khawngaihna tel lova kan sawi chuan phurritah a chang hlauh ṭhĩn a, a chhan chu rinna tel lo, khawngaihna tel lo leh, rinna avãnga lo thleng felna tel lova dãn hnuaia awm chu sual phurrit hnuaia kunna leh thiam loh changa awmna a nih vãng a ni.Engtĩang takin ngè rinna avãnga felna thu hi Pathîan nẽna in len dunna kawngah a pawimawh vẽ le? Hé thu pawimawh tak mai hi i hmuh theih lohna tũr khawpa thutak dangten an tihfiah loh lohna tũrin tih theih eng ngè i neih? A thuhrimin, hemi tel lo hi chuan kan thurin dang zawng zawngte pawh hian eng awmzĩa ngè an neih ang ni?
Dãn leh Súal Thuthlung Tharah chuan dãn hi tihban ni tawh awm anga mi tuten emaw an sawi hi kan hre fo ngei ang a, chutĩanga sawitùte chuan an ngaihdãn nemnghet tũrin Bible chang eng eng emaw an la chhùak vẽ ṭhĩn a. Mahse Bible in eng nge a sawi lo ngaithla ang .
Kum za eng emaw ti ral ta khan, Irish mi Jonathan Swift-a chuan heti hian a lo zìak: “Zu in te, mi bum te, dawt sawi te, rukruk te hi kan ram rorelna in hian English tawng leh dictionary- te aṭangin dah bo tawh tũr tiin dãn siam ta sela, a tuk zingah chuan insum thei tak, rinawm leh dik leh, thu dik ngaina mi nĩin kan tho vek tũr a ni tiin tu’n ngè sawi ang? Chutĩanga sawi chu thil dik leh tih awm pawh a ni reng em?” - Jonathan Swift, A Modest Proposal and Other Satires (New York: Prometheus Books, 1995), p. 205.1 Joh. 2:3-6 3 Tin, a thupekte pawm kan nih chuanin chu miah chuan amah kan hria tih kan inhria e. 4A thupekte pawm si lovin, Amah ka hria,” titu chu mi dawthei a ni, thutak amahah a awm lo. 5Tupawh a thu pawm erawh chu amahah chuan Pathian a hmangaihna a famkim tak zet tawh a ni. Amahah kan awm tih he miah hian kan inhria a ni. 6“Amahah ka awm reng ṭhin,” titu chu ama awm ang bawk khan a awm ve tur a ni.1 Joh. 3:44Tupawh thil tisual apiangin dan pawh a bawhchhe ṭhin; sual chu dan bawhchhiatna a ni si a.Rom 3:2020Chutichuan Dan thiltih avangin mi tumah a mithmuhin thiam changin an awm lo vang; Dan avangin sual hriat famkimna a lo awm a ni si a.
Hetĩang chiah hian, Pathîan dãn hi tihban tawh ni ta ang sê, eng vãngin ngè dawt sawi, tualthah leh, rukruk te hi thil súal leh thil ṭha lo a la nih reng si? Pathîan dãn hi tihdanglam tawh a nih chuan, sual hrilhfiahna pawh siam danglam vẽ ngei a ṭúl ang. A nih loh leh, Pathîan dãn hi tihbo tawh a nih sí chuan, sual pawh hi a awm tawh tũr a ni bìk dawn em ni?1 Joh. 1:7-107amaherawhchu amah chu engah a awm angin keini pawh enga awm kan nih chuan kan inpawl tlang a, tin, a Fapa Isua thisenin kan sual zawng zawng min tlenfaisak ṭhin a ni. 8 “Sual ka nei lo,” kan tih chuan mahni leh mahni kan inbum a, thutak chu keimahniah a awm lo a ni. 9Kan sualte thupha kan chawi chuan kan sualte ngaidam tur leh kan fel lohna zawng zawng tlengfai turin amah chu a rinawmin a fel a ni. 10“Thil ka tisual lo,” kan tih chuan amah chu dawtheiah kan siam a, a thu pawh keimahniah a awm lo a ni.
Uire khapna dãn hi Pathîanin lo siam lo ta ang sê, uirena avãnga tawrhna hi a tlemin a nat dãn pawh a nep deuh zàwk ang em? I chhãnna chuan engtĩangin ngè Pathîan dãn la nun reng a ṭũlna chhan hrethiam tũrin a puih che? Pathîan dãn eng emaw ber i bawhchhìat avãnga a nghawng i lo tawrh vẽ tawh dãn chu sawi rawh.
Thuthlung Thar lehkhabù-ahte hian dãn leh Chanchin ṭhã kan hmu a. Dãn chuan sual chu eng ngè ni tih a tilang a; Chanchin ṭhã erawh chuan chu sual chinfelna tũr chu min hrilh thung, chù chu Isua thihna leh thawhlehna hi a ni. Dãn hi awm ta lo se chuan sual pawh a awm lo vãng a, chuti a nih chuan eng lak aṭangin ngè chhandam kan nih tak ang? Dãn a awm avãng leh, a la pawimawh zui reng avãng chauhin Chanchin ṭhã pawhin awmzĩa a nei thei a ni.
Abraham a Rinna
Chângvawn:
Chângvawn:
“A nih leh, rin avãngin Dãn chu eng mah lovah kan siam em ni? Hnai lo ve, Dãn chu kan tinghet zàwk a ni.” (Rom3:31).
Vawiin ah hian Rinna kan Kristianna a pawimawh zia ka rawn sawi duh a, thuthlung thar ringawt ni lo vin, thu thlung hlui ah pawh Abraham a tan pawh a pawimawh zia ka rawn sawi chhuak ve duh a ni.
Abrahama-thîanghlimna leh dikna kawnga entawn tũr tha tawpkhawk-kha dãn thiltihte avãng ni lova, khawngaihna avãng zàwka chhandam nih mamawh kan nihzĩa entirna atan hmangin, a lehkhathawn lo chhiartùte chu hrìatthĩam loh theih loh tũr khawpa chiangin a hrilhfiah a. Mi fel ber berte pawh an thiltih leh an dãn zawmnaten Pathîan hmâa thiam a chantîr thei lo a ni sí a, mi dangte tan phei chuan eng ngè beisei tũr awm ang le? Abrahama meuh pawh khawngaihna avãng chauha thĩam chantîr a nih chuan, mi dang zawngte pawh hi-Juda kan ni emaw, Jentail kan ni emaw pawh nĩ sê-rinna avãng bawka thĩam chantîr kan ni vẽ ngei ang.
Rom 4-ah hian Páula chùan chhandamna ruahmana rahbi pathum awmte chu a sawi a, chungte chu:
1) Pathîan malsawmna thutĩam (khawngaihna thutĩam chu),
2) mihringin chu thutĩam a lo chhan letna (rinnaa lo chhãnna chu) leh,
3) chu thutĩam ringtùte Pathîanin mi fel nihna a pèkna (thĩam chantîrna chu).
Hetĩang hi Abrahama chunga a thlen dãn a nĩ a, kan chunga a thlen dãn pawh a ni vẽ tho bawk.
Páula chùan chhandamna chu khawngaihna avãng a nĩ tih a hria tih hi kan hrìat reng a ṭúl a; phu lo vîau mah ila, kan hnènah pèk a ni tlat si. Kan phu reng lo ni tà sê, a batin kan ba ang a, kan ba a nih chuan, thilthlawnpèk ni lovin, leiba a nĩ tihna a ni bawk ang. Mahsê suala tlu tawh mihring kan nih avãngin chhandamna chu thilthlawnpèk a nih a ngai a ni.
Tun hnai khan Advance Chrstimas kan nei a, Gift kan dawng, mi thil kan pe a, keini pawh in thil kan dawng ve, mahse Isua chuan a thil thlawn pek kan phu loh min pe a ni, chu chu chhandam na a ni, mahse chhandamna nei tur chuan Lalpa kan ring a ngai a ni.
Rom 3:31 A nih leh, rin avangin Dan chu engmah lovah kan siam em ni? Hnai lo ve, Dan chu kan tinghet zawk a ni.
Hé lai changah hian rinna chuan Pathîan dãn eng mah lova a siam loh thu uar takin a sawi a. Nimahsela dãn zawmtu, Thuthlung Hluia dãn awm zawng zawngte zawm famkim vektùte ngei pawh kha an dãn zawmna chuan a chhandam bìk chuang sí lo. Thuthlung Hlui sakhua kha, Thuthlung Thar sakhua ang bawk hian, Pathîanin mi súalte hnèna khawngaihna a pèk rinna avãnga chhandamna thurina innghat a ni vẽ tho a ni.
Entawn atan Abrahama
1 A nih leh, Abrahama, tisa dana min thlahtu chuan engnge a hmuh kan tih ang?
2 Abrahaman thiltih avanga thiam a chan si chuan chhuan tur a nei a ni; Pathian lamah erawh chuan a nei lo ve:
Rom 4:3-8 lo en I la,
3Pathian Lehkhain engnge a sawi ni? “Abrahama chuan Pathian a ring a, tin, chu rinna chu a felnaa ruat a ni,” tiin a sawi a ni. 4Tin, hnathawktu hlawh chu khawngaihnaa ruat a ni lo va, bata ruat a ni zawk e. 5Amaherawhchu hna thawk lova, Pathian ngaihsak lo, thiam chantirtu ring zawka rinna chu, ama felnaa ruat a ni. 6Mi, a thiltih ngaihtuah lova Pathianin fela a ruata chu mal a sawmsak thu Davida pawhin,7“An bawhchhiatnate ngaihdama awm leh, An sualte khuha awm chu An eng a thawl e, 8Lalpan khawlohna neia a ruat loh chu A eng a thawl e, tia a sawi ang khan.
A sawi ang hian Abrahama kha “Pathîan a rin” avãnga mi fela chhiar a nĩ a. Chuvãngin Thuthlung Hlui pawh hian rinna avãnga felna thu hi a lo sawi vẽ tho tih a lang. Abram, Abraham a ni lo vin khan thu thlung hlui ah khan tih sual a nei ve nual a ni, a Aigputa lal a hlau lutuk kha a nupui kha a nau ang a sawi in dawt te pawh a sawi ve a nih kha.
Bathsebi nẽna an chet sual hnua Davida ngaihdam a nih dãn pawh kha eng thil dangin ngè sawi fiah ta ang? A dãn zawm ṭhatna chu a ni lo chiang mai a, a chhan pawh dãn thu tam tak a bawhchhia, chungte chuan thiam loh an chantîr reng a. Davida kha dãn zawm that avãnga chhandam tũr ni ta ang sê, chhandam a ni hauh lo vãng. Mahse Davida pawh khan a tlin loh zia leh a fel loh zia kha a hria. Davida’n eng nge a sawi I lo ngaithla ang:
Sam 51: 10
Aw Pathian, keimahah hian thinlung thianghlim siam la,
Rilru thar nghet tak min pe ang che.
11I hnên ata hi min hnawt bo suh la,
I Thlarau thianghlim hi min lâksak hek suh ang che.
12I chhandam hlimna chu min pe leh la,
Thlarauvin dawhthei takin min chelh reng ang che.
Davida sũalna leh ngaihdam a nih tak dãn (2 Samuela 11, 12; Sam 51) kha ngaihtuah la. A chanchin lungchhìatthlàk tak aṭang hian eng ang beiseina ngè i chhar chhuah theih sawi rawh. Heta tang hian kohhranhote hian suala tlute kan en dãn tũrah zirlai zir tũr kan nei bawk em?
Pathîanin min pawmna chu a hlawha hlawh chhuah tũrah kan ngai tlat a nih chuan-chutĩang ngaihdãn nei thei tũr chuan thĩam chantîr leh ngaihdam kan nih hmain kan lo thîanghlim tawh sa hlé a ni ngei ang a-keimahni rilru leh thinlung leh kan thiltihte kan en mai ṭhin nak lovah. Chutĩang a nih chuan sakhuana hi kan mamawhte zinga a tawp ber, a laipui bera mahni indahna a lo ni daih thei ang.
A lehlamah, thĩam chantîrna chu a phu miah lote hnèna Pathîan thilthlawnpèk a nĩ tih kan hrethiam a nih erawh chuan, mahni inen lovin, Pathîan hmangaihna leh khawngaihna zàwk chu kan rilrua lian ber leh en ber a ni zàwk thung dawn lo’m ni?
A thuhrimin, Pathîan hmangaihna leh a nungchang hi mahni felna hmachhuantu nunin ngè, Pathîan khawngaihna rinchhan tlattu nun zàwkin lan chhuahtirin kan rin le?
Rom 4:6-8
6Mi, a thiltih ngaihtuah lova Pathianin fela a ruata chu mal a sawmsak thu Davida pawhin,
7“An bawhchhiatnate ngaihdama awm leh,
An sualte khuha awm chu
An eng a thawl e,
8Lalpan khawlohna neia a ruat loh chu
A eng a thawl e,
tia a sawi ang khan.
Chutichûan, Paul a chuan rinna avãnga chhandamna hi Juda-te tan chauh ni bìk lovin, Jentail-te tan pawh a nih vẽ tho thu a sawi zui leh nghal bawk a (Rom 4:9-12). Fet deuh taka sawi i phùt a ni pawhin, Abrahama ngei pawh kha Juda mi a ni bìk hlei nem; amah thlahtùte kha milem bemi an ni vẽ tho asin! (Joshua 24:2). A hunlai khan “Juda” leh “Jentail” tih ang zawnga inthliar hranna a la awm lo hrim hrim a. Thĩam chantîr a nih lai khan (Gen. 15:6) a serh pawh a la tan chuang hek lo. Chuvãngin Abrahama kha serhtante leh serhtan lohte pa a lo ni vẽ ve a, Paula pawhin chhandamna chu mi tin tan a nihzĩa entirna tha tak atan a hmang ta reng a ni. Krìsta thihna chu mi tin tan a nĩ a, chi emaw, hnam emaw anga inthliar hranna eng mah a awm lo (Heb. 2:9).
Kràws-a Isua thihna kha mì zawng zawng tan a nĩ a, Kràws khan mi tin hi kan hlu ṭheuh a nĩ tih min hrilh bawk tih hi ngaihtuah la. Chutih a nih chuan, eng vãngin ngè hnam emaw, chi emaw, ram emaw a dãn avãng maia inhmuh thiam lohna leh inrin loh sa ngawtna thleng ṭhin hi thil rapthlak a nih le? Mi dangte hmuh dik loh sa ngawtna ang rilru kan neih ṭheuhte hi Pathîan khawngaihna azârah engtin ngè kan paih bo theih ang?
Abrahama pawm emaw, thĩam chantîr emaw a nih chhan kha dãn a zawm that em vãng a ni lo. A hnènah khan Pathîan chuan “khawvèl roluahtu/rochuntu” nihna thutĩam a pe a. Chu thutĩam chu Abrahama khan a ring a; chumi awmzĩa chu a mawhphurhna a pawm tihna a ni. Chumi avãng chuan amah pawh kha Pathîanin a pawm vẽ tà a, amah hmang khan khawvèl chhandamna hna a thawk ta bawk a ni. Hei hi Thuthlung Hlui huna khawngaihnain hna a thawh dãn entirtu tha tak a la ni chhunzawm ta zél a, chùvãng chûan Paula pawh hian a rawn hmang vẽ chiah reng a ni.
Rom 4:14-17
14Dana mite chu roluahtute an nih si chuan rinna engah mah a tlaktlai lo va, thutiam pawh chu engmah a ni ta lo va; 15Dan chuan thinurna a siam si ṭhin a; Dan awm lohnaah erawh chuan bawhchhiatna pawh a awm hek lo. 16, 17Chuvangin, khawngaihnain a nih theih nan rinna avangin a nih hi, thlahte zawng zawng chuan thutiam chu matheilova an hmuhna turin, Dan nei mite chauhvin an hmu lo vang a, Abrahama neih ang rinna neite pawhin an hmu bawk ang. Mitthite tinungtu leh, thil awm lote awm anga sawitu, a rin Pathian mithmuhah chuan Abrahama chu kan zaa pa a ni. (“Chi tam takte paah ka siam a che,” tih ziak ang khan.)
A tîr lama kan sawi tawh ang khan, tùte chhiar atan ngè hé lehkhathawn hi a ziah tih kan hrìat reng a pawimawh a. Hèng Juda ringtùte hi Thuthlung Hlui dãnte khan a la fan hneh èm èm mai a, an zinga tam tak phei chuan an chhandamna chu dãn an zawm that leh that lova innghat a ni emaw an ti a; chutĩang chu Thuthlung Hlui zirtîrna pawh a ni bìk chuang hauh sí lo.
Hetah hian, Sinai Tlanga pèk a nih hma pawha a thuphunga lo awm tawh ṭhatna dãn bìk kàwka a sawi a nih pawhin, a sawi tum chu a thuhmun reng tho va. A nihna takah chuan a chiang daih zàwk bawk! Dãn avãnga Pathîan thutĩamte chan tumna chuan rinna hi eng mah lovah ni mai lovin, hman tlak lohvah a siam nĩin a sawi a. A sawi na hlé mai; mahsê a sawi awmzĩa chu rinnain a chhandam a, dãn erawh chuan thiam loh a chantîr tih hi a nĩ a. Thiam loh min chantirtu laka chhandamna chan tumin awmzĩa a neih lohzĩa min zirtîr a tum a ni. Kan zavái hian, Juda kan ni emaw, Jentail kan ni emaw, dãn bawhchhetùte vek kan ni a, chùvãng chûan Abrahama mamawh tho kha keini pawhin kan mamawh vẽ a, chù chu: rinna azâra Ĩsûa felna kan hnèna pèk ni ta hi a ni, chù chu Kohhran Siamṭhatna thlentirtu tak pawh a ni bawk. Buddhist unau te emaw Hindu unau te ang a Karma emaw Incarnation ang a, fel avang a nunna tha zawk nei thei kan ni ve lo, Pathian khawngaihna
avang chauh in chhandamna nei thei kan ni.
Dan chu a pawimawh ta lo tih na a ni em mi le?
Gal. 3:21-23
21 A nih loh leh, Dan chuan Pathian thutiamte chu a dodal em ni le?
Hnai lo ve, Dan mi tinung thei reng pekin a awm tawh si chuan, felna chu Dan avangin a awm ngei tur a ni. 22Nimahsela, Isua Krista rin avanga thiltiam chu a ringtute hnena pek a nih theih nan Pathian Lehkha thu chuan sual hnuaiah engkim a kharkhip ta vek a. 23Nimahsela, rinna a lo thlen hma khan, rinna la lang tur atan kharkhipa, Dan hnuaia ven kan nih kha.
Dan chu darthla lang ang a ni.
Krìsta zara famkim zàwka lo lang ta hian a ringtù zawng zawngte chu “dãn hnuaia awm” nihna ata a chhuah zalen a; chumi awmzĩa chu, dãnin thiam loh a chantîr tawh nihna leh dãn zawm that avãnga chhandamna hlawh chauh tumna phurrit lakah zalenna a pe tihna a ni. Dãn hi rinna tel lo, khawngaihna tel lova kan sawi chuan phurritah a chang hlauh ṭhĩn a, a chhan chu rinna tel lo, khawngaihna tel lo leh, rinna avãnga lo thleng felna tel lova dãn hnuaia awm chu sual phurrit hnuaia kunna leh thiam loh changa awmna a nih vãng a ni.
Engtĩang takin ngè rinna avãnga felna thu hi Pathîan nẽna in len dunna kawngah a pawimawh vẽ le? Hé thu pawimawh tak mai hi i hmuh theih lohna tũr khawpa thutak dangten an tihfiah loh lohna tũrin tih theih eng ngè i neih? A thuhrimin, hemi tel lo hi chuan kan thurin dang zawng zawngte pawh hian eng awmzĩa ngè an neih ang ni?
Dãn leh Súal
Thuthlung Tharah chuan dãn hi tihban ni tawh awm anga mi tuten emaw an sawi hi kan hre fo ngei ang a, chutĩanga sawitùte chuan an ngaihdãn nemnghet tũrin Bible chang eng eng emaw an la chhùak vẽ ṭhĩn a. Mahse Bible in eng nge a sawi lo ngaithla ang .
Kum za eng emaw ti ral ta khan, Irish mi Jonathan Swift-a chuan heti hian a lo zìak: “Zu in te, mi bum te, dawt sawi te, rukruk te hi kan ram rorelna in hian English tawng leh dictionary- te aṭangin dah bo tawh tũr tiin dãn siam ta sela, a tuk zingah chuan insum thei tak, rinawm leh dik leh, thu dik ngaina mi nĩin kan tho vek tũr a ni tiin tu’n ngè sawi ang? Chutĩanga sawi chu thil dik leh tih awm pawh a ni reng em?” - Jonathan Swift, A Modest Proposal and Other Satires (New York: Prometheus Books, 1995), p. 205.
1 Joh. 2:3-6
3 Tin, a thupekte pawm kan nih chuanin chu miah chuan amah kan hria tih kan inhria e. 4A thupekte pawm si lovin, Amah ka hria,” titu chu mi dawthei a ni, thutak amahah a awm lo. 5Tupawh a thu pawm erawh chu amahah chuan Pathian a hmangaihna a famkim tak zet tawh a ni. Amahah kan awm tih he miah hian kan inhria a ni. 6“Amahah ka awm reng ṭhin,” titu chu ama awm ang bawk khan a awm ve tur a ni.
1 Joh. 3:4
4Tupawh thil tisual apiangin dan pawh a bawhchhe ṭhin; sual chu dan bawhchhiatna a ni si a.
Rom 3:20
20Chutichuan Dan thiltih avangin mi tumah a mithmuhin thiam changin an awm lo vang; Dan avangin sual hriat famkimna a lo awm a ni si a.
Hetĩang chiah hian, Pathîan dãn hi tihban tawh ni ta ang sê, eng vãngin ngè dawt sawi, tualthah leh, rukruk te hi thil súal leh thil ṭha lo a la nih reng si? Pathîan dãn hi tihdanglam tawh a nih chuan, sual hrilhfiahna pawh siam danglam vẽ ngei a ṭúl ang. A nih loh leh, Pathîan dãn hi tihbo tawh a nih sí chuan, sual pawh hi a awm tawh tũr a ni bìk dawn em ni?
1 Joh. 1:7-10
7amaherawhchu amah chu engah a awm angin keini pawh enga awm kan nih chuan kan inpawl tlang a, tin, a Fapa Isua thisenin kan sual zawng zawng min tlenfaisak ṭhin a ni.
8 “Sual ka nei lo,” kan tih chuan mahni leh mahni kan inbum a, thutak chu keimahniah a awm lo a ni. 9Kan sualte thupha kan chawi chuan kan sualte ngaidam tur leh kan fel lohna zawng zawng tlengfai turin amah chu a rinawmin a fel a ni. 10“Thil ka tisual lo,” kan tih chuan amah chu dawtheiah kan siam a, a thu pawh keimahniah a awm lo a ni.
Uire khapna dãn hi Pathîanin lo siam lo ta ang sê, uirena avãnga tawrhna hi a tlemin a nat dãn pawh a nep deuh zàwk ang em? I chhãnna chuan engtĩangin ngè Pathîan dãn la nun reng a ṭũlna chhan hrethiam tũrin a puih che? Pathîan dãn eng emaw ber i bawhchhìat avãnga a nghawng i lo tawrh vẽ tawh dãn chu sawi rawh.
Thuthlung Thar lehkhabù-ahte hian dãn leh Chanchin ṭhã kan hmu a. Dãn chuan sual chu eng ngè ni tih a tilang a; Chanchin ṭhã erawh chuan chu sual chinfelna tũr chu min hrilh thung, chù chu Isua thihna leh thawhlehna hi a ni. Dãn hi awm ta lo se chuan sual pawh a awm lo vãng a, chuti a nih chuan eng lak aṭangin ngè chhandam kan nih tak ang? Dãn a awm avãng leh, a la pawimawh zui reng avãng chauhin Chanchin ṭhã pawhin awmzĩa a nei thei a ni.
