Titel: In alle steden
Auteur: Aukelien Weverling
Uitgever: Meulenhoff
ISBN: 978 90 290 9116 9

Ik neem de aanbevelingen op het omslag van een boek vaak met een korreltje zout (of een hele schep). Maar in het geval van “In alle steden” van Aukelien Weveling ben ik het volledig eens met A.F.Th. Van der Heijden, die Weverling beschrijft als “een goede kracht” die de “Nederlandse literatuur nodig” heeft.

Volgens het bijgeleverde persbericht draait “In alle steden” om de rasoptimist Bennie. “Ontslagen, alcoholist, maar vol goede moed.” Oppervlakkig gezien klopt dat misschien, maar Bennie is eigenlijk niet meer dan een vehikel waaraan Aukelien Weverling een hele rits aan maatschappij-kritische observaties kan ophangen. En daar heeft ze er nogal wat van. Haar kritiek heeft de vorm van een extrapolatie van ontwikkelingen. De maatschappij waarin Bennie leeft is vrij van enige compassie of privacy.

Privacy

Een mooi voorbeeld daarvan is de ziektekostenverzekering, waarvan de premie geheel is gepersonaliseerd. Sommige verzekeringen experimenteren daar nu mee, Weverling laat zien waarom we daar beter niet mee in zee kunnen gaan: “Dronk je in die wijken een avond meer dan aangeraden werd dan las je dat mooi terug in je premie, maar reken maar dat ze dat daar niks kon schelen, want had je geld om zo’n pak uit de etalage te trekken, dan had je heus ook het geld voor die afrekening” (p.87).

In dit citaat komt niet alleen een 1984-achtig gebrek aan privacy naar voren, maar ook een manier van overheidssturing van elk individuele besluit én het gevolg van een steeds maar groter wordende kloof tussen arm en rijk. Arme mensen hebben maar te doen wat de Staat hen voorschrijft, terwijl de rijken zich wat meer vrijheden kunnen permitteren. Bijvoorbeeld een derde biertje op een avond. Clubs als Bits of Freedom of Privacy First zouden dit boek in hun assortiment moeten opnemen. Want Weveling overtuigt. Ze overtuigt dat het niet goed is alles maar te delen (zelfs als je denkt niets te verbergen te hebben).

Weverling extrapoleert trends

Hoewel het merendeel van wat je leest gaat over een alwetende en alles sturende staat, die zorgt voor een samenleving waarin nul liefde of compassie is, en mensen elkaar om het minste of geringste verklikken, zie je ook andere maatschappelijke trends van nu terug. Het klimaatprobleem wordt door Weverling aangestipt wanneer ze het heeft over “klimaatlopers” die vele landen lopen op zoek naar water en voedsel. De vluchtelingencrisis zien we terug in het rücksichtlos terugsturen van deze klimaatvluchtelingen. De toenemende spanning tussen godsdiensten blijkt uit de oorlog tussen het Verenigd Christendom en de Islam.

Ondertussen geeft de regering het gepeupel de moderne versie van Brood en Spelen. Alles om maar te verbloemen dat ze ook maar wat doen: “Toch, wat me vrijwel altijd overkwam als ze het hadden over een nieuwe koers varen en Schluss machen met de voorgaande tijd, kon ik het gewoon niet helpen te denken: maar waarom dan? En hoe kwamen we toch überhaupt zo in het slop terecht dat alleen vuurwerk ons er nog uit kon trekken?” (p.52). De parallel met het oude Romeinse Rijk is evident, zoals ook de link naar 1984, waarin van de ene op de andere dag de banieren veranderen en de vijand ineens vriend is en de oude vriend vijand. En iedereen doet alsof het altijd al zo was: “En het vuurwerk zou een nieuwe tijd inluiden en als God nou een beetje zou meewerken met het weer en al, dan hoefde ik het ook niet meer koud te hebben” (p.54)

Optimist tegen de klippen op

Ondertussen gaat het met Bennie slechter en slechter: “Ik zat waarachtig zo op zwart zaad dat ik nieuwe schakeringen in het zwart dacht te ontdekken en ik kon me na verloop van tijd niet onttrekken aan de gedachte dat ik nu toch aan de absolute basis stond.” (p.48).

Maar Bennie blijft optimistisch en blijft zichzelf uit het slop trekken. Daarbij frustreert hij de maatschappelijk werker (zo noem ik de dame maar, maar eigenlijk is ze niet zo sociaal of maatschappelijk) door niet op afspraken te verschijnen omdat hij moet werken of sjacheren. Zelfs op het eind, als elk normaal mens zich moedeloos zou laten vallen, ziet Bennie lichtpuntjes.

Het is knap, hoe Weverling in “In alle steden” waarschuwingen kan verpakken tegen zo’n beetje alles: sociale tweedeling, info bubbles, fake news, overheidsmanipulatie, gebrek aan privacy, facebook en big corporations, klimaatverandering. Veel waarschuwingen, maar of we er iets van leren? Bennie zou denken van niet: “Mijn vader had lang geleden al gewaarschuwd voor de ellende waar we nu middenin stonden. Hij had gezegd dat als we niet allemaal verdomd snel goed ons kop erbij hielden de geschiedenis zich zou herhalen, omdat geschiedenis is als malaria en almaar blijft terugkomen.” (p.227)

Weverling is actueel, scherp en heeft een geheel eigen stijl die zich maar moeilijk laat kopiëren. Daarmee maakt ze “In alle steden” tot een uitermate boeiend boek.

Waardering: 9/10

Lees “In alle steden” zelf!

Het bericht In alle steden – Aukelien Weverling verscheen eerst op Lekker lezen.